ใครจะเชื่อว่าการติดต่อขอสัมภาษณ์ ‘ครูนวด’ จะยากเพียงนี้

เราทักไลน์ส่วนตัวของเขาไปเพื่อแนะนำตัว – เขาใช้เวลา 7 วันในการตอบกลับมา

เราตอบไลน์เขาเพื่อนัดวันและเวลาสัมภาษณ์ – เขาใช้เวลา 6 วันในการตอบกลับมา เขาขออภัยและขอให้เปลี่ยนแพลตฟอร์มในการคุย เพื่อให้เราสื่อสารกันได้เร็วขึ้น

แต่ก่อนจะเล่าเรื่องต่อ ขอเท้าความว่า ทรงกลด บางยี่ขัน บรรณาธิการบริหารของ The Cloud ได้พบ สุวิทย์ ศรีไตรราศรี หรือ ครูช้าง ครั้งแรกในงาน Sawasdee DC Thai Festival 2023 เขาคือครูนวดชาวไทยในสหรัฐอเมริกา ผู้ตระเวนสอนนวดทั่วโลก (เลยเดินทางตลอดเวลา) มีลูกศิษย์ลูกหาทั้งไทยและต่างชาติมากกว่า 10 ประเทศ ทั้งยังเป็นรองแชมป์โลกในรายการ World Massage Championship 2019 ประเภท Asian Massage ผู้สร้างความตะลึงและสร้างชื่อเสียงให้หมอนวดไทยเป็นที่รู้จักในวงกว้าง 

สิ่งที่เขาทำบนเวทีโลก คือเพิ่มฟังก์ชันให้การนวดเพื่อสุขภาพกลายเป็น ‘นวดนาฏยลีลา’ โดยใส่ท่วงท่าของนาฏศิลป์ไทยเข้าไป

บีบธรรมดาเหรอ เขาไม่ทำ เพราะเขาบีบไปรำไป

กดจุดธรรมดาเหรอ เขาไม่ทำ เพราะเขาทั้งกดจุดนวัตกรรมด้วยส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย พร้อมตั้งวง จับจีบ และฟ้อนอย่างอ่อนช้อยให้ชาวโลกเห็น

หลังเปลี่ยนช่องทางติดต่อ อีก 6 วันให้หลังเราก็ได้โทรทางไกลหาครูช้างซึ่งตอนนั้นเดินทางจากสหรัฐฯ ไปสอนที่เยอรมนีแล้ว บทสนทนายามบ่ายของเราเริ่มต้นด้วยความพิเศษ เพราะเราเป็นฝ่ายจำวันผิด เลยกลายเป็นโทรปลุกครูช้างขึ้นมาเล่าเรื่องราวให้ฟังแบบด้นสด ไม่มีการเตรียมคำตอบ มีแต่ความภูมิใจและเบื้องหลังการสอบใบอนุญาตประกอบวิชาชีพหมอนวดที่ต้องเรียน 750 ชั่วโมง และต่อยอดอีก 24 หน่วยกิตทุก 2 ปี จนถึงโอลิมปิกหมอนวดมาแชร์ให้ฟัง

ท่าที่ ๑

ศิษย์สานศาสตร์นวด

นวดไทยคือวัฒนธรรมสุดเจ๋งที่ทั่วโลกยอมรับ นอกจากสรรพคุณในการรักษา ชาวไทยในต่างแดนยังขยันสร้างสรรค์วิธีนวดรูปแบบใหม่เพื่อนำไปแข่งขันบนเวทีสากล ชาวต่างชาติที่ได้รู้จักจึงยอมรับทั้งเรื่องความหลากหลายและความสามารถของหมอนวดไทยที่ไม่ต้องพิสูจน์อีกต่อไป

ในที่สุด ‘นวดไทย’ (Nuad Thai) ก็ได้รับการขึ้นทะเบียนโดย UNESCO ให้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ (Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity) เมื่อปี 2019 ซึ่งถือเป็นรายการที่ 2 ต่อจาก ‘โขน’

ปัจจุบันครูช้างปักหลักอยู่ที่เมืองแทมปา รัฐฟลอริดา ประเทศสหรัฐอเมริกา ก่อนหน้านี้ครูช้างทั้งเรียนและทำงานด้านการท่องเที่ยวและการโรงแรมมาตลอด 

