The Cloud x ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย

“เพิ่งกลับมาจากผ่าศพ ยังมีกลิ่นฟอร์มาลีนอยู่เลย”

นายแพทย์สุรเวช น้ำหอม หรือ หมอแม็ก กล่าวทักทายด้วยประโยคที่คนทั่วไปไม่คุ้นเคย เมื่อประสาทสัมผัสทั้ง 5 ของเขากลับคืนสู่ปกติก็พาพวกเราไปลิ้มรสกาแฟที่ผ่านการชงอย่างละเมียด

หมอแม็ก เป็นศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านศัลยกรรมตกแต่ง เป็นอาจารย์ภาควิชาศัลยศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี และเป็นผู้ก่อตั้งเพจ Dr.Surawej Numhom นายแพทย์สุรเวช น้ำหอม เพื่อให้ความรู้และช่วยเหลือผู้ต้องการข้อมูลทางศัลยกรรมตกแต่งที่ถูกต้องตามหลักวิชาการ

หมอแม็ก เป็นชายผู้เชี่ยวชาญเรื่องกาแฟระดับแนวหน้าของประเทศไทย จนมีเพจ Roast & Learn เพื่อให้ความรู้ด้านกาแฟแบบเชิงลึก เปิดคอร์สสอนออนไลน์แก่ผู้สนใจมานานหลายปี ทั้งยังมีโรงคั่วกาแฟเล็ก ๆ เป็นของตัวเองอยู่ที่บ้าน ทำให้เราอยากมาฟังเรื่องราวของคนที่เป็นระดับอาจารย์ทั้ง 2 แขนงวิชาชีพ ซึ่งแตกต่างกันอย่างสุดขั้ว

เส้นทางแรกกับวิชาชีพหลัก

“สมัยเด็ก ๆ ผมชอบตามพ่อซึ่งเป็นอาจารย์หมอศัลยกรรมไปวิ่งเล่นที่โรงพยาบาล ก็เลยอยากเป็นหมอเหมือนท่าน ถึงแม้พ่อไม่อยากให้เป็นเพราะงานหนัก แต่ตัวผมชอบและตั้งใจที่จะเป็นหมอผ่าตัด”

พูดถึง ‘ศัลยกรรม’ ความเข้าใจของคนส่วนใหญ่มักนึกถึงภาพ ‘ศัลยกรรมเสริมความงาม’ เช่น เสริมจมูก เสริมคาง เสริมหน้าอก ทำตา 2 ชั้น ฯลฯ แต่ที่จริงแล้วศัลยแพทย์มีหลากหลายสาขา

คุณหมอแม็กเลือกเรียนศัลยกรรมตกแต่ง เพราะชอบในงานศิลปะเป็นทุนเดิม

“ศัลยกรรมตกแต่งคือการตกแต่งส่วนใดส่วนหนึ่งให้ดูปกติหรือสวยกว่าปกติ เช่น แก้ไขโรคปากแหว่งเพดานโหว่ตั้งแต่กำเนิด คนประสบอุบัติเหตุหน้าตาเสียโฉม หรือคนที่อยากทำตา ทำจมูกให้สวย จะเห็นว่าขอบเขตงานมีความหลากหลายและต้องใช้ทักษะมาก ในขณะเดียวกันก็ต้องใช้ความสามารถด้านศิลปะและความคิดสร้างสรรค์ด้วย การจะทำจมูกให้สวยมีตั้งหลายแบบ ไม่มีสูตรสำเร็จ

“วิชาศิลปะเป็นวิชาที่ผมถนัด ถ้าไม่ได้เป็นหมอ ก็คงเรียนด้านศิลปะหรือสถาปัตยกรรม

“แต่เมื่อเลือกเป็นหมอแล้ว วิชาศัลยกรรมตกแต่งจึงตอบโจทย์ที่สุด”

เส้นทางที่ 2 กับวิชาชีพที่ค้นพบ

“หมอเป็นอาชีพที่ต้องดื่มกาแฟเกือบทุกวันเพื่อให้ตื่น คนไข้มาตอนไหน เราก็ต้องพร้อม”

