งานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ ครั้งที่ 51 ที่ผ่านมา เป็นการจัดงานที่ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ครั้งแรกหลังปรับปรุงใหม่ ขาประจำที่ผูกพันกับที่นี่มานานต่างก็พากันมาเดินด้วยใจตื่นเต้น

นอกเหนือไปจากบูทหนังสือต่าง ๆ และโซนอีเวนต์ที่อัดแน่นไปด้วยผู้คนแล้ว ยังมี ‘Stray Cat Tarot’ บูทเบ้อเริ่มที่คนตบเท้าเข้าไปหยิบสินค้าดูอย่างไม่ขาดสาย

ส่วนสินค้าก็มีทั้งไพ่แมวจรตามป้าย ไพ่หมา ไพ่กระต่าย และสิงสาราสัตว์ต่าง ๆ สวยสดไปทั้งบูท มีโปรดักต์อย่างกระเป๋า สมุด รวมไปถึงคู่มือไพ่หน้าตาเป็นมิตรกับมือใหม่วางขายอยู่ด้วย มารู้ทีหลังว่าทุกอย่างที่ว่ามานั้นเป็นงานวาดของ ช้าง-คณิตศาสตร์ เสมานพรัตน์ นักวาดภาพประกอบฝีมือดีคนเดียวไม่แบ่งใคร

โอ้โห ออกแบบไพ่เป็นสัตว์คงจะสนุกน่าดูเลย – เราคิดถึงขั้นตอนการตีความต่าง ๆ นานาที่คงเกิดขึ้น แล้วติดต่อไปทันที

ไม่นานเราก็ได้การตอบรับจากนักออกแบบ จนได้มานั่งคุยกันที่ Caturday Cat Cafe ราชเทวี เขาไม่ได้มาคนเดียว แต่ปิดบ้านพาภรรยาและลูกสาวในรถเข็นเด็กมาด้วย

ท่ามกลางบรรยากาศที่แมวขนฟูกระโดดข้ามหัวไม่หยุดหย่อน ช้างจะมาเล่าถึงก้าวแรกของการออกแบบไพ่โดยที่ยังไม่มีความรู้ มาจนถึงตอนนี้ที่ศึกษาเพื่อวาดจนเข้าใจซึมลึก แบบเจาะให้ฟังเน้น ๆ ทีละสำรับ

เดบิวต์เป็นนักออกแบบไพ่

เราเริ่มทำความรู้จัก พี่ช้าง คณิตศาสตร์ จากข้อมูลแรกเริ่มว่า เขาเรียนจบจากคณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และคุ้นเคยกันดีกับ พี่หมี-จิรณรงค์ วงษ์สุนทร แห่ง The Cloud ของเรามาตั้งแต่ร่วมคลาสเรียน (คลาสนี้เขามีสิงสาราสัตว์กี่ชนิดกันนี่) เขาเป็นนักวาดภาพประกอบ หากไม่ได้ทำงานเกี่ยวกับหนังสือ บางครั้งก็ทำกราฟิก สติกเกอร์ไลน์ บางครั้งก็ทำของที่ระลึกหลากหลายไปตามความสามารถที่รอบด้าน

ตอนแรกเริ่ม ช้างทำ ‘สำนักพิมพ์มะลิ’ โดยมีหน้าที่ทั้งออกแบบหนังสือ ภาพปก ภาพประกอบ จัดรูปเล่ม ไปจนถึงขั้นตอนส่งโรงพิมพ์

พอถามว่าสำนักพิมพ์นี้ทำหนังสือเกี่ยวกับอะไร เขาตอบว่า “ทำไปเรื่อยเปื่อย” ไม่ได้มีธีมชัดเจน หากเขาและเพื่อน ๆ สนใจอะไรก็จะทำสิ่งนั้น “ช่วงที่ธุรกิจหนังสือพลิก สำนักพิมพ์เล็ก ๆ ก็พลิกหมดเลย พี่เองก็ไม่รอดเพราะไม่มีนักเขียนใหญ่ แต่พองานหนังสือครั้งสุดท้ายก่อนศูนย์ฯ สิริกิติ์ จะปิดปรับปรุง พี่ก็ได้วาดไพ่ชุดนี้ให้ a ดวง”