ตอนอยู่ไทย เขาเป็นอาจารย์มหาวิทยาลัย เมื่อย้ายมาอยู่สหรัฐอเมริกาเพื่อเรียนปริญญาโทในด้านเดิม เขาก็รับงานทุกหน้าที่ตั้งแต่ล้างจาน จนถึงเป็นเชฟซูชิ ในที่สุดจึงได้เปิดร้านอาหารจีนร่วมกับเพื่อนจนมีรางวัลการันตีติดเต็มผนัง

นอกจากนี้ครูช้างยังรับหน้าที่เป็นประธานชุมชนชาวไทยผู้ช่วยเหลือสมาชิกโดยไม่รับค่าตอบแทน ตั้งแต่การฝึกภาษาจนถึงสอนขับรถ กระทั่งวันหนึ่งโชคชะตานำพาให้เขาได้ช่วยเหลือ พี่ดา หมอนวดชาวไทย เธอจึงขอตอบแทนด้วยการถ่ายทอดวิชาให้

“ปกติพี่ดาไม่สอนใคร แต่ผมก็ปฏิเสธไป เพราะไม่พร้อม ผมชอบเรียนนะ แต่ตอนนั้นเรียนภาษาสเปนอยู่เลยบ่ายเบี่ยงนาน 2 ปีครึ่ง จนตัวเองพร้อม พี่ดาก็สอนให้โดยไม่เก็บเงินตามแบบครูสมัยโบราณ”

หลังได้วิชา เขาเริ่มไปฝึกกับเพื่อน ๆ และมองหาโรงเรียนอื่น ๆ เพื่อศึกษาอย่างจริงจัง ครูช้างไม่ได้มองว่าการเรียนกับพี่ดาคือการสร้างอาชีพ แต่เขามองว่าเป็น ‘การสืบสาน’ ภูมิปัญญาไทยให้คงอยู่

“ต่อมาผมอยากเรียนให้เป็นระบบ เลยไปเรียนต่อที่วัดโพธิ์ ปรากฏว่าสนุกดี ก็ตัดสินใจเรียนวิชาอื่นอีกทั้งนวดฝ่าเท้า นวดหน้า นวดน้ำมัน นวดสตรีหลังคลอด นวดประคบ เรียนครบทุกหลักสูตรของวัดโพธิ์ ยกเว้นสปา เพราะใช้เวลาเยอะ”

แต่การพิชิตทุกหลักสูตรของโรงเรียนเก่าแก่ระดับประเทศยังไม่อาจหยุดความอยากรู้ของครูช้างได้ เขายังไปเรียนต่อในสถาบันอื่นเพื่อเปรียบเทียบความต่าง และจากการเรียนศาสตร์ไทย เขาขยายความสนใจไปถึงศาสตร์ตะวันตกเพื่อตามหาคำตอบว่า ‘ของไทย’ ดีที่สุดจริงหรือไม่

“ผมเรียนไปอีก 1 ปีเต็ม คำตอบคือไม่ต้องไปคิดว่าใครดีกว่าใครหรอก

“ศาสตร์แต่ละศาสตร์ไม่เหมือนกัน ทฤษฎีก็ไม่เหมือน แต่จุดเด่นของแผนตะวันตกคือเขาอธิบายหลักการได้ว่ากดจุดตรงนี้เพราะเป็นกล้ามเนื้ออะไร ขณะที่ของไทย บางครั้งไม่ได้อธิบายหลักการหรือเหตุผลว่ากดทำไม เหตุใดต้องกดตรงนี้”

การนวดไทยไม่ได้ยึดหลักกายวิภาคศาสตร์อย่างตะวันตก แต่ยึดหลัก ‘เส้นเดินลม” ซึ่งถือเป็นหลักสำคัญของวิชาแผนไทย ตามตำราโบราณระบุว่ามีเส้นในร่างกายทั้งหมด 72,000 เส้น แต่เส้นทางเดินลมปราณที่เป็นประธานมี 10 เส้นเท่านั้น

“แต่จะบอกว่าเส้นลมเหล่านี้ไม่มีจริงก็ไม่ได้ เพราะพอกดลงไป มันก็วิ่งแล่นจริง ๆ” – เราเห็นด้วยอย่างยิ่ง เหมือนการตั้งคำถามว่าผีมีจริงหรือไม่ หากบอกว่าไม่มี แต่บางเหตุการณ์ประหลาดก็ยังหาคำตอบทางวิทยาศาสตร์ไม่ได้

ครูช้างออกตัวว่าเขาไม่ได้เรียนแพทย์แผนไทยมาโดยตรง ต้องใช้เทคนิคนวดไทยแบบผสมผสานในการรักษา มีการพัฒนาท่าใหม่ และอธิบายการทำงานด้วยหลักกายวิภาคศาสตร์ของตะวันตกแทน

