คุณเคยสังเกตไหมว่าพฤติกรรมของคุณหลังจากยุคโควิดนั้นเปลี่ยนไปอย่างไร ไหนจะซื้อของออนไลน์ สั่งอาหารออนไลน์ หาความบันเทิงออนไลน์ หรือแม้กระทั่งธุรกรรมการเงินก็ปรับมาเป็นออนไลน์ ซึ่งแม้ในวันนี้ที่ไม่ได้มีใครมาบังคับให้ทำทุกอย่างออนไลน์แล้ว แต่หลายคนกลับเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมเหล่านี้และย้ายไปอาศัยอยู่บนโลกออนไลน์อย่างถาวร… ก็มันสะดวกดีนี่นา

จึงไม่ใช่เรื่องแปลกอะไรที่เศรษฐกิจดิจิทัลของไทยในปีที่ผ่านมาจะมีมูลค่าถึง 36,000 ล้านเหรียญสหรัฐฯ และมีแนวโน้มจะพุ่งทะยานไปถึง 49,000 ล้านเหรียญสหรัฐฯ ภายในปี 2025 และจึงไม่ใช่เรื่องแปลกอะไรที่เราจะเห็นผู้เล่นใหม่ ๆ หลากหลายเจ้ากระโดดเข้ามาในตลาดการบริการดิจิทัลกันรายวัน

ท่ามกลางสนามการแข่งขันอันดุเดือดแห่งนี้ นก-มณีรัตน์ อนุโลมสมบัติ ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร Sea (ประเทศไทย) กลับเป็นกัปตันทีมหญิงที่ยืนหนึ่งและยืนหยัดอย่างแข็งแกร่งมาตลอดกว่าสิบปี ในวงการที่หลายคนอาจเข้าใจผิดว่าเป็นประหนึ่ง ‘โรงเรียนชายล้วน’ 

บทความนี้จะขอเล่าถึงทั้งธุรกิจของ Sea (ประเทศไทย) กับความตั้งใจที่จะใช้เทคโนโลยีเพื่อยกระดับชีวิตคน พร้อมเปิดเบื้องหลังวิธีคิดในการทำงานและการใช้ชีวิตของผู้บริหารหญิงระดับแนวหน้าของประเทศไทยโดยไม่หมกไว้แม้แต่เม็ดเดียว

ก้าวแรกในวงการเทคโนโลยี

“โดนหลอกมาค่ะ” 

คุณนกหยอกล้อพร้อมหัวเราะเสียงดังหลังจากเราถามว่าเธอมาเข้าในวงการเทคโนโลยีได้อย่างไร แต่เมื่อเสียงหัวเราะซาลง คุณนกก็เล่าที่มาที่ไปที่แท้จริงของเธอให้ฟัง 

“เมื่อ 20 ปีที่แล้วนกไปเรียนที่มหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด ได้รู้จักและเป็นเพื่อนกับ Forrest Li (ผู้ก่อตั้ง Sea Limited) การใช้ชีวิตอยู่ใกล้ Silicon Valley ทำให้นกสนใจเทคโนโลยี ซึ่งที่สหรัฐอเมริกา คนอินกับเทคโนโลยี ลงทุนกับเรื่องพวกนี้เยอะมาก แล้วเราเห็นว่าชีวิตเขาง่ายจริง ๆ เป็นที่มาของแพสชันเรื่องเทคโนโลยีซึ่งอยู่ลึก ๆ ในตัวเรา”

หลังเรียนจบจาก MBA คุณนกเริ่มต้นทำงานในบริษัทที่ปรึกษาทางด้านธุรกิจ ซึ่งประสบการณ์กว่า 6 ปีในบริษัทนั้นให้อะไรมากมาย ทั้งวิธีคิดวางแผน วางกลยุทธ์ เป็นโอกาสให้ได้พบและพูดคุยกับผู้บริหารระดับประเทศไปจนถึงระดับโลก แต่เมื่อ DNA อดีตนักเรียนวิศวกรรมศาสตร์อย่างเธอนั้นแรงกล้า คุณนกจึงเกิดคันไม้คันมือ อยากออกมาเป็นคนลงมือทำเสียเอง ซึ่งก็ประจวบเหมาะกับที่วนมาพบเจอกับ Forrest Li อีกครั้ง 