ช้างเอื้อมไปหยิบไพ่หมาแมวสไตล์สีน้ำมันสำรับแรกในชีวิตให้เราดู ‘a ดวง’ คือแอปพลิเคชันดูดวงของ Ookbee ตอนนั้นเขาเป็นเพียงนักวาดภาพประกอบที่วาดตามที่รับงานมา ไม่ได้เป็นหมอดู ไม่ได้เป็นแม้แต่คนที่สนใจการดูไพ่เป็นพิเศษ งานเสร็จสมบูรณ์ก็ขอไพ่มาขายที่บูทสำนักพิมพ์มะลิด้วย แต่หลังจากนั้นก็ไม่ได้ทำอะไรต่อ

จนกระทั่งเกือบ 3 ปีให้หลัง ช้างก็ครึ้มฟ้าครึ้มฝน อยากวาดไพ่แมวขึ้นมาเป็นโปรเจกต์ของตัวเองอีกสักสำรับ

“กลายเป็นว่ามีคนจำงานพี่ได้ เขาก็กลับมาซื้อชุดนี้อีก ดีใจมากเลย!” นักวาดภาพประกอบยิ้มกว้างให้กับเหตุการณ์ที่ทำให้เส้นทางการวาดภาพของเขาในวัยนี้ชัดเจนขึ้นกว่าเดิม

หลังจากนั้นเขาก็เริ่มโฟกัสงานไพ่เป็นจริงเป็นจัง โดยขอให้ แม่หมอพิมพ์ฟ้า ช่วยแนะนำและคุมเมสเซจทั้งหมดของไพ่ สเกตช์อะไรก็ให้พิมพ์ฟ้าช่วยดู ตกหล่นตรงไหนพิมพ์ฟ้าก็ช่วยบอก จากที่ดูดวงไม่เป็น สำรับต่อ ๆ มาความรู้ของช้างก็เพิ่มพูนเรื่อย ๆ จนเริ่มทำเองได้ และเมื่อรู้ความหมายไพ่ ก็เริ่มดูไพ่เองได้บ้างไปตามลำดับ จนตอนนี้ไปถึงขั้นเขียนคู่มือดูไพ่ทาโรต์เบื้องต้นได้แล้ว

จริง ๆ แล้วพี่เชื่อเรื่องดูไพ่มั้ย – เราไขข้อข้องใจ

“โห! คำถามนี้” ช้างหัวเราะ “เชื่อไหมไม่รู้ แต่พี่ดูแม่นนะ ถึงจะไม่ใช่หมอดู อย่างนี้เรียกเชื่อไหม”

3 ปีนี้เขาวาดไพ่สัตว์ออกมาหลายชุดแล้ว ปกติคนเห็นไพ่แล้วจำได้ว่าเป็นงานของเขาก็จริง แต่ถ้าเกิดมาดูจริง ๆ ลายเส้นแต่ละสำรับต่างกันไม่น้อย แมวดูเป็นกราฟิก หมาเป็นเส้นขน ส่วนกระต่ายเป็นนิทานเด็ก ถ้าถามว่าคนจำได้จากไหน ก็คงเป็น ‘จริต’ และการสื่อสารอารมณ์ในงาน

ไพ่ทาโรต์ 78 ใบ แบ่งเป็น Major Arcana (สำรับใหญ่) กับ Minor Arcana (สำรับเล็ก) และแบ่งเป็น 4 หมวดย่อย ได้แก่ ไม้เท้า เหรียญ ถ้วย และดาบ ซึ่งการออกแบบไพ่ต้องเก็บเมสเซจต่าง ๆ ของสัญลักษณ์และไพ่แต่ละใบเอาไว้

