เหนือสุดแดนสยาม ที่นี่คือเมืองที่ว่ากันว่าเหมาะแก่การมาตั้งรกรากหลังเกษียณ เพราะเจียงฮาย (จังหวัดเชียงราย) เป็นเมืองต่อนยอนใจ เนิบช้า ไม่รีบร้อน แถมผู้คนยังหลั่งไหลกันมาจิบชา-กาแฟระดับคุณภาพที่ผู้ผลิตตั้งใจลงมาขายกันเอง และชา-กาแฟเหล่านั้นก็ได้รับรางวัลชนะเลิศมากมาย
เชียงรายยังเป็นเมืองศิลปะและศิลปิน วัดวาอารามออกแบบสวยงามโดยศิลปินแห่งชาติ เราผู้มาจากต่างถิ่นยังขอยอมศิโรราบให้ความน่ารักของเมืองนี้ หากคุณต้องอยู่เชียงรายนาน ๆ เราอยากชวนคุณทำความรู้จักเมืองนี้ในมุมมองอื่น ๆ ที่หลายคนไม่คุ้นนัก รับรองว่าคุณจะตกหลุมฮักเจียงฮาย
#01
ลองไปให้เห็นแมงสี่หูห้าตา ที่วัดพระธาตุดอยเขาควายแก้ว
เรื่องเล่าสัตว์ตำนานล้านนาสุดโด่งดังจะเป็นใครไปไม่ได้นอกจาก เจ้า ‘แมงสี่หูห้าตา’ ที่แทบจะเป็นตัวมาสคอตให้กับเชียงราย ในนิทานพื้นบ้านออริจินอลจากดอยเขาควายแก้วเล่าว่ามีครอบครัวขอทาน ลูกชายชื่ออ้ายทุกคตะ อยู่มาวันหนึ่งพ่อของเขารู้ตัวว่าป่วยหนัก จึงสั่งสอนให้เขาเป็นคนดี มีศีลธรรม และยังสั่งเสียอีกว่า ถ้าพ่อเสียชีวิตลงให้ฝังศพไว้ในป่าจนกว่ากะโหลกของพ่อจะหลุดแล้วเก็บไว้บูชาจนถึงอายุ 17 ให้ลากหัวกะโหลกขึ้นดอยทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ ถ้าลากไปจนติดตรงไหนก็ให้ทำบ่วงดักจับสัตว์ตรงนั้น
เมื่อพ่อเสียชีวิตลง เขาลากกะโหลกไปจนติดหน้าถ้ำแห่งหนึ่ง บ่วงของเขามีสัตว์ประหลาดมาติด หน้าตามีลักษณะคล้ายหมี มี 4 หู ตา 5 ดวง ขนยาวปกคลุมตัว จึงนำกลับไปเลี้ยงที่บ้าน แต่มันไม่ยอมกินอะไรเลย จนกระทั่งเข้าหน้าหนาว เขาได้จุดกองไฟจนถ่านกระเด็นไปหาแมงสี่หูห้าตา มันหิวมากเลยกินถ่านไปและถ่ายออกมาเป็นทองคำมากมาย ทำให้เขามีทองเก็บสะสมไว้ในไร่
อยู่มาวันหนึ่ง เจ้าเมืองออกตามหาคนที่จะมาแต่งงานกับลูกสาว จึงออกกฎแปลก ๆ มาว่า หากใครสร้างรางรับฝนทองคำจากหน้าบ้านมาที่ปราสาทได้จะยกลูกสาวให้ อ้ายทุกคตะได้ยินดังนั้นจึงนำทองที่ฝังไว้มาส
ร้างรางรับฝนจากบ้านไปจนถึงปราสาท จึงได้แต่งงานกับพระธิดา
จริง ๆ เรื่องราวยังดำเนินต่อไปอีก หากใครอยากรู้ลองแวะมาหาประวัติที่ดอยเขาควายแก้วแห่งนี้ พร้อมกับขึ้นมามองวิวบนพระธาตุที่มองเห็นเมืองเชียงรายแบบพาโนรามา
#02
ลองทานอาหารยูนนานริมน้ำกก
ชาวไทยเชื้อสายจีนยูนนานอาศัยในภาคเหนือจำนวนมาก ทั้งบนดอยและพื้นที่ต่าง ๆ ในจังหวัด เราไม่ต้องเดินทางไปถึงบนดอยก็มีอาหารยูนนานดั้งเดิมให้ลองลิ้มชิมรส ร้านที่ว่าชื่อ ‘ภัตตาคารยูนนาน’ ตั้งอยู่บริเวณริมน้ำกก จากหน้าร้านจนถึงภายในอาคารตกแต่งราวกับอยู่เมืองจีน
