สกลนคร ชื่อจังหวัดที่มักผ่านตาบ่อย ๆ จากสินทรัพย์ขึ้นชื่ออย่าง เนื้อโคขุนโพนยางคำ ผ้าครามสกลนคร หมากเม่า ท่าแร่ เขาภูพาน  หรือแม้กระทั่งวัดป่าที่มีอยู่มากจนกลายเป็นหนึ่งในจุดหมายของสายบุญคนไทย 

“สกลมีแต่แนวแซ่บ ๆ” คำยืนยันโดย เฟียต-ปัทมา สุนทรวัฒน์ สาวสกลนครผู้เกิดและโตที่นี่ 

เธอยังเป็นผู้ปลุกปั้น ‘มัดสกล’ สถานที่ผ่อนใจแห่งใหม่ของสกลนคร ซึ่งเป็นมากกว่าคาเฟ่และร้านอาหาร แต่เป็นพื้นที่แสดงฝีมือและความภูมิใจของสกลนคร ที่สำคัญ ยังเป็นเวทีให้วัตถุดิบการเกษตรอีสานพัฒนาไปอีกขั้น

โจทย์ของมัดสกลเริ่มต้นจากการตั้งคำถามว่า 

“หากอยากสนับสนุนคนต้นน้ำอย่างเกษตรกร เราควรเป็นคนกลางน้ำแบบไหน”

เฟียตเล่าให้ฟังว่า บ้านของเธอทำกิจการโรงแรมและร้านอาหารมาตั้งแต่รุ่นคุณพ่อ ซึ่งเป็นร้านแรก ๆ ในสกลที่สนับสนุนเนื้อโคขุนโพนยางคำ และซื้อของสดในตลาดมาปรุงอาหารภายในโรงแรม แต่ใช้แล้วจบไป ไม่ได้สื่อสารเรื่องราวใด ๆ แต่พอทำมัดสกล เธอยังคงตั้งใจสนับสนุนเกษตรกรต้นน้ำ รวมทั้งผันตัวมาเป็นคนต้นน้ำ เพราะความเชื่อที่ว่า หากต้นน้ำดี ปลายน้ำก็จะดีไปด้วย พร้อมทั้งอยากสื่อสารให้คนเห็นคุณค่าของสิ่งเหล่านี้มากขึ้น 

และนั่นเอง คอนเซปต์ของมัดสกลจึงเริ่มต้นขึ้น

‘มัดสกล’ หมายถึง มัดรวมผลผลิตและผลิตภัณฑ์ ซึ่งเกิดจากองค์ความรู้ ภูมิปัญญา การสรรสร้างของเกษตรกรและช่างหัตถกรรมพื้นถิ่นจากหลากชุมชนในแอ่งสกลนคร รวมถึงพื้นที่อื่นในภาคอีสาน 

“เรารู้ว่าอีสานยังมีวัตถุดิบที่น่าสนใจอยู่เยอะมาก เลยอยากนำสินทรัพย์เหล่านี้มาต่อยอด ซึ่งความคิดแวบแรก คือการเป็นคาเฟ่ที่ทำอาหารได้นิดหน่อย” เฟียตเล่าถึงไอเดียแรกพร้อมเสียงหัวเราะ

ในความตั้งใจแรก มัดสกลเป็นคาเฟ่ที่ไม่เน้นอาหาร แต่เพราะวัตถุดิบมากมายที่เฟียตค้นพบทั่วอีสานจากการเดินทางร่วมกับ Wisdomative ทุกอย่างเลยเริ่มบานปลาย (ในทางที่ดี) ฉะนั้น คำว่า Space จึงอธิบายที่นี่ได้ดี

“เราตีโจทย์ให้ทาง Cloud-floor ว่า มัดสกลน่าจะเป็นพื้นที่สำหรับชุมชน เพราะมีพื้นที่กว้างจนสุดริมหนองหาน มีสวนผัก มีสนามเด็กเล่น มีพื้นที่ขายข้าวเกลียวบุรีรัมย์ น้ำหมากเม่า น้ำผึ้งป่า กล้วยฉาบกรอบจากบุรีรัมย์ ฯลฯ ตกแต่งด้วยผ้าคราม ตะกร้าสานจากนครพนม กระถางดินเผาจากด่านเกวียน

“เราเลยนิยามว่า สถานที่แห่งนี้คือ ‘เวทีการแสดง’ ” เฟียตเล่า

เวทีการแสดงในความหมายของเฟียต คือการรวมวัตถุดิบท้องถิ่นอีสาน จากแหล่งผลิตที่มีคุณภาพและสะท้อนอัตลักษณ์อีสานมามัดรวมกันที่มัดสกล แล้วนำวัตถุดิบเหล่านั้นมาปรุงด้วยกลวิธีดั้งเดิมของอีสาน บวกกับการทำอาหารแบบสากล ซึ่งหลายครั้งผู้มาเยือนที่ได้ลิ้มรสมือของที่นี่ ถึงกับต้องซื้อวัตถุดิบกลับไปลองทำกินเอง

“มัดสกลเป็นเหมือนเถียงนาให้พักผ่อน มีน้ำ มีปลา ซึ่งทั้งน้ำ ทั้งปลาก็มีเรื่องราวและภูมิปัญญาซ่อนอยู่ในนั้น มีสินทรัพย์ที่เราอยากเล่าเรื่องราวของมัน เช่น ปลาร้า แทบทุกเมนูของที่นี่ต้องใช้ปลาร้า เพราะลูกอีสานโตมาด้วยปลาร้า แต่เราจะเล่าวัฒนธรรมการกินและการปรุงแบบนี้ให้ผู้คนเห็นถึงคุณค่าที่มากขึ้นได้ยังไง นี่คือโจทย์ที่กำลังพัฒนากันอยู่ค่ะ” เธอเล่าความท้าทาย