“ตอนนั้น Forrest เขาเริ่มทํา Garena ได้สัก 2 – 3 ปีแล้ว เขาบอกว่าอยากพากิจการเข้าประเทศไทย อยากทำให้แถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เป็นเหมือนที่เราไปเห็นที่สหรัฐฯ ซึ่งตรงกับสิ่งที่นกอยากทำ คือพื้นฐานจริง ๆ นกเรียนวิศวฯ ตอนปริญญาตรี และคนที่เป็นวิศวกรส่วนใหญ่ชอบลงมือทํา นกก็เป็นหนึ่งในนั้น การเป็นที่ปรึกษาทางธุรกิจนั้นได้คิด แต่ไม่ได้ลงมือ พอมีโอกาสที่จะได้มาสร้างบริษัท ได้ลงมือทำ และยังเป็นเรื่องเทคโนโลยีด้วย เราว่ามันน่าตื่นเต้น”

Better Experience

Garena ถือกำเนิดขึ้นในประเทศไทยในปี 2012 ซึ่ง ณ วันนั้นคุณนกกล้าพูดได้เต็มปากว่า Garena เป็นเจ้าใหญ่ในตลาดภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แม้ว่าจะได้มาซึ่งสถานะผู้นำในวงการเกม เธอกลับมีคำถามมากมายตามมาว่า “What’s next? เป็นธุรกิจเกมแล้วยังไงต่อ เราอยากจะทําอะไร ตอนปี 2014 เราเลยตั้งเป็น Mission ของบริษัทขึ้นมาว่า ต้องการเอาเทคโนโลยีมาทําให้ชีวิตของคนดีขึ้น” ผ่าน 3 แนวทางหลัก ได้แก่ Better Experience, More Opportunity และ Inclusiveness

แต่อยู่ดี ๆ จะให้บริษัทเกมกระโดดเข้าไปในธุรกิจดิจิทัลอื่นแบบโต้ง ๆ พร้อมยกระดับชีวิตคนไปพร้อม ๆ กันก็คงไม่ใช่ ทีมงานจึงค่อย ๆ หาทางต่อยอดจากธุรกิจเกมที่มีอยู่ในมือ 

“ธุรกิจเกมมีโมเดลหนึ่งคือเรื่องการเติมเงิน สมัยก่อนต้องไปซื้อการ์ดจากร้านสะดวกซื้อแล้วเอาเหรียญมาขูดหาโค้ดเพื่อเติมเงินเกม ซึ่งมันไม่สะดวก เราเลยทําเรื่องการเติมเงินเกมออนไลน์ จนเป็นที่มาของธุรกิจ E-wallet ชื่อว่า AirPay” และเมื่อเติมเงินเกมของตัวเองแล้ว คุณนกและทีมจึงเริ่มมองเห็นช่องทางการเติบโตหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นการเติมเงินมือถือ จ่ายบิลค่าน้ำ-ค่าไฟ ไปจนถึงไลฟ์สไตล์ต่าง ๆ เช่น การจองตั๋วภาพยนตร์ การจองโรงแรม ตามลำดับ

เมื่อเริ่มทำเรื่องการจ่ายเงินออนไลน์ คุณนกและทีมจึงอดไม่ได้ที่จะคิดถึงธุรกิจ E-commerce และ Shopee ก็ได้ถือกำเนิดขึ้นเมื่อปี 2015 โดยเริ่มต้นสร้างความแตกต่างด้วยการออกแบบแอปพลิเคชันให้รองรับการแสดงผลบนโทรศัพท์มือถือเป็นอันดับแรก (Mobile-first) ซึ่งมาพูดกันตอนนี้อาจฟังดูเฉย ๆ แต่หากย้อนกลับไปเมื่อ 10 ปีที่แล้ว ก็ถือว่าเป็นวิสัยทัศน์ที่มาในทิศทางที่ถูกต้องจริง ๆ 