นอกจากทาโรต์ ช้างยังใส่ออราเคิลแทรกเข้าไปในสำรับด้วย ซึ่งไพ่ออราเคิลคือศาสตร์ใหม่ที่คนออกแบบจะใส่ไพ่ที่คิดเองลงไปได้ ส่วนหมอดูก็จะตีความไพ่เพิ่มเติมได้ด้วยตัวเอง

“ปกติไพ่ทาโรต์ 78 ใบมีบัญญัติความหมายเดิมอยู่แล้ว อ่านมาร้อยปีก็เป็นอย่างนั้น แต่พอมีออราเคิลเพิ่มเข้ามา แม้จะแค่ 5 ใบ บุคลิกของไพ่จะเปลี่ยนไป หมอดูต้องทำความเข้าใจความหมายใหม่”

เปิดไพ่ 5 สำรับไม้ตาย

01 STRAY CAT TAROT

ไพ่แมวเป็นสำรับแรก หลังจากที่ช้างตัดสินใจฮึดกลับมาวาดไพ่ทาโรต์อีกครั้ง และทำให้สตูดิโอของเขาได้ชื่อเท่ ๆ ว่า Stray Cat Tarot

ไอเดียแรกของไพ่แมวคือการวาดให้ต่างจากสำรับเดิมที่เคยวาด ทั้งลายเส้นที่แข็งแรงขึ้น ดูเป็นการ์ตูน เป็นสีโปสเตอร์ และสไตล์ที่ดูดาร์กขึ้น กวนขึ้นกว่าเดิม

“แมวเป็นสิ่งมีชีวิตที่ประหลาด บางอารมณ์น่ารัก บางอารมณ์ก็กวนประสาทมาก แต่นี่จะเน้นใส่ความกวนในสีหน้าของแมวแต่ละตัวไปค่อนข้างเยอะ”

เพราะแม่มดและแมวดำเป็นของคู่กัน ความเป็นแมวเลยสอดคล้องกับหมอดู ต่างประเทศเองมีไพ่แมวออกมาเยอะแยะนับไม่ถ้วน (แต่ที่ไทยยังไม่เคยมี) หากช้างไม่ได้กังวลว่าจะต้องออกแบบให้ต่างออกไปจากไพ่แมวอื่น ๆ ของต่างประเทศ เขาแค่วาดในสิ่งที่อยากวาด วาดแบบที่เขาสบายใจ เมื่อออกมาแล้วก็คนจำงานเขาได้มากมาย และเริ่มจำชื่อ ช้าง คณิตศาสตร์ ได้ภายหลังจากที่ไพ่เริ่มบูม

พิมพ์ครั้งแรก ไพ่แมวมีแค่ 78 ใบตามมาตรฐาน แต่ครั้งต่อมาช้างเพิ่มออราเคิลเข้าไป 5 ใบ ซึ่งทำให้สำรับนี้มีความเป็น Black Magic ลึกลับมากขึ้น ซึ่งแม้จะเพิ่มมาแค่ไม่กี่ใบ แต่แฟน ๆ นักสะสมหลายคนก็ซื้อซ้ำอย่างไม่ลังเล

02 LUNALAPIN 

ไพ่แมวมีกระแสตอบรับที่ดี แต่ก็ปล่อยออกมาในช่วงโควิดเริ่มต้นที่ทุกธุรกิจหงายหลัง ช้างจึงต้องคิดหนักว่าจะขายไพ่แมวต่อหรือเสี่ยงทำชุดใหม่ แต่ในที่สุดเขาก็เลือกทางหลัง และให้กำเนิดไพ่กระต่ายแสนน่ารักออกมาอีกชุด