แต่เดิมหมอแม็กเลือกดื่มกาแฟจากร้านดัง เพราะเชื่อว่าเป็นกาแฟที่รสชาติดีที่สุด

“ถึงขนาดคิดว่าไม่น่ามีกาแฟที่ดีกว่านี้อีกแล้ว” จนกระทั่งมีโอกาสดื่มกาแฟจากร้าน Factory Coffee ตามคำแนะนำของเพื่อน ซึ่งบอกว่า แมน-อธิป อาชาเลิศตระกูล ผู้ร่วมก่อตั้งร้าน เป็นบาริสต้าอันดับ 13 ของโลก ณ ตอนนั้น “เปิดโลกมาก เพิ่งเรียนรู้ว่ากาแฟมีแบบนี้ด้วย ว้าวกว่ากาแฟที่ดื่มทุกวัน”

ด้วยเหตุบังเอิญหรือโชคชะตาก็ไม่อาจทราบได้ แต่งานประชุมวิชาการนานาชาติทางการแพทย์ในปีนั้นจัดในสถานที่เดียวกันกับงาน Coffee Festival ที่ประเทศเกาหลีใต้ คุณหมอจึงปลีกตัวจากสัมมนาวิชาการไปเดินเที่ยวชมงานกาแฟ และเริ่มสนใจอยากเรียนรู้โลกของกาแฟมากยิ่งขึ้น

“ยิ่งเรียน ยิ่งสนุก และเรียนลึกขึ้นเรื่อย ๆ จนสอบได้ Certificate การชิมกาแฟ แต่ปัญหาคือเมื่อชิมกาแฟจากบาริสต้าเก่ง ๆ หลายคน รสชาติที่ได้ก็ยังไม่ถูกต้องตามที่ระบุหน้าซองหรือตามที่บาริสต้าบอก”

ความสงสัยใคร่รู้ทำให้คุณหมอพยายามหาคำตอบ จนพบกับต้นตอของปัญหา

“เรามารู้ว่าปัญหาอยู่ที่การคั่ว เมื่อคั่วผิด ชงอย่างไรก็ไม่ตรง ต่อให้บาริสต้าระดับโลกก็ชงไม่ได้”

การคั่วกาแฟสำคัญมากถึง 50% พอ ๆ กับเมล็ดกาแฟที่จะทำให้กาแฟรสชาติถูกต้อง ส่วนคนชงเป็นปลายน้ำที่มีผลแค่ 20% เท่านั้น หมอแม็กจึงต้องเรียนรู้ว่าคั่วกาแฟแบบไหนถึงดีที่สุด

“พอเริ่มซับซ้อนมากขึ้น ผมก็ต้องย้อนไปถึงที่มาของเมล็ดกาแฟว่าเกิดขึ้นได้อย่างไร ต้องไปดูถึงต้นน้ำ ไปดูถึงพื้นที่ไร่กาแฟ ชนิดที่ว่าดูกันตั้งแต่คุณภาพของฟาร์ม เติมปุ๋ยอย่างไร ดูกันขนาดนั้น”

นั่นเป็นจุดเริ่มต้นของ Roast & Learn และการตัดสินใจเปิดคอร์สสอนคั่วกาแฟออนไลน์

เส้นทางเรียนรู้สู่เส้นทางให้ความรู้

คุณหมอสะสมความรู้เกี่ยวกับกาแฟในทุกเรื่องมากว่า 3 ปี

เมื่อมั่นใจจึงเปิดคอร์สสอนกาแฟออนไลน์ช่วงสถานการณ์โควิด-19 ที่ผ่านมา

“ตอนผมเปิดสอนเรื่องคั่วกาแฟ เปิดไป 3 – 4 รอบ คนสนใจมาก ลงเรียนกันจนเต็มตลอด จึงเปิดคลาสชิมกาแฟออนไลน์ ดูสิ คิดไปได้อย่างไร แต่เราต้องคิดนอกกรอบนะ”

หมอแม็กสอนคลาสชิมกาแฟออนไลน์ด้วยการส่งกาแฟที่คุณหมอคั่วเป็นชุดเล็ก ๆ ให้กับผู้เรียนที่สนใจ จากนั้นจึงนัดหมายให้ผู้เรียนชิมกาแฟที่คั่วส่งให้ในแต่ละเซต จัดชิมพร้อมกันผ่าน Zoom 

“เหนือ กลาง ใต้ อีสาน มากันหมด ชิมไป เล่าประวัติกาแฟไป ไม่มีใครยอมเลิก คุยกันตั้งแต่เที่ยงวันยัน 2 ทุ่ม” หมอแม็กยังกล่าวเสริมอีกว่า “อาชีพหมอช่วยทำให้เราเข้าใจกาแฟได้ดีขึ้น”