“เราเชื่อว่าทุกอย่างจะเกิดขึ้นบนมือถือ เมื่อ 10 ปีที่แล้วยังไม่ชัดขนาดนี้ แต่ตอนนี้คือทุกอย่างเกิดขึ้นบนมือถือจริง ๆ เราก็เลยเน้นทำบนมือถือ เป็นที่ที่ผู้ซื้อ-ผู้ขายเจอกันเอง เราทำหน้าที่สร้างตลาดที่เอาเทคโนโลยีมาช่วยให้ทางผู้ซื้อก็ซื้อของได้สะดวก ผู้ขายก็ขายสะดวก” 

อีกฟีเจอร์ที่สำคัญของ Shopee คือ Seller Center ที่มาพร้อมกับการฝึกอบรมให้ความรู้ต่าง ๆ เพื่อคอยช่วยเหลือผู้ประกอบการไทยหลาย ๆ คนที่ต้องการจะเติบโต แต่ยังไม่รู้จะเริ่มต้นอย่างไร 

“คุณเข้ามาดูได้เลยว่าอาทิตย์ที่ผ่านมาการขายของคุณเป็นยังไง ตัวไหนขายดี แคมเปญไหนผลตอบรับดี เพื่อช่วยให้ประสบการณ์การขายของเขาดีขึ้น นกเชื่อว่าทั้งหมดที่เราทําสร้างประสบการณ์ที่ดี แล้วทําให้เขาใช้ของเราแล้วเขาติดใจ เขาจึงใช้อย่างต่อเนื่อง” 

ส่วนฝั่งผู้ซื้อ ทาง Sea ก็ไม่ละเลย โดยบริษัทจะเก็บข้อมูลของผู้ใช้มาวิเคราะห์เพื่อสร้างประสบการณ์การซื้อของออนไลน์ที่สะดวกสบาย เพลิดเพลิน และที่สำคัญคือเหมาะกับความสนใจของคุณโดยเฉพาะ หรือ Personalization 

“เรามีระบบหลังบ้านที่จะเรียนรู้ว่าคุณชอบอะไร เสิร์ชอะไร กําลังอยากได้อะไร แล้วเราพยายามที่จะเสนอว่าตอนนี้มี Voucher นี้นะ มีแคมเปญนี้นะ มีโปรโมชันนี้นะที่คุณอาจจะชอบ เพื่อให้ผู้ซื้อได้ประสบการณ์ที่ดีที่สุด”

More Opportunity

เพราะ Sea เป็นผู้นำในตลาดการให้บริการดิจิทัล ทำให้บริษัทเห็นอาชีพใหม่ ๆ ที่เกิดขึ้นในวงการนี้รายวัน ทั้งนักกีฬาอีสปอร์ต นักพากย์ กราฟิกดีไซน์ และอีกมากมายที่หลายคนอาจไม่คุ้นชิน หรืออาชีพที่คุ้นชินกันอยู่แล้ว เช่น การเป็นผู้ประกอบการนั้น Shopee ก็ช่วยให้หลาย ๆ คนที่ไม่คิดไม่ฝันว่าจะมีธุรกิจของตัวเองเป็นเจ้าของกิจการได้ เพราะการขายของบนโลกออนไลน์ไม่ได้ใช้ต้นทุนสูง 

“แต่จะทำยังไงให้คนไทยฉวยโอกาสเหล่านี้ได้” เป็นคำถามที่คุณนกตั้ง ซึ่งทาง Sea พยายามผลักดันเรื่องของการส่งเสริมทักษะดิจิทัล ภายใต้ Sea Academy โดยมี 3 ขาหลัก 

“เราทำเรื่อง Financial Literacy ที่ให้ความรู้ทางด้านการเงิน และมี Shopee University เป็นโครงการให้ความรู้คนที่เข้ามาขายของออนไลน์ว่าไม่ใช่แค่ถ่ายรูป เขียนแนะนำ แปะลงในแอปพลิเคชันแล้วจะขายได้ ยังมีอย่างอื่นที่ต้องศึกษา การใช้เครื่องมือต่าง ๆ ให้เกิดประโยชน์กับคุณมากที่สุด 