“พี่เคยมียุคที่เขียนภาพประกอบนิทานเด็ก เราก็อยากกลับไปทำแบบนั้นบ้าง” นักวาดกล่าว “นิทานเด็กคือการมีความสุข เด็กชอบรอยยิ้ม เราวาดให้ภาพยิ้ม เด็กเขาก็ยิ้มตาม ตอนพี่วาดนิทานเด็กก็รู้มาว่าเด็กจำอารมณ์มากกว่าเรื่องราว เพราะฉะนั้นการสื่อสารสำคัญมาก”

จากไพ่แมวสไตล์ดิบ ๆ ก็มาสู่ไพ่กระต่ายบุคลิกมุ้งมิ้ง เต็มไปด้วยความสุขและสนุกสนานแบบเทพนิยาย แต่ยังไงความโหดของกระต่ายก็แฝงอยู่ในสำรับ ตามความหมายไพ่ที่นักออกแบบจำเป็นต้องเก็บไว้ให้ครบถ้วน

“ด้วยความที่คลุกคลีกับกระต่ายที่เลี้ยงไว้มาร่วม 10 ปี บางทีเราก็ใส่บุคลิกตลก ๆ ของมันเข้ามาด้วย อย่างอันนี้คือกระต่ายมันนอนสบายนะ แค่คนก็สงสัยว่านอนตายรึเปล่า” ช้างหยิบไพ่กระต่ายนอนให้เราดู ท่านี้คนไม่เลี้ยงกระต่ายคงไม่เคยเห็น

เซอร์ไพรส์มาก หลังจากที่เริ่มจำหน่าย ด้วยความน่ารักและเป็นสัตว์มงคลก็ทำให้ชุดนี้ไวรัลไปไกลถึงประเทศจีน ขายดีชนิดที่ว่าโรงงานพิมพ์ไม่ทัน 

และเช่นเดียวกันกับไพ่แมว เมื่อพิมพ์ซ้ำ ไพ่ออราเคิลก็เข้าไปเสริม โดยออราเคิลในชุดนี้จะมีความ Negative เพื่อเติมรสชาติให้ไพ่กระต่ายที่เต็มไปด้วยความสุขนั้นกลมกล่อมมากขึ้น

03 AIBO 

“วาดสัตว์ ยังไงก็เลี่ยงหมาไม่ได้หรอก” ช้างหัวเราะดังเมื่อเริ่มเล่าถึงไพ่ชุดถัดไป

สำหรับช้างแล้ว หากแมวเรียกว่านิ่ง หยิ่ง หมาก็คงเรียกว่า Alert และโง่ (ขออภัยน้องหมาทุกตัวที่บังเอิญผ่านมาอ่านด้วย พี่เขาหมายถึงคาแรกเตอร์น่ะ) ฉะนั้น การเลือกหมามาทำให้เขามีโอกาสวาดภาพประกอบใน Mood & Tone ที่ต่างออกไป

เขาบอกว่า “ไพ่ใบแรกเป็นตัวกำหนดทิศทาง” และชัดเจนมากในชุดหมา ไพ่ใบแรกที่ช้างวาดในชุดนี้คือ Six of Wands ซึ่งมาในสไตล์ Realistic เห็นเส้นขนละเอียด ๆ 

“ไพ่หมาเราทำแบบไม่มีขอบขาว บางคนก็ชอบแบบไม่มีขอบ แต่บางคนก็บอกว่าไม่เหมือนไพ่” ปกติไพ่ทาโรต์ในภาพจำของหลาย ๆ คนคือชุด Rider Waite ที่กลายเป็นรุ่นสาธารณะไปแล้ว “แต่ถ้าเกิดมานั่งดูจริง ๆ ไพ่ทั่วไปมีทั้งมีขอบและไม่มีขอบ และบางทีเราทำไพ่ ถ้ามีการอัปเดตรุ่นใหม่ก็อาจจะใส่ขอบ-เอาขอบออกเหมือนกัน”