ดังนั้น หากจะเปรียบเทียบข้อดีข้อด้อยคงต้องขึ้นอยู่กับดุลพินิจส่วนบุคคล แต่สำหรับครูช้างผู้ร่ำเรียนมาหลากหลายแขนง เขาเคารพทุกวิชาและเห็นคุณค่าของทุกการนวด

“ผมแค่อยากเห็นทุกคนในวงการช่วยกันสานต่อและทำให้วงการพัฒนามากกว่า” เขาเอ่ย

เมื่อเบื่อการทำร้านอาหารถึงขีดสุด เขาจึงตัดสินใจขายหุ้นร้านอาหารทั้งหมด และหันมานวดอย่างเดียว

ท่าที่ ๒

นาฏยลีลา คชาประยุกต์

หมอนวดคืออาชีพที่อาจแฝงด้วยทัศนคติเชิงลบ ครูช้างบอกว่าชาวต่างชาติบางคนเมื่อเห็นป้าย Thai Massage ก็มักคิดว่ามี ‘บริการเสริม’ มาควบคู่ 

ทางแก้คือพวกเราควรหันมาใช้คำว่า Nuad Thai เพื่อเปลี่ยนภาพจำเดิมให้เป็นวัฒนธรรมอันน่าภูมิใจแทน โดยเป้าหมายคือการทำให้คำว่า Nuad Thai แพร่หลายเหมือนคำว่า Muay Thai ซึ่งไม่ต้องอธิบายอีกแล้วว่าเป็น Thai Boxing

หลังคุยกับครูช้าง เราคิดว่านี่คืออาชีพที่สุดยอดในหลายแง่มุม ทั้งการสร้างงาน สร้างรายได้ และสร้างคุณค่า

หมอนวดไทยในต่างแดนไม่เหมือนในภาพจำที่ผ่านมา พวกเขาต้องพัฒนาทักษะภาษาและฝีมือตลอดเวลา เท่านั้นยังไม่พอ อิสระในต่างแดนทำให้หมอนวดไม่ต้องยึดติดกับกรอบแบบเดิม ถือเป็นการฟาดฟันกันด้วยจินตนาการ ต้องตั้งใจศึกษาเล่าเรียนเพื่อส่งตัวเองไปประชันความสามารถและความสร้างสรรค์บนเวทีโลกให้ได้

การนวดของครูช้างไม่เรียกว่า นวดไทย เพราะเป็นการประยุกต์หลายศาสตร์เข้ามา เขาจึงแนะนำให้เรียกว่า ‘การนวดที่ได้แรงบันดาลใจจากนวดไทย’ มากกว่า

เอกลักษณ์ของครูช้างเรียกว่า Thai Dancing Massage หรือการนวดนาฏยลีลา เป็นการนำนาฏศิลป์ไทยเข้ามาผสมผสานทั้งลีลาการฟ้อน รำ ระบำ จนถึงชื่อท่า เพราะเขาเป็นแฟนคลับนัมเบอร์วันของนาฏศิลป์

“ผมชอบมากจนเดินไปสมัครที่กรมศิลปากรตอนอยู่ ม.3 แต่เขาไม่รับ หลังจากนั้นผมก็ยังชอบมาตลอด ไปดูรำ ไปดูโขนเสมอ นอกจากนี้ยังเรียน Ballroom Dance ดังนั้นทักษะการใช้ขาในการเต้นของผมจึงดี ผมค่อย ๆ เอามาใช้กับการนวดน้ำมันก่อน จากนั้นเลยเอานาฏศิลป์เข้ามาด้วย”

อีกหนึ่งแรงบันดาลใจที่ไม่พูดถึงไม่ได้คือ ‘การนวดนักรบ’ ของ ครูแจ็ค-ปฐมพล อัยราชธนารักษ์ ซึ่งครูช้างได้ไปฝากตัวเป็นลูกศิษย์หลังจากดูวิดีโอของ ปุ๊-นารี ซอยเมอ ลูกศิษย์ของครูแจ็คซึ่งเป็นผู้เข้าแข่งขันชาวไทยคนแรกที่คว้าแชมป์ในรายการระดับโลกอย่าง World Championship in Massage 2017 ที่ประเทศเดนมาร์ก