เราทราบประวัติจาก คุณกัง เจ้าของร้านว่าที่นี่เปิดมา 33 ปีแล้ว คุณพ่อผู้ก่อตั้งร้านมีเชื้อสายจีนชอบทำอาหารมาก บรรพบุรุษอพยพจับพลัดจับผลูจนได้มาอยู่เชียงราย ช่วงแรก ๆ เปิดร้านเล็ก ๆ จนทุกวันนี้ได้รับความนิยมจนขยายร้านให้ใหญ่ขึ้น ส่วนเมนูที่เราอยากแนะนำ คือสุกี้ยูนนาน
สุกี้ยูนนานเบสด้วยซุปสุกี้สูตรต้นตำรับเข้มข้น และทยอยเรียงวัตถุดิบ 11 ชั้นลงในหม้อ เริ่มจากผักกาดขาว เผือกทอด ไก่ดำ แฮมยูนนาน หน่อไม้จีน เห็ดหอมทอด บุกขาว หมูสามชั้น หัวไชเท้า ไข่ม้วนยูนนาน และเก๋ากี้ แค่เห็นเครื่องในหม้อก็ต้องตกใจในความใหญ่ยักษ์ นี่ยังไม่รวมเมนูขาหมูนะคุณกังบอกว่าเด็ดมาก ตุ๋นไว้ 2 วัน ทานกับหมั่นโถวร้อน ๆ อร่อยจนต้องยกนิ้วให้เลย
#03
ลองเสพงานศิลปะที่บ้านสิงหไคล มูลนิธิมดชนะภัย
ถ้าพอมีเวลาเดินรอบ ๆ ตัวเมืองเชียงราย ลองเดินมายังถนนสิงหไคล จะพบแกลเลอรีในบ้านทรงมิชชันนารี อายุกว่า 100 ปี บรรยากาศอบอุ่น และสถาปัตยกรรมไม่เหมือนตึกอื่น ๆ ในเชียงราย เพราะอาคารแห่งนี้สร้างในปี 1917 ด้วยสถาปัตยกรรมโคโลเนียล แม้บ้านสิงหไคลจะผ่านการรีโนเวตบ้างเล็กน้อย แต่คงความสวยงามไว้ได้ดีทีเดียว จนได้รับรางวัลอาคารควรค่าแก่การอนุรักษ์ใน พ.ศ. 2555
บ้านสิงหไคลมี 2 ชั้น ชั้นล่างเป็นคาเฟ่ เสิร์ฟกาแฟ ขนม และอาหาร
ชั้น 2 เป็นนิทรรศการหมุนเวียนจากศิลปินรุ่นใหม่ ศิลปินไทยมีชื่อเสียง ศิลปินแห่งชาติ และเป็นพื้นที่จัดกิจกรรมด้านสังคมและศิลปวัฒนธรรม เพื่อขับเคลื่อนเชียงรายสู่เมืองศิลปะอย่างเต็มรูปแบบ
#04
ลองไปอบเอนไซม์รำข้าวที่ Salabran Chiangrai
เจ้าเชื่อเรื่องธรรมชาติบำบัดกันบ๋อ
ความคิดแรกก่อนมาที่นี่ มันคงคล้ายกับออนเซ็น อาบน้ำแร่ แช่น้ำนม แต่ไม่ใช่เลย ‘Salabran Chiangrai’ เป็นสปาเพื่อสุขภาพแห่งแรกในไทยที่นำนวัตกรรมจากประเทศญี่ปุ่นมาใช้ เปิดบริการมาแล้ว 8 ปี (มีสาขาสุขุมวิทด้วย) นวัตกรรมที่ว่า คืออบตัวในรำข้าวผสมกับถ่านที่เผาไหม้ด้วยความร้อนอุณหภูมิ 1,000 องศาเซลเซียส หมักด้วยจุลินทรีย์ดีจำนวนล้าน ๆ ตัว จนเกิดการบีบอัด และกลายเป็นความร้อนคล้ายไมโครเวฟธรรมชาติ เจ้าจุลินทรีย์ในบ่อจะค่อย ๆ คายเอ็นไซม์มาช่วยกระตุ้นระบบการทำงานในร่างกาย เพิ่มภูมิคุ้มกัน และให้ร่างกายทำงานเต็มประสิทธิภาพ จนกลับสู่จุดสมดุลอีกครั้ง