คำบอกเล่านี้ทำให้ชวนสงสัยว่าเกี่ยวข้องกันได้อย่างไร 

“ผมมองว่ามันคือแนวคิดเดียวกัน การที่เราจะเชี่ยวชาญสิ่งเหล่านี้ได้ เราต้องรู้ลึก รู้จริง การทำศัลยกรรมให้สวยงาม ไม่มีปัญหา ก็เหมือนกับการคั่วกาแฟให้ดี ต้องทดสอบก่อนว่าใช่หรือไม่ใช่

“การนำเรื่องซับซ้อนมาพูดให้ง่ายเป็นสิ่งที่ยาก แต่ผมมีประสบการณ์จากการสอนนักศึกษาแพทย์ จึงรู้วิธีอธิบายและเอาการสอนในมหาลัยมาใช้ในวงการกาแฟ ซึ่งยังไม่มีใครเคยทำ เลยเป็นเรื่องสนุก” 

เราถามถึงแนวทางและโอกาสสำหรับธุรกิจการเรียนการสอนออนไลน์ หมอแม็กมองเห็นโอกาสมากมายในอนาคตอันใกล้

“คอร์สเรียนเกี่ยวกับกาแฟส่วนใหญ่ราคาค่อนข้างสูง ผมไปเรียนแล้วนำมาสอน มาเล่าให้ฟังดีกว่า ทำให้คนที่สนใจเข้าถึงเรื่องราวของกาแฟได้โดยไม่ต้องจ่ายแพง ซึ่งการเรียนออนไลน์ทรงพลังมาก ต้นทุนควบคุมได้ รายได้ไม่จำกัด อยู่ที่ไหนก็เรียนได้ สะดวก สำคัญคือคนเลียนแบบเราไม่ได้”

เราถามถึงเคล็ดลับที่ทำให้คลาสสอนกาแฟออนไลน์ของคุณหมอประสบความสำเร็จ

“ถ้าจะเข้าใจกาแฟให้ลึกไปอีกขั้น ต้องเอาความรู้ด้านวิทยาศาสตร์มาช่วย เพราะกาแฟเหมือนการทดลองวิทยาศาสตร์ เมื่อศึกษาไปเรื่อย ๆ จะเริ่มรู้ว่ายากและลึก ซึ่งเข้าทางเราเลย” เขายิ้ม

“พอยาก คนรู้ลึกก็น้อยลง เมื่อผมรู้และสอนในสิ่งที่ไม่ค่อยมีคนสอน ผมจะแตกต่าง พอผมพูด คนก็อยากฟัง แถมผู้เรียนได้อัปเดตความรู้ที่ไม่มีใครสอนเขา มีเทรนด์มา ผมบอกก่อนใครและให้ข้อมูลประกอบ ถ้าสงสัย ถามได้ เมื่อไหร่ที่ผู้เรียนเชื่อมั่นในตัวผม นั่นแปลว่างานนั้นจะกลายเป็นธุรกิจในระยะยาวได้”

เส้นทางใหม่สร้างสังคมสูงวัยคุณภาพ

“สังคมไทยเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์ หมายความว่ามีคนที่เกษียณอายุปีละ 1 ล้านคน ซึ่งเป็นผลมาจาก Baby Boomer เมื่อ 60 ปีที่แล้ว คนอายุยืนขึ้น การแพทย์เจริญขึ้น แต่อาจไม่แข็งแรงขึ้น เมื่อกลุ่มคนเหล่านี้ป่วย จะเป็นสึนามิของระบบสาธารณสุข คล้าย ๆ กับปรากฏการณ์ช่วงโควิด-19” 

หมอแม็กได้มีโอกาสเรียนหลักสูตร Silvery Health Service Management เป็นหลักสูตรสำหรับผู้บริหารโรงพยาบาลและบุคลากรทางการแพทย์ เพื่อเตรียมความพร้อมในการรับมือกับสังคมผู้สูงอายุ

“ปัจจุบันคนไทยอายุเฉลี่ยทั้งประเทศอยู่ที่ 40 ปี ซึ่งค่อนข้างสูง อีก 20 ปีข้างหน้า 1 ใน 3 ของคนที่เดินไปเดินมาจะอายุ 60 ปี และจะเริ่มเห็นคนสูงวัยทำงานมากขึ้น” หมอแม็กเปรยข้อมูลที่น่าสนใจ

