ลำห้วยในป่าลึกสายเล็ก ๆ ที่มีชื่อว่า ‘ปะชิ’ กลายเป็นชื่อที่คนทั่วไปรู้จัก เพราะเจ้าสัวไร้สติคนหนึ่งเข้าไปตั้งแคมป์และฆ่าเสือดำในบริเวณนี้

กับคนทำงานในป่าทุ่งใหญ่ด้านตะวันตก ปะชินอกจากเป็นชื่อลำห้วย ซึ่งในฤดูฝนจะมีระดับน้ำสูง ไหลแรง ต่างจากในช่วงฤดูแล้งที่มีระดับน้ำเพียงไหลริน ๆ และต้องข้ามไปให้ได้หากต้องการเดินทางให้ถึงจุดหมาย

ปะชิยังเป็นชื่อเรียกเนินเนินหนึ่ง ไม่ใช่เนินสูงชันอะไร มีความยาวราว 300 เมตร ไม่มีร่องลึก ข้าง ๆ ไม่ได้เป็นหุบเหวลึก แต่นี่คือเนินที่ทุกคนกังวล

ในฤดูแล้ง ทางแห้ง รถสัญจรผ่านไป-มา อย่างสบาย อาจไม่รู้ด้วยซ้ำว่านี่คือบริเวณที่คนขับรถซึ่งมีประสบการณ์ใช้ชีวิตอยู่กับเส้นทางนี้มายาวนานกังวลมาก

“ตอนทางเปียก ๆ นี่ทำอะไรไม่ได้เลยนะครับ ลื่นมาก ทำได้แค่ประคองพวงมาลัยให้ดีแล้วปล่อยให้รถไหลไปตามใจ” เป็นคำแนะนำต่อ ๆ กันมา

ลักษณะดินของเนินปะชิเรียกว่า ‘หนังหมู’ เวลาเปียกชุ่มด้วยน้ำฝนมีสภาพคล้ายกับชโลมไว้ด้วยน้ำมันลื่น ๆ 

ในขาขึ้นก็ใช่ว่าจะง่ายดาย ครั้งใดที่ผ่านขึ้นมาได้โดยไม่ต้องใช้วินซ์หรือสลิงหน้ารถช่วยดึง นับว่าเป็นวันที่โชคดี หินก้อนใหญ่ก่อนสุดปลายเนินคือกับดัก หากถอนคันเร่งจะเสียจังหวะ ปีนขึ้นหินไม่ง่าย หรือหากกระโจนคร่อมหวังให้ผ่าน บางคนใช้วิธีนี้ ผลคือเพลาหัก สิ้นฤทธิ์อยู่ตรงนั้น

เนินนี้อยู่ระหว่างหน่วยพิทักษ์ป่า 2 หน่วย ไม่มีทางเลี่ยง มีวิธีเดียวคือต้องผ่านไปให้ได้

หลายครั้งที่รถติดหรือมีปัญหา รถพังอยู่ที่นี่ ผมนึกเสมอว่า นี่คงเป็นด่านทดสอบ ต้องพยายามผ่านไปให้ได้ถ้าคิดถึงจุดหมายที่ไกลกว่านี้ 

ปลายเดือนพฤษภาคม สายฝนในป่าด้านตะวันตกโปรยปรายอย่างสม่ำเสมอ ช่วงเช้าท้องฟ้าสดใส บางวันเป็นสีครามเข้มราวกับท้องฟ้าในฤดูหนาว

เมื่อเห็นท้องฟ้าเป็นแบบนี้ในตอนเช้า ก็คาดการณ์ได้ว่าช่วงบ่ายจะพบกับสายฝน

ช่วงต้นฤดูฝน ท้องฟ้ายังคำรามส่งเสียง กระแสลมพัดแรง ต้นไม้จำนวนไม่น้อยล้ม บางต้นหักลงมาเฉพาะกิ่ง จำนวนไม่น้อยหักล้มขวางเส้นทาง 

ถึงตอนนี้ ฤดูแล้งซึ่งมีเวลาสั้น ๆ จบสิ้น ผ่านพ้นช่วงเวลา ‘สบาย ๆ’ ของการเดินทางในป่าแล้ว การเดินทางเพียงรถคันเดียว หรือเดินทางลำพัง บอกคนอื่น ๆ ว่า “ไปก่อนครับ เดี๋ยวตามไป” อะไรแบบนี้ เปลี่ยนเป็น “จะไปเมื่อไหร่ ไปพร้อมกันนะครับ” หรือ “มีใครจะเข้าหน่วยข้างในไหม ไปด้วยกันครับ”