เราใช้เวลาอบตัวประมาณ 15 – 20 นาทีต่อครั้ง ผู้ดูแลจะเริ่มสร้างหลุมพอดีตัวให้เราเข้าไปนั่ง หลังจากนั้นจะค่อย ๆ กลบตัวเราด้วยรำข้าว เหลือไว้เพียงใบหน้าและหัว ด้วยความร้อนราว 60 องศาเซลเซียสทั่วทั้งบ่อ ระหว่างอบตัวผู้ดูแลจะอธิบายข้อมูลต่าง ๆ และข้อควรระวังไปด้วย หลังจากอบตัวเสร็จให้ลุกขึ้นช้า ๆ ล้างตัวเพื่อเอารำข้าวออก เป็นอันเสร็จสิ้นกระบวนการ ออกมาจิบน้ำชาให้ชื่นใจ และกลับมาอบตัวได้เรื่อย ๆ
#05
ลองเดินสำรวจเส้นทางศึกษาธรรมชาติ บ้านลิไข่
ถ้ามาเชียงรายแล้วอยากหาสถานที่เดินเขาไม่ไกลจากตัวเมืองมาก ระยะทางกำลังดี ใช้เวลาเพียงครึ่งวัน แถมยังได้ปล่อยใจไปพร้อมปล่อยพลัง เราขอแนะนำที่นี่เลย ‘บ้านลิไข่’ หมู่บ้านที่มีน้ำตกไหลผ่าน ก้อนหินใหญ่น้อยเรียงราย เราเดินผ่านหมู่บ้านเล็ก ๆ ก่อนเข้าสู่เส้นทางศึกษาธรรมชาติ เดินฟังเสียงน้ำ เสียงแมลง ออกจากโลกโซเชียล เดินลัดเลาะป่าสัก แปลงเกษตร มุ่งหน้าสู่นาขั้นบันไดเนินสีเขียวในหุบเขา เมื่อเดินถึงด้านบนของนาแล้วมองลงมา ถึงกับต้องร้องว้าว เป็นมุม Unseen เชียงรายสุด ๆ
อาจเพราะนักท่องเที่ยวยังไม่รู้จักบ้านลิไข่มากนัก พื้นที่นี้จึงยังอุดมสมบูรณ์ไปด้วยธรรมชาติ และด้วยระยะทาง 6 กิโลเมตรรวมเดินไปและเดินกลับ ถึงเหนื่อยหน่อย แต่ก็คุ้มค่าแก่การมาลองนะ
#06
ลองทำกระดาษสับปะรดที่ศูนย์การเรียนรู้วิสาหกิจชุมชนกระดาษใบสับปะรด
ออกจากบ้านลิไข่มาไม่ไกล ขับรถแวะเข้าไปในหมู่บ้านป่าซางวิวัฒน์ ตำบลนางแล จะพบกับแหล่งกำเนิดสับปะรดพันธุ์นางแลที่เกษตรกรปลูกกันมากนับหมื่นไร่ จนสร้างศูนย์การเรียนรู้เล็ก ๆ หรือ ‘มินิมิวเซียมสับปะรด’ ได้ มี ป้ารัตน์ ลูกหลานชาวจีนที่นำสับปะรดมาปลูกในพื้นที่คอยให้ความรู้ ต่อยอด และสืบทอดสับปะรดพันธุ์นี้ไว้ มีแม่บ้านเกษตรกรคอยนำเนื้อสับปะรดแปรรูปเป็นอาหาร ยา ไวน์ และแยม ส่วนใบนำไปยีให้เกิดเส้น แล้วนำเส้นใยไปสานเป็นกระเป๋าหรือนำไปทำกระดาษสับปะรด มีวิธีทำคล้าย ๆ กับกระดาษสา ทางศูนย์ฯ ก็นำกระดาษนั้นไปให้ศิลปินในพื้นที่วาด เพื่อขายเป็นงานศิลปะของชุมชน
ถ้าสนใจเวิร์กช็อปกระดาษสับปะรด ต้องติดต่อป้ารัตน์ล่วงหน้านะหรือแวะเวียนมาอุดหนุนสินค้าชุมชนก็ได้เช่นกัน
#07
ลองวิ่งขึ้นเนินอุโมงค์ต้นไม้ที่มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง
ช่างเป็นการออกกำลังกายที่ย้อนแย้งและสับสนภายในใจเสียนี่กระไร เพราะทางวิ่งแห่งนี้เป็นเส้นทางเนินที่นักวิ่งทุกคนวิ่งไปสักระยะต่างต้องร้องบอกว่าพอแล้ว แต่ด้วยความสวยงามของอุโมงค์ต้นไม้ ทำให้ใจยังส่งพลังวิ่งต่อไปได้จนสุดทาง ถนนในมหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวงคือด่านปราบเซียนของเหล่านักวิ่งโดยแท้ จุดเริ่มต้นจากหน้ามหาวิทยาลัยขึ้นไปจนก่อนเข้าตัวอาคารต่าง