The Cloud x สารคดีสัญชาติไทย

หลายสิบปีมาแล้วที่ผมเคยได้ยินชื่อของ Tiger Beach และใฝ่ฝันที่จะไปเยือนสักครั้งในชีวิต 

Tiger Beach ไม่มีเตียงผ้าใบ ไม่มีปาร์ตี้และไม่มีค็อกเทล เหมือนกับชายหาดทั่วๆ ไปบนโลกใบนี้

อันที่จริง Tiger Beach ไม่มีแม้กระทั่งชายหาดที่โผล่พ้นน้ำขึ้นมาเสียด้วยซ้ำไป 

สิ่งเดียวที่ดึงดูดผู้คนจากทั่วโลกให้เดินทางข้ามน้ำข้ามทะเลมายังสถานที่แห่งนี้ก็คือฉลาม แถมไม่ใช่ฉลามตัวเล็กๆน่ารักๆ หากเป็นฉลามเสือ หรือ Tiger Shark ที่บางตัวมีความยาวของลำตัวถึงเกือบ 5 เมตรด้วยซ้ำไป

บาฮามาส (Bahamas) เป็นประเทศหมู่เกาะเล็กๆ แห่งหนึ่งในทะเลแคริบเบียน ที่รายได้หลักของประเทศมาจากการท่องเที่ยว และเป็นประเทศอันดับที่ 4 ในโลก ต่อจากพาเลา มัลดีฟส์ (Palau Maldives) และฮอนดูรัส (Hondurus) ที่ประกาศให้พื้นที่ทั้งหมดของประเทศเป็นเขตอนุรักษ์พันธุ์ฉลาม หรือ Shark Sanctuary ที่ห้ามทำการประมงฉลามทุกสายพันธุ์ ซึ่งเป็นนักล่าที่อยู่บนปลายสุดของห่วงโซ่อาหารในท้องทะเล ทำหน้าที่ควบคุมประชากรปลาในท้องทะเล และฉลามคือสิ่งหนึ่งที่ทำให้คนรู้จักบาฮามาส นอกเหนือไปจากคาสิโน เรือสำราญ และโจรสลัดแห่งแคริบเบียน

ทุบประปุกเดินทางไปหาฉลามเสือยัง Bahamas ประเทศที่ทั้งประเทศเป็นเขตอนุรักษ์พันธุ์ฉลาม
เมื่อเรือ Shearwater จอดทอดสมออยู่เหนือ Tiger Beach ฝูงฉลาม Lemon Shark จะขึ้นมาว่ายวนอยู่รอบๆ เรือ เป็นเรื่องปกติ

ในอดีตฉลามเสือถูกมองว่าเป็นฉลามสายพันธุ์ที่ดุร้ายที่สุดชนิดหนึ่งมาเนิ่นนาน ไม่ต่างไปจากฉลามขาวหรือ Great White Shark และเป็นหนึ่งในฉลามที่มนุษย์ควรหลีกเลี่ยงมากที่สุดเวลาลงไปอยู่ในท้องทะเล ฉลามเสือนั้นพบได้ในน่านน้ำเขตร้อนทั่วโลกรวมถึงในประเทศไทย แต่ในความเป็นจริง ปัจจุบันจำนวนของฉลามเสือและฉลามขนาดใหญ่ในโลกแทบทุกสายพันธุ์กลับลดลงทุกปี คงไม่ต้องพูดถึงประชากรของฉลามเสือในน่านน้ำไทย ที่ไม่มีรายงานการพบเห็นมานานพอสมควรแล้ว

จิม อะเบอร์เน็ตตี้ (Jim Abenethy) ช่างภาพใต้น้ำชาวอเมริกัน หนึ่งในผู้ไขความลับใต้ผืนน้ำแห่งนี้เมื่อ 30 ปีก่อน ว่า เนินทรายใต้ผืนน้ำในบริเวณนอกชายฝั่ง West End ของเกาะ Grand Bahamas นั้นเป็นสถานที่แห่งหนึ่งที่มีฉลามเสือขนาดใหญ่แวะเวียนเข้ามาในบริเวณนี้เสมอๆ

ตลอด 30 ปีที่ผ่านมา เขาได้พานักดำน้ำจากทั่วโลกลงไปสัมผัสประสบการณ์ในการลงดำน้ำกับฉลามเสืออย่างใกล้ชิด และจากประสบการณ์ที่รวบรวมมาผ่านสายตาและมุมมองของเขาในงานสารคดี เขาเชื่อว่าภาพที่เรามองฉลามเสือในอดีตว่าเป็นปีศาจร้ายกระหายเลือดนั้น อาจจะไม่ใช่ความจริงเสมอไป 

ทุบประปุกเดินทางไปหา ฉลามเสือ ยัง Bahamas ประเทศที่ทั้งประเทศเป็นเขตอนุรักษ์พันธุ์ฉลาม
ฉลามเสือเมื่อโตเต็มที่อาจจะมีขนาดความยาวของลำตัวเกือบ 5 เมตร
ทุบประปุกเดินทางไปหา ฉลามเสือ ยัง Bahamas ประเทศที่ทั้งประเทศเป็นเขตอนุรักษ์พันธุ์ฉลาม
วิธีการใช้ไม้พลองกันฉลามที่ถูกต้องคือการปักไม้พลองลงบนทรายเบื้องหน้า เพื่อกันไม่ให้ฉลามเข้ามาถึงตัวเรา

ผมมีโอกาสได้ทำตามฝันของตนเองหลังจากเก็บหอมรอมริบมาหลายปี และทุบกระปุกเอาเงินที่สะสมเดินทางข้ามโลกไปดำน้ำที่ Tiger Beach เป็นครั้งแรกเมื่อ 2 ปีก่อน ร่วมกับกลุ่มนักดำน้ำจาก Dumnam.com