“หรือน้อง ๆ เยาวชนหลายคนที่ชอบเล่นเกมอยู่แล้ว เราก็มี Garena Academy ที่จะช่วยทําให้สิ่งที่เขาสนใจเปลี่ยนเป็นประโยชน์ Garena Academy จะบอกว่า ถ้าน้องอยากเป็นแคสเตอร์ ควรศึกษาอะไรเพิ่ม ถ้าน้องอยากเป็นคนออกแบบสกินเกม น้องต้องเรียนเขียนโค้ดดิ้งอะไร อย่างไร” ที่สำคัญ ทักษะดิจิทัลเหล่านี้ยังนำไปต่อยอดในธุรกิจอื่น ๆ ได้อีกมากมาย

Inclusiveness

หนึ่งในบริการ Digital Finance ของเราคือ Digital Lending ซึ่งมาจากการเห็น Pain Point ของผู้บริโภคบางกลุ่ม เช่น ผู้ประกอบการรายย่อยที่ต้องการเงินทุนหมุนเวียนเพิ่มขึ้น ซึ่งอาจไม่ได้ต้องการกู้เงินก้อนใหญ่นักและต้องการความสะดวกรวดเร็วเป็นหลัก การให้บริการ Digital Lending จึงเข้ามาเป็นทางเลือกที่ตอบโจทย์ผู้ใช้งานกลุ่มนี้ให้มีโอกาสเข้าถึงเงินทุนได้มากขึ้น

“เรามี Data ที่วิเคราะห์ได้ว่าคนคนนี้มีพฤติกรรมบนโลกดิจิทัลยังไง เขาขายของยังไง หรือถ้าเป็นผู้ซื้อ เขาชําระเงินยังไง เราเอามาวิเคราะห์ได้ แล้วก็ปล่อยเงินกู้ยอดเล็ก ๆ ให้เขาก่อนได้ ถ้าพฤติกรรมการชําระเงินของเขาดี ยอดเงินที่เขาจะกู้ได้ก็เพิ่มขึ้นตามระยะเวลา” ซึ่งบริการนี้ได้รับเสียงตอบรับอย่างดี เพราะ Sea ตีโจทย์ความต้องการของ SME ได้แตกจริง ๆ 

ตำรา CEO

เกม

เทคโนโลยี

การเงิน

หากมองเผิน ๆ แล้ว คนมักจะคิดว่านี่ไม่ใช่วงการที่จะเห็นผู้หญิงมาโลดแล่นอย่างแข็งแกร่ง แต่คุณนกกลับตีภาพจำในหัวของเราจนแตกกระเจิง 

“นกอยู่ในวงการวิศวฯ มาก่อน ซึ่งมีผู้ชายเยอะในระดับหนึ่งอยู่แล้ว เราเลยได้ปรับตัวในอุตสาหกรรมนี้ และไม่ได้รู้สึกว่าเป็นเรื่องยากขนาดนั้น มีข้อดีด้วยซ้ำ เพราะผู้หญิงเราอาจมองคนละมุมกับเขา เราเห็นอะไรที่เขาอาจไม่เห็น เรามีความเข้าอกเข้าใจในเรื่องบางเรื่องมากกว่าเขา แต่ก็ต้องยอมรับว่ามีความท้าทายบางอย่างเหมือนกัน 

“ด้วยความที่ผู้หญิงมักพูดเสียงเบา บางทีเราอาจต้องพูดให้เสียงดังขึ้น นำเสนอไอเดียของเรามากหน่อย เพื่อให้คนได้ฟังเราบ้าง แต่จริง ๆ ตั้งแต่ที่นกอยู่มา คือไม่ได้รู้สึกเลยนะคะว่าเขาไม่ฟังผู้หญิง พอเราพูด เขาก็ฟังอยู่แล้ว โชคดีด้วยที่ประเทศไทยมีผู้หญิงที่อยู่ในวงการเทคโนโลยีค่อนข้างเยอะถ้าเทียบกับบางประเทศ ทำให้เรามี Support System เล็ก ๆ ที่ช่วยผลักดันกัน” 