ในฤดูนี้ ไม่แปลกหากชวนคนขึ้นรถแล้วได้รับการปฏิเสธ และได้รับคำตอบแบบขำ ๆ ว่า “ไม่เป็นไร กำลังรีบ”

เดินด้วยเท้าเร็วกว่า โดยสารมากับรถต้องช่วยนำรถขึ้นจากหล่ม ใช้เวลาไม่น้อย

เรายอมรับความจริงว่าเส้นทางไม่อนุญาตให้พาหนะเดินทางสบาย ๆ แล้ว

ต้นไม้ล้ม น้ำในลำห้วยสูง และอีกหลายสาเหตุ รวมทั้งรถเสีย สิ่งเหล่านี้จะควบคุมเรา

ป่าในช่วงฤดูฝนบอกให้รู้ว่า ในการเดินทาง ‘คน’ ไม่ใช่ผู้กำหนด

ข้อดีของฤดูฝน คือหน่อไม้แทงยอดโผล่พ้นดิน ไม่เพียงกระทิงที่ชื่นชอบรื่นรมย์กับอาหารพิเศษ เมนูอาหารของเราก็มีส่วนประกอบด้วยหน่อไม้

แม้จะเริ่มมีอาหารตามแหล่งต่าง ๆ แต่ในโป่งอันเป็นแหล่งอาหารเสริมก็ยังคึกคัก

ลมสงบพอจะทำให้ฝูงกวางที่ลงมากินน้ำในโป่งตั้งแต่ตอนบ่ายจนพลบค่ำไม่ระแวง นาน ๆ พวกมันถึงเงยหน้ามองมาทางซุ้มบังไพรสักครั้ง

กวางตัวผู้ยืนนิ่งให้นกขุนแผนช่วยบริการกำจัดเห็บและแมลงอื่น ๆ ให้

เมื่อใดที่กวางเงยหน้าทำจมูกเชิดหันมองไปทางด่าน นั่นหมายถึงกระทิงกำลังมา 

กระทิงมาถึง กวางต้องขยับที่ให้ ดูเหมือนแอ่งน้ำในโป่งบางแอ่งเป็นที่ชื่นชอบกว่าแอ่งอื่น กระทิงเดินก้มหน้างุด ๆ เข้ามาอย่างไม่สนใจว่ากวางกำลังใช้อยู่

ลูกกระทิงเริ่มโต สีคล้ำขึ้น พวกมันก็ไม่สนใจลูกกวางที่อยู่ในวัยใกล้กัน

นกกระเต็นอกขาวโฉบเอางูตัวยาวบินมายืนบนก้อนหิน พยายามขยอกงูลงคอ กวางตัวเมียที่ยืนข้างหลังเงยหน้าดูอย่างสนใจ

ผมนั่งดูความเป็นไป แม้ซ่อนตัวอยู่ในซุ้มบังไพรที่ปิดอย่างมิดชิด พวกมันก็สัมผัสได้ว่าผมอยู่ที่นั่น เพียงแต่การซ่อนตัวอย่างดีคล้ายเป็นการขอและให้เกียรติอย่างหนึ่ง และพวกมัน ‘อนุญาต’

ทำงานในป่า หากจะพูดว่าฤดูฝนคือฤดูกาลแห่งการทดสอบกำลังใจและกำลังกายคงไม่ผิด

ในป่าทำให้ผมได้เรียนรู้ว่า การฝืนเอาชนะธรรมชาติไม่ใช่เรื่องฉลาด พาหนะที่ตบแต่งมาอย่างสมบูรณ์ไม่ใช่คำตอบของการเดินทาง

หลายครั้งผมต้องรอให้ดินแห้งสักหน่อย หรือขุดดินให้น้ำไหลออกจากหล่มบ้าง การต้องรอให้ระดับน้ำในลำห้วยลด 2 – 3 วัน หรือบางครั้งเป็นสัปดาห์คือเรื่องปกติ

กับงานที่ผมทำ การกดชัตเตอร์เป็นขั้นตอนสุดท้าย และกว่าจะไปถึงตรงนั้น ไม่ง่ายสักเท่าใดนัก

ฝนตกทุกบ่ายจนถึงพลบค่ำ ผมเก็บสัมภาระเตรียมตัวออกจากป่า จะออกไปได้ต้องผ่านเนินปะชิ ซึ่งกำลังอยู่ในช่วงลื่นไถล 

ปะชิเป็นเนินอันบอกให้รู้ว่า ในเส้นทางขาลงนั้นยากลำบากกว่าขาขึ้น เป็นเนินที่คล้ายด่านทดสอบ

ไปได้ไกลแล้ว การหาวิธีกลับให้ได้นั้นก็สำคัญ อีกทั้งมันจะเป็นบทเรียนที่ดียิ่งกว่าการไปให้ถึงจุดหมาย