เขายกตัวอย่างปัญหาต่าง ๆ ที่จะตามมาเหมือนประเทศญี่ปุ่น

“ประเทศญี่ปุ่นมีคุณลุงจอดรถริมถนน เพราะสมองเสื่อมโดยไม่รู้ตัว แน่นอนว่าไม่มีใครอยากแก่ ไม่อยากลงท้ายด้วยรถเข็นหรือนอนติดเตียง ทุกคนยังอยากเดินได้อย่างแข็งแรง เฮฮาสังสรรค์กับเพื่อน ๆ 

“ฉะนั้น เราต้องช่วยกัน ต้องมีองค์ความรู้ที่ทำให้อายุยืนอย่างมีคุณภาพ”

ประเทศไทยกำลังเข้าสู่สังคมสูงวัยที่มีลักษณะแตกต่างจากประเทศญี่ปุ่น เขาแก่แล้วรวย แต่เรา แก่แล้วยังไม่รวย การมีเงินออมเพียงพอเพื่อใช้ชีวิตในบั้นปลายอาจดูยาก บางคนไม่เคยทำงานอื่นหรือมีทักษะอื่นนอกจากทำงานประจำไปตลอดชีวิต หนึ่งในคำแนะนำของหมอแม็กคือ ‘อย่าหยุดทำงาน’

“อายุคนไทยเฉลี่ยอยู่ที่ 85 ปี หมายความว่า ถ้าเราหยุดทำงานตอนอายุ 60 ปี อีก 25 ปีถึงจะตาย และอาจขยายเป็น 90 ปี หรือ 100 ปี ถ้าคุณหยุดทำงานตอนอายุ 60 ปีจะหารายได้จากไหน

“พยายามทำงานต่อ เพราะเมื่อเราอายุมากขึ้น เราจะต้องการน้อยลง กินน้อยลง ไม่ได้ใช้เงินมาก สิ่งเหล่านี้ไม่ได้ลอยมาเอง เราต้องสร้างให้มันเกิด ถ้าเราสุขภาพดี ก็ไม่จำเป็นต้องไปโรงพยาบาล”

กิจกรรมเกี่ยวกับกาแฟจึงกลายเป็นแผนเกษียณของหมอแม็ก เพราะตอบโจทย์ชีวิตทุกด้าน

“ถ้ามือสั่น คั่วกาแฟได้ ไม่มีปัญหา แต่ศัลยแพทย์มือสั่นไม่ได้” ศัลยแพทย์เปรียบเทียบข้อจำกัดของวิชาชีพ 2 แขนง

“วันหนึ่งผมต้องอายุเยอะขึ้น ความอึดก็ลดลง มือ ความเที่ยง ความแม่นยำ จะลดลงตามไปด้วย ซึ่งจะมาเมื่อไหร่ไม่มีใครรู้ ผมจะรอให้มือสั่นก่อนแล้วค่อยคิดทำอย่างอื่นก็ไม่ใช่ 

“กาแฟที่ดีต้องปลูกบนดินดี น้ำดี อากาศดี คนต้นน้ำก็เป็นคนดี ไร่กาแฟส่วนมากอยู่บนเขา ทำให้ต้องเดินออกกำลังกาย ใกล้ชิดธรรมชาติ เราได้อยู่ในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมกับวิถีชีวิตของเรา

“ผู้สูงอายุต้องพยายามเปิดหูเปิดตา อย่าคิดว่าฉันทำได้อย่างเดียว เปิดใจว่าคนเราทำอะไรก็ได้ เริ่มจากลองทำสิ่งที่มีความเสี่ยงต่ำ สอดคล้องกับทักษะหรือความชอบของเรา ผิดพลาดแล้วไม่เสียหายมาก เช่น เป็นครูให้ความรู้ด้านที่เราถนัด หรืองานแนวอาชีวะเชิงปฏิบัติที่อาศัยประสบการณ์เฉพาะตัว”

ก่อนจบบทสนทนา เราถามหมอแม็กว่าเขามองคุณค่าของการมีชีวิตอยู่ไว้อย่างไร

“ผมตั้งคำถามกับตัวเองว่าเราทำประโยชน์ให้คนที่อยู่ใกล้ที่สุดและไกลที่สุดครบทุกวงแล้วหรือยัง ถ้าวันไหนที่ผมไม่ได้ทำอะไรเลย วันนั้นจะสูญเปล่า ฉะนั้น ผมต้องใช้ชีวิตที่เหลืออยู่อย่างมีคุณค่า”