นอกจากหมวกเพื่อนหญิงพลังหญิงแล้ว แน่นอนว่าอีกหมวกที่สำคัญของคุณนกใน Sea คือ CEO ซึ่งเธอมีแนวคิดต่อการสวมหมวกนี้น่าสนใจทีเดียว 

“นกเชื่อว่าไม่มี Superman ไม่ได้มีใครคนใดคนหนึ่งที่ทําได้ทุกเรื่อง การที่เราจะทําอะไรให้ผ่านไปได้ต้องใช้ความสามารถหลาย ๆ แบบของหลาย ๆ คน เราเชื่อในศักยภาพของคน ทุกคนเก่ง แต่เขาได้โอกาสใช้มันรึเปล่า เราก็ต้องมองว่าคนนี้เก่งอะไร แล้วพยายามปรับโอกาสให้เหมาะสม ถ้าไม่ให้โอกาส ไม่ให้เขาพูด ไม่ทําตัวเป็นเหมือนเพื่อนร่วมงานกับเขา เขาก็อาจจะเกร็ง ไม่พูด ไม่โชว์สิ่งที่เขาดีจริง ๆ”

“ดังนั้น นกชอบที่จะเป็นโค้ชและเป็นเพื่อนร่วมงานกับคนที่ทํางานกับเรามากกว่า เพื่อที่เราจะได้เดินไปด้วยกัน บรรลุเป้าหมายด้วยกัน แต่ในขณะเดียวกัน เราอาจผ่านประสบการณ์อะไรที่เยอะกว่าเขา หรืออาจเห็นมุมที่เขาไม่เห็น เพราะฉะนั้นเราอยากเป็นกึ่ง ๆ โค้ชที่จะคอยไกด์เขาเพื่อให้เติบโตไปกับเรา”

เพราะเธอมองตัวเองเป็นเพื่อนร่วมงานและโค้ชมากกว่า CEO ความภาคภูมิใจที่สุดของเธอจึงเป็นการได้เห็นความสำเร็จของคนในทีม ไม่ว่าคนเหล่านั้นจะประสบความสำเร็จในรูปแบบใดก็ตาม 

“ความภูมิใจที่สุดคือการเห็นคนที่อยู่กับเราทําได้ดีกว่าเรา หรือทําได้มากกว่าที่เราคิด อย่างน้องที่ดูแลธุรกิจเกม เขาอยู่กับเรามาเกือบสิบปี เห็นกันมาตั้งแต่เพิ่งจบ เริ่มทํางานเป็นแค่หนึ่งคนในทีมอีสปอร์ต จนตอนนี้เติบโตไปดูทั้งธุรกิจเกม คือเรารู้สึกว่าให้เราไปทํา เราทําไม่ได้นะ แต่เขาทําได้ หรือว่าอย่างน้องหลาย ๆ คนที่อยู่กับบริษัทแล้วออกไปทําธุรกิจ ไปเติบโตที่อื่น เราก็รู้สึกว่าเรามีส่วนเล็ก ๆ ในการสอนเขา”

ส่วนความสำเร็จของตัวเธอเองนั้น เธอให้นิยามไว้ว่ามันคือคำว่า ‘ความสุข’ 

“นกมองว่า ถ้าประสบความสําเร็จหมายถึงว่ามีความสุขไหม คำตอบคือมีความสุข การงานไปได้ในแบบของมัน ถามว่ามีปัญหาไหม มีอยู่แล้ว ก็แก้กันไป แต่เรายังมีชีวิต มีครอบครัว มีเวลาให้ลูก ชีวิตก็มีความสุขดี นกคิดว่าอันนี้คือประสบความสําเร็จ”

ตำราชีวิต

นั่งคุยมาถึงตรงนี้ ทำให้เราได้รู้ว่าคุณนกมีอีกหนึ่งหมวกสำคัญคือการเป็นคุณแม่ ซึ่งหมวกใบนี้เป็นที่มาของแพสชันสำคัญของเธอ 