แปลกแต่จริง เพราะไพ่มีขอบนั้นเป็นที่คุ้นเคยกันทั่วไป แค่เห็นไพ่แบบไม่มีขอบเราก็จะรู้สึกถึงความสมัยใหม่ขึ้นทันทีแล้ว

04 INTO THE WILD 

หลังจากที่เลือกสัตว์ชนิดใดชนิดหนึ่งมาวาดโดยตลอด ช้างตัดสินใจว่าชุดที่ 4 จะขนมาทั้งป่า และไม่กำหนดด้วยว่าเป็นป่าไหน จะเขตหนาว เขตร้อน หรือทวีปไหน ก็มาโผล่ในชุดนี้ได้

INTO THE WILD ยังเก็บความ Realistic จากชุดหมาไว้ และเลือกสัตว์ให้เข้ากับบุคลิกของไพ่ใบนั้น ๆ โดยอิงจากความรู้สึกของนักวาดเป็นหลัก (ช้างสารภาพว่า บางอันก็ไม่มีเหตุผลนักหรอก แต่ฟีลมันได้) ถ้าเล่าให้เห็นภาพง่าย ๆ ก็อาจจะเป็นไพ่ธาตุไฟที่ทำให้นึกถึงสีส้ม แล้วก็นึกต่อมาถึงเสือดาว

“อย่าง Strength เนี่ย ยังไงก็สิงโต” เขาว่า “ไพ่เดิมคือผู้หญิงเอามือแหย่เข้าไปในปากเสือ มันคือรูปของคนไม่กลัว พอเป็นสัตว์พี่ก็วาดเป็นสิงโตกับหนูให้เชื่อมโยงกัน คนดูไพ่ก็จะเข้าใจไม่ยาก เห็นแล้วก็ เออ ใช่เลย มันเป็นแบบนี้แหละ”

“ส่วน Queen of Cups เป็นธาตุน้ำ ไพ่เดิมเป็นผู้หญิงนั่งอยู่บนบัลลังก์แล้วก็มีทะเลอยู่รอบ ๆ เราก็วาดเป็นภูเขาน้ำแข็งที่ดูหนักแน่น มีหมีขาวนั่งอยู่”

เมื่อฟังช้างพูดว่าวาดชุดนี้สนุกเพราะการเลือกสัตว์มาลงในแต่ละไพ่ เราก็คิดว่าคนที่ซื้อไปก็สนุกกับการตีความของนักวาดเหมือนกัน โดยเฉพาะคนที่เคยใช้ไพ่ทาโรต์ทั่วไปอย่าง Rider Waite มาก่อน

05 ARI (On Process!)

ถ้าไม่นับที่เคยทำกับ a ดวง เขาเพิ่งปล่อยไพ่ออกมา 4 ชุด แต่ชุดที่เขากำลังทำและกำลังส่งเข้าโรงพิมพ์ก็น่าสนุกมากจนต้องขอเอามาเล่าสักหน่อย 

อาจดูเหมือนว่าช้างจะชอบวาดสัตว์ และคนจำลายมือเขาได้จากการวาดสัตว์เป็นพิเศษ แต่ในที่สุดก็หลุดธีมเป็นครั้งแรก เพราะไพ่เด็กกำลังจะมาเยือน Stray Cat Tarot

“เรามีลูก แล้วไพ่หลาย ๆ อันมันน่ากลัว เลยอยากมีไพ่สำรับหนึ่งที่ซอฟต์ แล้วคนก็ชอบเยอะด้วยนะ” เขาพูดจบเราก็หันหน้าไปมอง น้องอารี ที่กำลังมองพี่แมวอย่างสนอกสนใจ คงจะตื่นเต้นที่ได้เจอสัตว์อื่นนอกจากกระต่ายที่บ้านบ้าง ช้างบอกว่าลูกสาวนี่แหละที่เป็นแรงบันดาลใจในการวาดไพ่แต่ละใบ