“พอรู้ว่าคุณปุ๊เรียนกับครูแจ็ค ผมก็กดสมัครในคืนนั้นเลย เรียนแล้วมีแรงบันดาลใจ จากที่นวดนักรบจะเป็นการนวดแนวนักมวย ผมกลับรู้สึกว่าองค์นาฏศิลป์ลง ท่าทางมาเลย ระหว่างที่อาจารย์ทำท่ามวย ผมก็แอบทำท่ารำ หลังจากนั้น ผมค่อย ๆ คิดท่าใหม่ และส่งวิดีโอให้เพื่อน ๆ ดู ปรากฏเพื่อนชอบ มีการแชร์ต่อในโซเชียล ผลตอบรับดีจึงเกิดท่าอีกนับร้อยตามมา”

โชคชะตาพัดพานาฏยลีลาไปไกลอีกขั้น โดยครูช้างร้อยเรียงท่าทางเป็นโชว์สำหรับแสดงที่วัดฟลอริดาธรรมาราม เมืองคิสซิมมี รัฐฟลอริดา จากนั้นครูช้างจึงขอเพื่อนที่รัฐเท็กซัสทำการแสดงนวดในงานวันปีใหม่ ช่วงแรกไม่มีใครเชื่อว่าสิ่งนี้จะเป็นการแสดงได้ แต่ผลตอบรับหลังงานจบกลับไปไกลเกินคาดอีกครั้ง ครูช้างส่งวิดีโอที่เขาทำการแสดงให้ครูแจ็ค ซึ่งครูแจ็คนำไปแชร์ต่อจนมีคนดูหลักแสนวิว

“จนเรื่องนี้ไปถึงสมาคมนวดไทยและสปาแห่งสหรัฐอเมริกา ทางนั้นติดต่อมาให้ผมไปสอน ผมดีใจมากที่จะได้ถ่ายทอดวิชา ปรากฏว่าคนสมัครล้นหลามมาก จากที่รับ 40 คน สอนจริง 80 กว่าคน

“ผมรู้ว่าดูแลไม่ไหวเลยไปประกาศหาเพื่อนในกลุ่มนักรบของครูแจ็คให้มาช่วย เราก็ระดมเพื่อนร่วมวิชาชีพจากทั่วโลกเพื่อบินมาสหรัฐฯ นี่คือมหกรรมอันยิ่งใหญ่สำหรับพวกเรา” ครูช้างเล่าอย่างภูมิใจ

ท่าที่ ๓

โยธาไทย พิฆาตไพรี

เรื่องราวของหมอนวดไทยในสหรัฐฯ พาให้เรานึกถึงประโยคจากเพลงดังที่บอกว่า กว่าจะนิ่งก็ต้องกลิ้งมาก่อน คือก่อนเกิดเป็นสมาคมนวดไทยและสปาแห่งสหรัฐอเมริกาอย่างในปัจจุบัน พวกเขาไม่มีการรวมกลุ่มกันด้วยซ้ำ ต่างคนต่างนวดกันตามยถากรรม ไม่มีความรู้ ไม่มีแบบแผน จนสุดท้ายไปจบที่การถูกฟ้องร้องและแจ้งจับ ร้านโดนสั่งปิด เจ้าของกิจการถูกนำตัวไปสอบสวน

กระทั่งปี 2008 เริ่มมีการรวมตัวช่วยเหลือเพื่อนชาวไทยในรัฐลอสแอนเจลิส และมีการส่งเรื่องถึง คุณธานี แสงรัตน์ กงสุลใหญ่ ณ นครลอสแอนเจลิส ว่าอยากตั้งสมาคมนวดไทยขึ้น คุณธานีจึงสนับสนุนอย่างเต็มที่จนก่อตั้งสมาคมฯ สำเร็จในปี 2016

สิ่งที่พี่น้องชาวไทยได้รับคือโอกาสในการสร้างงาน อาจารย์นวดจากเมืองไทยบินมาสอนวิธีการบีบจับเส้นที่ถูกต้อง รวมถึงวิชาอื่น ๆ เพื่อพัฒนาตนเอง ทุกอย่างเรียนฟรี แต่ถึงอย่างนั้น ปัญหาก็ยังไม่หมด

ผลลัพธ์ของการนวดเกี่ยวพันถึงชีวิต จะนวดลูกค้าต่างชาติสุ่มสี่สุ่มห้าไม่ได้ แม้หมอนวดจะมีความรู้ในศาสตร์ของตัวเองแล้ว แต่พวกเขายังต้องสอบใบอนุญาตประกอบวิชาชีพของสหรัฐฯ ซึ่งยากเพราะภาษาและคำศัพท์เฉพาะทาง ในยุคแรกจึงมีคนสอบผ่านเพียงไม่กี่เปอร์เซ็นต์