ๆ มองไปด้านหน้าจะพบกับบ่อน้ำ ลานกว้าง ตึกสี่เหลี่ยมพื้นผ้า เขียนว่า ‘มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง’ มีพระราชานุสาวรีย์สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีประดิษฐานในลานกว้าง ซึ่งเรียกตรงนั้นกันสั้น ๆ ว่า ‘ลานดาว’ ส่วนด้านหลังเป็นวิวทิวเขางดงามเหมือนภาพวาด ยิ่งช่วงหน้าฝนไปจนหน้าหนาว มองเห็นหมอกเลียบเขา จนทำให้การวิ่งของคุณในครั้งนี้หายเหนื่อยไปเลย เขามีจัดงานวิ่งปีละครั้ง นักวิ่งท่านใดอยากมาทดสอบจิตใจและความแข็งแกร่งก็ติดตามทางเพจมหาวิทยาลัยได้เลย
#08
ลองทานช็อกโกแลตจาก Boo Chocolate
ยินดีต้อนรับสู่ ‘Boo Chocolate’ บ้านช็อกโกแลตของ คุณบู
คุณบูตั้งใจเปิดฟาร์มต้อนรับเพื่อน ๆ ให้มาสัมผัสคราฟต์ช็อกโกแลตจากเจียงฮาย ไม่ว่าจะชิม ชม ดม สัมผัส มุ่งหน้าสู่การเรียนรู้ต้นตอของช็อกโกแลต เพื่อให้คนกินเข้าใจตั้งแต่กระบวนการการปลูก ผลิต จากต้นน้ำไปสู่ปลายน้ำ จนออกมาเป็นบาร์ช็อกโกแลตที่เราได้กินกัน (From Farm to Bar)
เธอพาเราไปยังสวนโกโก้ ห่างจากบ้านช็อกโกแลตไปทาง ‘แม่น้ำคำ’ ระยะทางไม่ไกล ประมาณ 6 กิโลเมตร ที่นี่มีบริการฟาร์มทัวร์ ไปดูต้นโกโก้ที่ปลูกอยู่ริมแม่น้ำสายหลักของหมู่บ้าน ในสวนยังมีเงาะปลูกโดยคุณแม่ ส้มโอปลูกโดยคุณพ่อ ทุกคนล้วนตั้งใจผูกมิตรกับธรรมชาติ ไม่ใช้สารเคมี และอยากช่วยสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นให้พี่น้องเกษตรกรในท้องถิ่น หลังจากทัวร์ฟาร์ม เรามุ่งหน้ากลับบ้านช็อกโกแลต ทานอาหารกลางวัน แล้วก็ถึงเวลา Chocolate Journey Tasting ชิมน้ำโกโก้สด ช็อกโกแลต และเข้าครัวทำช็อกโกแลตบาร์แสนอร่อยที่เราหอบหิ้วช็อกโกแลตดี ๆ ติดไม้ติดมือกลับบ้านไปทานได้ด้วย
#09
ลองนั่งเล่นริมโขง
นอกจากตัวเมืองเชียงราย อีกหนึ่งเมืองที่น่าสนใจไม่แพ้กันคือ ‘เชียงแสน’ เมืองที่เคยเป็นศูนย์กลางอาณาจักรล้านนา ก่อนเข้าเชียงแสนเราจะพบกับวงเวียนอนุสาวรีย์ช้างงู สัตว์ในตำนานพื้นเมือง มีหัวเป็นช้าง 3 เศียร ตัวเป็นงู ขนาดใหญ่มหึมา ในอำเภอเชียงแสนมีสถานที่น่าสนใจหลายแห่ง เช่น วัดป่าสัก พิพิธภัณฑ์บ้านฝิ่น วัดพระธาตุผาเงา สามเหลี่ยมทองคำ แต่ไม่มีกิจกรรมใดชิลล์ไปกว่าการนั่งโต๊ะริมน้ำโขงมองพระอาทิตย์ตกดิน พร้อมสั่งอาหารมากิน แถมฝั่งตรงข้ามยังปรากฏให้เห็น ‘คิงส์โรมัน’ เมืองใหม่ที่กำลังสร้างกันอย่างใหญ่โต ดินแดนสีเทา ๆ จากนายทุนจีนที่เรา ๆ ข้ามฟากไปเสี่ยงโชคกันได้
#10
ลองเดินฝึกสติที่พุทธอุทยาน ดอยช้าง