“อย่างไพ่ Devil มีการใช้พละกำลัง มีความเถื่อนนิดหนึ่ง เลยวาดเป็นดึงหูตุ๊กตากระต่าย” เขาเปิดไพ่ให้เราดู “ส่วน The Lover เป็นการโอบอ้อมอารี ทะนุถนอมกัน ก็จะเป็นการกอดกระต่ายเอาไว้”

แน่นอนว่าวาดไพ่เด็กก็ไม่ง่ายเลย ไพ่ที่มีความรุนแรง หากเป็นสัตว์ก็ไม่มีปัญหาอะไร แต่เมื่อเป็นเด็ก ขั้นตอนตีความจะซับซ้อนขึ้นไปอีก เช่น The Tower ที่เดิมเป็นฟ้าผ่าเปรี้ยงจนทุกอย่างพังทลายไปหมด ก็ต้องคิดหาทางวาดให้เข้ากับเด็กให้ได้

“ไอ้ตอนนี้เริ่มไม่สนุกแล้ว” เขาเล่ายิ้ม ๆ แต่ฉายแววจริงจัง 

สิ่งที่เขาทำเมื่อคิดไม่ออกก็คือการหาแรงบันดาลใจ ดู Netflix บ้าง ดู Pinterest บ้าง สุดท้ายแล้ว The Tower ก็ออกมาเป็นภาพเด็กน้อยพลาดทำบล็อกที่ต่อจนสูงทลายลงมา

เหมาะเหม็ง

งานช้าง

ในเมื่อไพ่เป็นเรื่องของการสื่อสารเรื่องราว ดีไซน์ของไพ่ก็อาจส่งผลกับสิ่งที่หมอดูจะพูดไม่มากก็น้อย

The Tower เป็นใบหนึ่งที่วาดแล้วสนุก ซึ่งอาจสนุกด้วยคอนเทนต์อย่างของไพ่เด็ก หรือสนุกเพราะได้ใช้สกิลล์การวาดจนบ้าคลั่ง อย่างสำรับ INTO THE WILD ที่พิมพ์บนไพ่ว่าสวยแล้ว พอซูมดูในแอปฯ วาดภาพ Procreate ยิ่งสวยตาแตกไปเลย

“พี่ชอบ The Fool ที่สุด มันคือคนที่ไม่คิดหน้าคิดหลัง ไม่คิดอะไรเลย จะออกไปโลกภายนอกอย่างเดียว แค่เนื้อหาก็สนุกแล้ว” เขาบรรยาย “พี่ชอบของไพ่แมวมาก ส่วนเทคนิคไม่ได้มีอะไร แต่การสื่อสารมันสนุก ดูหน้ามันสิ”

จบจากชุดเด็ก เขาก็จะออกแบบไพ่ต่อไป โดยมีเป้าหมายหนักแน่นว่าจะทำให้ครบ 20 ชุด ก่อนอายุ 60 ปี

“อยากฝากถึงเด็ก ๆ ในฐานะที่พี่เคยทำอะไรมาหลายอย่าง” คณิตศาสตร์ ผู้ไม่ใช่นักคณิตศาสตร์พูด

“พี่อยากให้คนโฟกัสงานที่ตัวเองทำให้นาน ๆ พี่เคยทำอันนู้นนิด อันนี้หน่อย มันไม่เห็นผลนะ ตอนนี้พี่มาทำไพ่ทาโรต์ แล้วก็ต่อยอดไปเรื่อย ๆ มันถึงโดดเด่นเป็นรูปเป็นร่างขึ้นมา

“มันตอบโจทย์ทุกอย่างเลย งานก็แข็งแรงขึ้น คนก็จำเราได้ พี่แค่ให้เวลากับมันแค่นั้นเอง”

ติดตามผลงานเพิ่มเติมได้ที่ Facebook : Stray Cat Tarot