กระทั่งมีการเปิดโรงเรียนสอนนวดโดยมีเจ้าของกิจการและครูเป็นคนไทย ชาวไทยและคนเอเชียจึงไปเรียนและสอบผ่านใบอนุญาตตามกฎหมาย

ที่เป็นอย่างนี้ได้ เพราะทุกคนยังมองหาลู่ทางพัฒนาและต่อยอดชีวิตตัวเองอย่างไม่ลดละ ซึ่งรายได้ของหมอนวด ครูช้างยืนยันว่ามากกว่าการทำร้านอาหารหลายเท่า

“เงินเยอะกว่า ทำงานสบายกว่า อย่างเมืองที่ผมอยู่ไม่ได้ใหญ่มาก ทำงานร้านอาหารได้ไม่เกิน 200 เหรียญฯ ต่อวัน แต่นวดชั่วโมงละ 70 – 80 เหรียญฯ 1 วัน บริการสัก 3 คนก็พอแล้ว มีรายได้เท่าคนที่ทำงานตั้งแต่เช้าถึงดึก ส่วนในเมืองใหญ่ รายได้เสิร์ฟอาหารอาจประมาณ 300 – 400 เหรียญฯ ค่านวดชั่วโมงละ 100 – 120 เหรียญฯ รับลูกค้าแค่ 3 – 4 คนก็เพียงพอเหมือนกัน ยิ่งขยันยิ่งได้กำไร ในกรณีที่เปิดธุรกิจเอง

“ไปเป็นลูกมือเขาอาจได้น้อยลง แต่ยังมีทิปให้สำหรับการที่เราไปดูแลเอาใจใส่เขาตลอด ผมมีคนรู้จักที่มีรายได้ 10,000 – 12,000 เหรียญฯ ต่อเดือน แต่อันนั้นเขาตั้งใจมาก”

ครูช้างบอกว่าข้อดีของการเปิดร้านนวดคือรายได้เยอะ ไม่เหนื่อยมาก บริหารเวลาได้ เพราะมีอิสระมากกว่า ยิ่งค่าอุปกรณ์ที่ใช้ก็ประหยัดกว่าร้านอาหาร หากวัตถุดิบเน่าก็ต้องทิ้ง ขณะที่ครีมและน้ำมันใช้ได้นานนับปีจนกว่าจะหมดอายุ 

(แต่เราเดาว่าลูกค้าเยอะแบบนี้ ไม่ถึงปีก็คงหมดแน่นอน)

ท่าที่ ๔

นาฏยลีลา คชาแชมป์โลก

จากที่ครูช้างเรียนเพื่อสานต่อภูมิปัญญา คนรอบตัวต่างสนับสนุนให้เขาเข้าแข่งขันรายการนวดระดับโลก ซึ่งเขามองว่าเป็นโอกาสดีที่จะได้เผยแพร่การแสดงนาฏยลีลาให้ชาวต่างชาติเห็น

สุดท้าย ความตั้งใจของครูช้างก็ไปไกลกว่านั้น เขาคว้าแชมป์เหรียญเงินในการแข่งขัน World Massage Championship 2019 ประเภท Asian Massage รายการเสมือนโอลิมปิกหมอนวดที่เต็มไปด้วยคนเก่งจากทั่วโลก จนได้โอกาสเดินทางไปสอนทั้งในตุรกี บาห์เรน และมัลดีฟ ก่อนเจอโควิด-19 สะกัดดาวรุ่ง 3 ปี เพิ่งกลับมาสอนอีกครั้งเมื่อปลายปี 2022 ที่สวิตเซอร์แลนด์ อังกฤษ ไอซ์แลนด์ ไอร์แลนด์ สกอตแลนด์ เวลส์ เยอรมนี สวีเดน นอร์เวย์ อิตาลี เบลเยียม เนเธอร์แลนด์ ฝรั่งเศส ญี่ปุ่น สหรัฐอเมริกา และแน่นอนว่าเขาต้องกลับมาสอนที่ประเทศไทยด้วย

การนวดนาฏยลีลา (Thai Dancing Massage)

“หลายคนอยากเรียนนาฏยลีลาของผม แต่ต้องบอกก่อนว่าผมไม่ได้คิดท่าเหล่านี้ขึ้นเพราะความบ้าบอนะ ทุกอย่างถูกคิดมาเป็นอย่างดี เพราะผมรู้เรื่องกายวิภาคศาสตร์และนวดไทย แม้แต่รายละเอียดชื่อท่า ผมก็ตั้งใจเรียกให้ไพเราะและเป็นสิริมงคล ทั้งตั้งเองและนำมาจากการแสดงชื่ออื่น ๆ