“นกมีลูกที่โตในระดับหนึ่งแล้ว แต่เขาเป็นเด็กพิเศษ เราก็เลยค่อนข้างอินกับเรื่องเด็ก ว่าทํายังไงที่จะทําให้เด็กคนหนึ่งเติบโตได้ นกคุยกับโรงพยาบาลและมูลนิธิ เพราะเราอยากรู้ว่าจะมีส่วนช่วยยังไงได้บ้าง ในสังคมทั่วโลกมีกลุ่มเด็กพิเศษที่ไม่ได้รับการช่วยเหลือมากเพียงพอ แต่จากประสบการณ์ตรงกับตัวเอง เรารู้ได้เลยว่า ถ้าเขาได้รับการสนับสนุนที่เพียงพอจริง ๆ เขาก็พัฒนาได้ อาจจะมีข้อจำกัดบางอย่าง แต่มันก็พัฒนาได้ เพียงแต่คุณได้โอกาสหรือเปล่า ถ้าเกษียณก็คงอยากทำเรื่องนี้ แล้วเราอยู่กับโลกเทคโนโลยีด้วย เรารู้สึกว่ามีอีกหลายอย่างที่จับมาชนกันได้ เพื่อสร้างประโยชน์ให้คนที่เขาอาจยังไม่ได้รับโอกาสเท่าคนทั่วไป”

เพราะเธอเป็นทั้ง CEO และคุณแม่ลูกสอง เราจึงสงสัยว่าคุณนกมีเวลาว่างบ้างหรือไม่ ซึ่งเราได้คำตอบที่น่าประหลาดใจอยู่ไม่น้อย “มีเยอะเลยค่ะ” คุณนกหัวเราะเสียงใสก่อนจะอธิบายว่าวันว่างของเธอเป็นไปได้ส่วนหนึ่งเพราะเทคโนโลยีที่ทำให้เธอทำงานจากที่ใดก็ได้ และอีกส่วนสำคัญ คือความไว้วางใจที่เธอกับทีมงานมีให้กัน

“ถ้าเราไม่มีทีมที่ซัพพอร์ต เราก็อาจว่างน้อยลง แต่พอดีทีมซัพพอร์ต เราจึงมีเวลาว่างมากขึ้นจากงานที่อาจใช้เวลามาก ๆ ซึ่งพอว่างก็จะใช้เวลาอยู่กับลูกเป็นหลัก”

คุณนกเล่าให้เราฟังราวกับการสวมหมวก CEO ของบริษัทยักษ์ใหญ่ พร้อมกับการสวมหมวกคุณแม่ไปพร้อม ๆ กันนั้นเป็นเรื่องสบาย ๆ แต่แท้จริงแล้ว เธอมีเคล็ดลับง่าย ๆ ที่ทำให้เธอสบายตัวและสบายใจอย่างแท้จริง 

“ตอนยังเป็นเด็ก เราจะมองไปข้างหน้าเยอะมากเลย โดนอะไรกระแทกนิดหนึ่งฉันก็กระโดดแล้ว เพราะกังวลว่าถ้าไม่ทําแล้วจะเกิดอะไรขึ้น กังวลกับอนาคต และห่วงข้างหลังเยอะมากด้วย อะไรที่เคยพลาดมา บางทีเราก็จะเก็บมาคิด เหมือนจิตใจไม่อยู่กับปัจจุบัน 

“นกรู้สึกว่าที่ผ่านมามันไม่สบายใจเพราะเรามัวแต่เสียใจกับอดีต กังวลกับอนาคต แต่พอโตขึ้น เราก็เรียนรู้ว่า 99.99% ของเรื่องที่มากระทบ เราไม่ได้ต้องทำอะไรทันที Action ไม่เท่ากับ Reaction อย่าไปกังวลกับอนาคต เพราะมันยังมาไม่ถึง ส่วนอดีตก็ช่างมัน เรียนรู้กันไป อยู่ตรงนี้ อยู่กับปัจจุบันก่อน”