วัตถุดิบที่เป็นหัวใจหลักของมัดสกล คือข้าว เนื้อ เกลือ และเหล้า

เป็นที่รู้กันดีว่าสกลนครขึ้นชื่อเรื่องเนื้อวัวคุณภาพ เดิมทีเมืองนี้มีความเป็นนักล่ามาตั้งแต่รุ่นบรรพบุรุษ คนสกลฯ จึงประกอบอาชีพเกี่ยวกับปศุสัตว์ ที่มัดสกลเสิร์ฟเฉพาะเนื้อวัวจากสกลนครเท่านั้น นอกจากนี้ เมืองนี้ยังมีแอ่งเกลือขนาดใหญ่ เกลือของมัดสกลจึงเป็นเกลือท้องถิ่นแท้ ๆ

วัตถุดิบข้าว เฟียตเล่าให้ฟังว่า สกลนครมีวิถีการทำข้าวแตกต่างจากที่อื่น ด้วยลักษณะภูมิประเทศที่เป็นเนินหรือโคกทำให้เกิด ข้าวหอมดอกฮัง ที่ปลูกคู่กับป่า นำมาแปรรูปเป็น ‘ข้าวเกลียว’ ข้าวกล้องที่นำไปขึ้นรูปเป็นเส้นพาสต้าแบบฟูซิลี่ (Fusilli) นำมาผัดแบบฝรั่งและผัดกับไส้กรอกอีสาน ลูกค้าชอบจนซื้อกลับไปปรุงอาหารที่บ้าน

การเติมความสร้างสรรค์และพัฒนาผลผลิตจากเกษตรกร คืออีกหนึ่งธงหลักของมัดสกล ที่ไม่ได้อยากเป็นเวทีเพื่อแค่แสดงความเป็นอีสาน แต่เป็นเวทีที่ให้คนต้นน้ำได้เห็นโอกาสใหม่ ๆ ในการแปรค่าสินทรัพย์ทางการเกษตร ต่อยอดสู่สิ่งใหม่ และมีชีวิตที่ดีขึ้นได้จากการพัฒนาผลิตผลของตนเอง

“มัดสกลเป็นเฟืองตรงกลางที่อยากนำเสนอกับเกษตรกรว่ามีสิ่งไหนที่เราแก้ไข หรือพัฒนาร่วมกันได้บ้าง เพราะเราเข้าถึงผู้บริโภคโดยตรง ซึ่งน่าจะตรงจุดมากกว่าการทำเพื่อขายผลผลิตเพียงอย่างเดียว

“พอเรานำวัตถุดิบของเกษตรกรมาปรุงในเมนูและวางขายวัตถุดิบในร้านด้วย สิ่งที่ประสบความสำเร็จ คือลูกค้าที่ซื้อวัตถุดิบผ่านมัดสกล ติดต่อซื้อจากเกษตรกรได้โดยตรงจากข้อมูลสินค้าที่เราใส่ไว้ นี่คือความตั้งใจที่อยากเห็นเกษตรกรน้ำดีมียอดขายเพิ่มขึ้น”

หากใครไปเที่ยวจังหวัดสกลนคร อยากให้ลองแวะไปมัดสกลสักครั้ง และถ้าไม่รู้จะสั่งเมนูอะไร เราแนะนำ 2 เมนูเด็ดห้ามพลาด อย่าง ‘ตำหลวงพระบาง’ อัดฉีดปลาร้าชั้นดีเข้ากระแสเลือดตามวิถีชาวอีสาน แถมเมนูนี้ยังใช้หมูยอท้องถิ่นในจังหวัดด้วย ส่วนอีกเมนูคือ ‘ข้าวกล้องหน้าเนื้อไข่ออนเซ็น’ เสิร์ฟพร้อมแจ่วหัวโปกสูตรลับ จานนี้ใช้เนื้อโคขุนโพนยางคำสดใหม่ทุกวันจากฟาร์ม ไว้ใจเรื่องความสดของวัตถุดิบได้ เพราะพ่อครัวจ่ายตลาดเองทุกเช้า เพื่อให้ได้ของอร่อยตามฤดูกาล

นอกจากได้กินอาหารรสชาติดีจากวัตถุดิบชั้นยอดแล้ว มาที่นี่ไม่เพียงแค่ได้รู้จักสกลนครมากขึ้น แต่ยังให้ความรู้สึกเหมือนหลีกหนีความวุ่นวายมาพักผ่อนในทุ่งนา พร้อมชาร์ตพลังและใช้เวลาคุณภาพร่วมกับครอบครัว

“อยากให้ทุกคนลองแวะมานะคะ เพราะที่นี่ลมดีมาก ๆ เหมือนได้นอนที่เถียงนาจริง ๆ วันดีคืนดีก็มีน้องวัวเข้ามากินหญ้า มีเสียงนกจากริมหนองหาน และนกเป็ดน้ำที่แวะมาพักในช่วงฤดูหนาว

“มาสัมผัสอากาศและชิมอาหารของเรา มาดูของดีฝีมือลูกอีสาน และเราเชื่อว่ามัดสกลจะเป็นเวที เป็นจุดเริ่มต้น และเป็นประตูที่ชวนให้ทุกคนเข้ามาทำความรู้จักสินทรัพย์ของภาคอีสานค่ะ”