“พระนารายณ์บรรทมสินธุ์ พิฆเนศเสวยสุข คชาชูงวง ลวงนกหัสดีลิงค์ ศรีชัยสิงห์ สมิงตัดหลัก ชักหุ่นกระบอก ออกระบำลพบุรี สวัสดีไทยแลนด์ แล้วแต่ละชื่อก็เกี่ยวกับท่า อย่างคชาชูงวงก็เกี่ยวกับแขน ทุกท่าเกี่ยวเนื่องกันหมด โดยชุดนี้จะไม่ใช่สำหรับสอนเด็ก แต่เป็นชุดที่ระดมศิลปวิทยาการมาสร้างสรรค์เป็นนวัตกรรมนวดและทำการแสดงได้”

ชายวัย 55 ปี บอกว่าตนเองตั้งใจสร้างงานเหล่านี้ให้เป็น ‘มาลัยมงคลแห่งวงการนวด’ เพราะเขาอยากสร้างผลงานอันสวยงามให้ตราตรึงใจทุกคนที่พบเห็น

“เวลาสอนนักเรียนผมก็ตั้งใจมาก เพราะเชื่อว่าคนเราอาจมีโอกาสพบกันแค่ครั้งเดียว ผมเลยแจกทั้งตำรา ให้อัดวิดีโอ ให้รูปภาพไปฝึกตาม เรียกว่ายัดให้ทุกอย่าง” ระหว่างตอบคำถาม ครูช้างพาลูกศิษย์อีกคนมาแนะนำเพื่อให้เธอเล่าถึงความสำคัญของวิชานี้ เธอชื่อ แดนนี่ (Danny Banarak) 

“การนวดไม่ใช่แค่การสืบสานวัฒนธรรม พี่ทำมาหลายอาชีพ เลยรู้ว่างานนี้ไม่ใช่แค่รายได้ดี แต่ยังทำให้มีความสุข และสุขยิ่งกว่าเมื่อได้ช่วยเหลือคนให้ร่างกายของเขาสุขสบายเป็นปกติ” เธอตอบอย่างดีใจ

ตอนนี้ครูช้างพำนักที่ร้านเปิดใหม่ของแดนนี่ในเมือง Bad Oeynhausen ประเทศเยอรมนี เขาเป็นที่รักของเพื่อนพ้องและลูกศิษย์ทุกประเทศ เพราะให้ทั้งวิชาและโอกาสในการพัฒนาคุณภาพชีวิต ไม่แปลกใจเลยที่ทุกคนอยากต้อนรับเขาถึงขั้นแย่งกันเป็นเจ้าบ้าน หากครูช้างไม่ได้ไปพักที่บ้านของพวกเขา อย่างน้อยขอเวลาสักหน่อยให้ได้เจอครูก็พอ

แต่อย่างที่เราเล่ามาตั้งแต่ต้น ครูช้างยุ่งมาก เพราะเดินทางตลอดเวลา การจะไปพบทุกคนจึงเป็นเรื่องยาก เขาขออภัยทุกคนที่ไม่ได้พบกัน

กลับมาเล่าถึงร้านของแดนนี่ ครูช้างเปิดกล้องโชว์บรรยากาศโดยรอบให้ดู ตอนนี้เหมือนอีกฝ่ายกำลังเดินเล่นบนเรือนไทยไม่ผิด

แดนนี่เรียนนวดกับครูช้างมาแล้วหลายครั้ง ความประทับใจคือเรียนง่าย ได้ความรู้เยอะ และนำไปประยุกต์ได้หลากหลาย ชีวิตของเธอเคยเจอช่วงมรสุมมาก่อน เดิมมีร้านที่กำลังไปได้ดี แต่กลับโดนโจรปล้น แดนนี่แอบอยู่ใต้เตียงหลายชั่วโมงด้วยความกลัว หลังจากขวัญเสีย เธอทิ้งร้านให้ลูกน้องดูแลจนธุรกิจย่ำแย่ ทั้งสามีที่เป็นเจ้าของที่ดินยังขอหย่า และให้เวลาเพียง 3 เดือนเพื่อเก็บของออกไป