เมื่อท่องเที่ยวบนดอยช้าง อาจไม่จำเป็นต้องไปทานกาแฟเพียงอย่างเดียว เรายังแวะไปฝึกจิต ทำสมาธิด้วยวิธีเดินเข้าป่าไผ่ บริเวณพุทธอุทยานมีต้นไผ่และต้นไม้หลายชนิดขึ้นปกคลุมหนาแน่น อากาศสดชื่นเย็นสบาย ทำให้ใจสงบได้ไม่ยาก ระหว่างทางมีพระพุทธรูปปางต่าง ๆ ให้สักการะบูชา
น่าประหลาดใจตรงที่ดอยช้างสูงจากระดับน้ำทะเล 1,700 เมตร คงไม่มีใครคาดเดาว่าจะพบศาลาไม้บนสระมรกตสีเขียวขนาดใหญ่บนยอดดอย เมื่อเราเดินต่อจนถึงบ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์ที่เป็น 1 ใน 9 บ่อที่พบในประเทศไทย เป็นอันจบการฝึกจิต หลังจากออกมาแล้วก็มุ่งหน้าไปหากาแฟอร่อย ๆ กันได้เลย
#11
ลองเล่นที่โรงเล่น พิพิธภัณฑ์เล่นได้
‘โรงเล่น พิพิธภัณฑ์เล่นได้’ เป็นสถานที่ที่เห็นเรื่องเล่นเป็นเรื่องสำคัญสำหรับทุกเพศและทุกวัย ที่นี่ออกแบบการเล่นธรรมดา ๆ ให้พิเศษยิ่งขึ้น เพราะของเล่นแต่ละชิ้นเป็นฝีมือพ่ออุ๊ยแม่อุ๊ย เมื่อเข้ามาเหมือนนั่งไทม์แมชชีนโดราเอมอนกลับไปในห้องของเล่นวัยเด็ก เป็นของเล่นพื้นบ้านที่ไม่ค่อยเห็นในปัจจุบัน
คุณปุ๊ ผู้ดูแลสถานที่แห่งนี้เล่าว่า โรงเล่น พิพิธภัณฑ์เล่นได้ ก่อตั้งมา 20 ปีแล้ว เกิดจากความคิดที่อยากทำให้คนในครอบครัวอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข แล้วพบว่าของเล่นเป็นตัวกลาง ละลายพฤติกรรมทุกคนในบ้านให้มาอยู่ร่วมกันได้ ปู่ย่าตายายเล่นกับหลาน พ่อแม่เล่นกับลูก นอกจากของเล่นโบราณแล้ว โรงเล่นยังสอนให้เด็กรู้จักออกแบบและพัฒนาของเล่นของตัวเอง เพื่อฝึกกล้ามเนื้อมัดเล็ก มัดใหญ่ จนถึงการทำงานของสมอง ด้านหลังมีมุมเวิร์กช็อปที่เด็ก ๆ มาเรียน หยิบจับอุปกรณ์ ลงมือทำของเล่นแบบง่าย ๆ ได้ด้วย ถ้ามีโอกาสผ่านไปเส้นทางแม่สรวย อย่าลืมแวะโรงเล่น พาเด็ก ๆ ไปเล่นแบบอิสระกันนะคะ
#12
ลองกินน้ำเงี้ยวป้าสุข
มาถึงถิ่นดินแดนเหนือ จะไม่ทานน้ำเงี้ยวก็เกรงว่าจะมาไม่ถึง
ยามเพื่อน ๆ ต่างถิ่นมาเยือนเจียงฮาย ทุกคนลงมติว่ายังไงก็ต้องขอทาน ‘น้ำเงี้ยวป้าสุข’ สักมื้อ เรียกว่าเป็นน้ำเงี้ยวคู่บ้านคู่เมืองเชียงรายก็ว่าได้ ร้านตั้งอยู่ในตัวเมืองเชียงราย บนถนนสันโค้งน้อย
ร้านนี้เปิดขายมามากกว่า 50 ปี น้ำเงี้ยวป้าสุขมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ความพิเศษอยู่ตรงใช้ถั่วเน่าแห้ง ไม่ใช้ถั่วเน่าเปียก ทำให้มีกลิ่นหอม ส่วนเนื้อหมูเป็นก้อน ๆ เครื่องแน่นเข้มข้น ใส่ถั่วงอกนิด บีบมะนาวหน่อย ลำขนาด! เมนูมีให้เลือกทั้งน้ำเงี้ยวหมูและน้ำเงี้ยวเนื้อ อร่อย ขายดี หมดเกลี้ยงทุกวัน