แต่ด้วยใจสู้ แดนนี่ใช้เวลา 3 เดือนนั้น นวด ๆๆ จนเก็บเงินสร้างร้านใหม่ได้ทัน แม้ช่วงแรกเจ้าของที่ดินคนใหม่จะไม่เห็นด้วยกับการเปิดร้าน แต่เธอก็งัดความสำเร็จที่ผ่านมาให้เขาดูควบคู่ไปกับความลำบากที่กำลังเผชิญ ในที่สุดเจ้าของใหม่ก็ใจอ่อน แดนนี่ยังโชคดี เจอช่างชาวไทยที่ใจดี ยอมให้ผ่อนจ่ายและช่วยประหยัดทุกกระเบียดนิ้ว เมื่อเธอได้เพื่อนร่วมทุน ร้านใหม่ก็เริ่มเป็นรูปเป็นร่าง โดยออกแบบให้เหมือนเรือนไทยร่วมสมัย ส่วนปัจจุบันธุรกิจของแดนนี่ประสบความสำเร็จอย่างมาก

ท่าที่ ๕

ส่งศาสตร์นวดอวดโลก

“ตั้งแต่มีการแข่งขันในปี 2017 เป็นต้นมา นวดไทยก็โด่งดังยิ่งกว่าเก่ามาก เพราะคนไทยมีฝีมือแห่ไปแข่งขันทุกเวที อย่าง American Massage Championships มีทั้งหมด 30 เหรียญ คนไทยกวาดไปแล้ว 14 เหรียญ ยิ่งทำให้ต่างชาติรู้จัก ไม่ใช่รู้จักผมนะ แต่รู้จัก ‘พวกเรา’ ผู้เผยแพร่นวดไทย”

ตอนนี้ไม่ได้มีแค่สมาคมฯ ที่สหรัฐอเมริกาเท่านั้น แต่ยังมีสมาพันธ์โลกนวดไทยและสปา (World Association of Nuad Thai & Spa) ซึ่งเกิดขึ้นเพื่อสนับสนุนที่ UNESCO ยกนวดไทยเป็นมรดกโลก และเพื่อรวมตัวเพื่อนร่วมอาชีพจากแต่ละประเทศมาช่วยกันพัฒนาความรู้และภาพลักษณ์ให้ดีขึ้น (มีการจัดสอนทางออนไลน์หลายวิชา เรียนฟรีทั่วโลกด้วย)

ส่วนบทบาทสด ๆ ร้อน ๆ ที่ผ่านมา สมาพันธ์ฯ คือผู้จัดการแข่งขัน World Massage Championship ชิงแชมป์โลกที่ประเทศญี่ปุ่น

เรียกว่าเป็นโอลิมปิกหมอนวดครั้งล่าสุดที่เราจะได้เห็นปรมาจารย์หมอนวดของแต่ละประเทศมาโชว์ลีลาและสุดยอดสรรพคุณให้เห็นกันเต็มตา

ปีที่แล้วการแข่งขันมีเพียง 3 ประเภท คือนวดไทยเพื่อสุขภาพ นวดไทยราชสำนัก และนวดผสมผสาน แต่เพราะวงการเติบโตมาก ปีนี้จึงเพิ่มเป็น 4 ประเภท คือนวดไทยเพื่อสุขภาพ นวดไทยเพื่อบรรเทาอาการ นวดผสมผสาน และนวดไทยสไตล์ญี่ปุ่น

“เพราะที่นี่มีอิสระ ความคิดสร้างสรรค์จึงเกิด พวกเราต่อยอดการนวดไทยให้ไปไกลกว่าเดิม ไม่อย่างนั้นจะอยู่แต่ในกรอบ ในขนบธรรมเนียมเดิมตลอดไป และพอเรานำเสนอวิธีใหม่ไป ชาวต่างชาติเขาก็ชื่นชมและประทับใจทุกผลงาน นั่นเลยทำให้หมอนวดในต่างแดนมีโอกาสพัฒนาได้ดีกว่า

“อย่างนวดไทยสไตล์ญี่ปุ่น ผมรู้ว่ามันดูหลุดโลก แต่เพราะญี่ปุ่นมีศาสตร์ของเขาเช่นกัน เราเลยอยากให้เกิดการผสมผสาน หยิบจับส่วนดีออกมาทำให้โดดเด่น นวดไทยผสมผสานกับอะไรในโลกก็ได้ และแม้จะผสมเยอะขนาดไหน ผมเชื่อว่ายังไงของเดิมก็ไม่หายไป มีแต่คนที่รู้จักวัฒนธรรมของเราเยอะขึ้น”

พูดถึงลักษณะเด่นของการนวดไทย ครูช้างบอกว่าประกอบด้วย 3 อย่าง คือการกดจุด การยืด และการใช้ยาสมุนไพร ซึ่งทั้ง 3 สิ่งล้วนแต่เป็นทักษะขั้นสุดยอดที่ต่างชาติต้องยกนิ้วให้

“ฝรั่งงงว่าทำไมกดแล้วหาย ผมก็บอกไม่ได้ แต่หายแล้วกัน (หัวเราะ) อย่างเวลามีปัญหาระบบหายใจ ไซนัส เรากดจุดหน้าท้องที่ห่างสะดือ 1 นิ้ว เรียกว่า อิทา-ปิงคลา ปรากฏมันวิ่งแล่นจนหาย หรือมีปัญหาที่ตา ให้กดจุดข้างห่างสะดือ 3 นิ้ว ก็บรรเทาได้”

นอกจากสรรพคุณในการรักษาและบรรเทาแล้ว ในฐานะรองแชมป์โลกยังบอกอีกว่าความคิดสร้างสรรค์ของหมอนวดยุคใหม่ก็น่าสนใจเช่นกัน

“ที่เห็นในท้องตลาดทั่วไปก็มีเยอะ เช่น ตีขัน ตีฆ้อง ตีกลอง กระดิ่ง ไม้ไผ่ ตอกเส้น แต่หลังจากที่ผมนำเสนอนาฏยลีลาไป ผมว่าผมเห็นการสร้างสรรค์เยอะกว่าเดิม มีคนเอาไหบ้านเชียงมาใช้แทนหินร้อน อาจารย์ไม้ สาริกา ประดิษฐ์ไม้สำหรับกดจุดโดยไม่ต้องใช้นิ้วกด แม้แต่น้องคนหนึ่งที่บ้านทำบ่อสร้างมา 50 ปี เขาเป็นแพทย์แผนไทย ก็เอายอดร่มมากดจุดแทน มันเวิร์ก ผมตื่นเต้นมาก

“ที่เมืองบอสตัน คนเรียนโยคะเอาฮูลาฮูปมานวดจนได้รางวัลเหรียญทอง หรือล่าสุดคนไทยใช้กำไลข้อมือมานวดจนคว้าแชมป์ ผมเลยคิดว่าทุกอย่างนำมาประยุกต์ใช้ได้ หากผู้ใช้รู้จักคิดค้นและมีความคิดสร้างสรรค์ ผมไม่อยากให้ต่อต้าน แต่อยากให้สนับสนุนการเผยแพร่สิ่งเหล่านี้มากกว่า”

อีกสิ่งที่ทำให้อาชีพนี้ในต่างแดนแตกต่างจากแหล่งกำเนิด คือกฎหมาย

ในสหรัฐฯ มีกฎหมายบังคับว่าหมอนวดต้องพัฒนาตัวเองทุก 2 ปี ก่อนต่อใบอนุญาต นอกจากจ่ายค่าธรรมเนียม พวกเขายังต้องเข้าเรียนให้ครบหน่วยกิตด้วย

“ที่ฟลอริดาบังคับเรียน 24 หน่วยกิต เช่น วิชา Prevention of Medical Errors ป้องกันไม่ให้เกิดข้อผิดพลาดทางการแพทย์ 2 หน่วยกิต Massage Laws and Rules ในระยะเวลา 2 ปี หากมีกฎหมายใหม่ออกก็ต้องเรียน อันนี้ 2 หน่วยกิตเหมือนกัน Ethics จรรยาบรรณวิชาชีพก็ต้องเรียน หรือ Human Trafficking การค้ามนุษย์ เรียนเพื่อให้รู้ว่าบางท้องถิ่นอาจมีบริการจากการค้ามนุษย์ เราก็ต้องรู้กฎหมายและช่วยกันสอดส่องไม่ให้เกิดขึ้น”

จากเรื่องราวทั้งหมด วงการนวดไทยในเวทีโลกเติบโตไม่หยุด สมาชิกฝันใหญ่ขึ้นตามความสามารถที่เพิ่มขึ้น อีกไม่นานเราเชื่อว่าการนวดจะส่งอิทธิพลไปทั่วโลกยิ่งกว่าเก่าไม่แพ้สื่อบันเทิงหรืออาหารอย่างแน่นอน

ครูช้างทิ้งท้ายว่าการนวดคือการศึกษาอันไร้ที่สิ้นสุด ชีวิตของเขายังดำเนินต่อไป โดยมีการนวดเป็นแรงกระตุ้นให้ชีวิตมีสีสันและทำให้ชายคนนี้กล้าใช้จินตนาการสร้างสรรค์ เพื่อช่วยเหลือผู้คนและเป็นส่วนหนึ่งในการพัฒนาวงการต่อ