เราต้องไปตั้งต้นกันที่ West Plam Beach รัฐฟลอริดา ประเทศสหรัฐอเมริกา ที่เป็นบ้านของจิม อะเบอร์เน็ตตี้ ก่อนจะลงเรือ Shearwater ของเขาในช่วงเย็น และล่องเรือข้ามไปทำพิธีเข้าเมืองที่ Grand Bahamas ก่อนจะย้อนกลับไปยัง Tiger Beach ที่เป็นแนวปะการังใต้น้ำกลางทะเลตั้งอยู่ห่างออกมาจากชายฝั่ง West End ทางด้านปลายสุดของ Grand Bahamas เกือบ 2 ชั่วโมง

เมื่อเรือของเราเล่นเข้าไปในเขต Tiger Beach และจอดทอดสมอลงนอกแนวปะการัง สิ่งแรกที่เรามองเห็นก็คือฝูงฉลาม Lemon Shark หลายสิบตัวว่ายขึ้นมาบนผิวน้ำรอบๆ เรือ 

การลงดำน้ำกับฉลามเสือในบริเวณนี้ มีกฎเกณฑ์เพื่อความปลอดภัยมากมาย นับตั้งแต่ห้ามกระโดดลงน้ำจากท้ายเรือตามรูปแบบที่เราคุ้นเคย หากเรือ Shearwater ของจิมนั้นถูกออกแบบมาพิเศษเพื่อการลงดำน้ำกับฉลามเสือในบริเวณนี้ โดยทำแพลตฟอร์ม 2 ชั้นให้เราลงไปนั่ง ก่อนจะให้เราพลิกตัวลงไปนอนราบกับแพลตฟอร์ม ชั้นสองที่อยู่ในระดับเดียวกับน้ำทะเล เพื่อก้มหน้าลงไปมองผ่านน้ำทะเลที่ใสราวกับกระจกดูว่า ก่อนที่เราจะลงไปในน้ำนั้น ไม่มีฉลามเสือหรือฉลามขนาดใหญ่ว่ายวนเวียนอยู่ในบริเวณใกล้ผิวน้ำ (โดยไม่ต้องสนใจกับฉลาม Lemon Shark ที่ว่ายวนเวียนอยู่รอบๆ ตัวเรามากนัก)

เมื่อลงไปในน้ำก็ให้มองรอบๆ ตัว แล้วไต่ตามสายเชือกลงไปนั่งนิ่งๆ บริเวณพื้นทรายในความลึกเบื้องล่าง สำหรับคนที่ไม่ได้ถือกล้องตัวใหญ่ จิมจะให้เราถือท่อพลาสติกยาวสักประมาณ 1 เมตรคนละท่อน เอาไว้กันฉลาม ในกรณีที่ฉลามเข้ามาใกล้เรามากเกินไป วิธีใช้ไม่ใช่ให้เอาท่อพลาสติกไปไล่จิ้มหรือไปทุบฉลาม แต่เขาให้เรานำท่อพลาสติกนั้นมาตั้งกันไว้เบื้องหน้า เมื่อฉลามมาสัมผัสกับท่อพลาสติกก็จะหันตัวกลับออกไปทันที

ทุบประปุกเดินทางไปหา ฉลามเสือ ยัง Bahamas ประเทศที่ทั้งประเทศเป็นเขตอนุรักษ์พันธุ์ฉลาม
นอกเหนือไปจากฉลามเสือที่มารวมตัวกันอยู่ในบริเวณ Tiger Beach แล้ว เรายังมีโอกาสพบ Great Hammerhead ในบริเวณนี้ในช่วงฤดูหนาว
ทุบประปุกเดินทางไปหา ฉลามเสือ ยัง Bahamas ประเทศที่ทั้งประเทศเป็นเขตอนุรักษ์พันธุ์ฉลาม
ฝูงฉลาม Lemon Shark กับแสงสุดท้ายของวันในบริเวณผิวน้ำ

สิ่งสำคัญที่สุดในการลงดำน้ำกับฉลามเสือก็คือ สายตาของเราต้องคอยมองรอบๆ ตัวอยู่เสมอว่า มีฉลามเสือเข้ามาทิศทางใด สำหรับช่างภาพเขาแนะนำให้ถ่ายภาพโดยไม่เอาตาแนบกับช่องมองภาพ ซึ่งจะทำให้เรามองไม่เห็นรอบๆ ตัว แต่เขาแนะนำให้ถ่ายภาพโดยใช้การกะระยะเอา จะได้เห็นทิศทางการเคลื่อนที่ของฉลามขนาดใหญ่ได้ชัดเจน

และที่สำคัญ จิมย้ำเสมอว่าถ้าเกิดกรณีที่ฉลามเข้ามางับกล้อง หรือว่าตัวของมันมาเกี่ยวโดนกล้องแล้วลากเอากล้องไปด้วย ไม่ต้องตกใจ ปล่อยมือให้มันพากล้องไป แล้วเขาหรือทีมงานจะไปตามเก็บมาให้เอง อย่าพยายามยื้อยุดหรือต่อสู้กับฉลาม เพราะถ้าหากทำให้มันตกใจก็อาจจะเป็นอันตรายได้

ตลอดระยะเวลา 3 คืนกับ 4 วันเต็มๆ ที่เราใช้เวลาลงดำน้ำกันในบริเวณ Tiger Beach เราพบว่าฉลามเสือไม่ใช่สัตว์ที่ดุร้ายอย่างที่เคยถูกสร้างภาพอันน่ากลัวไว้ในอดีต หากฉลามเสือเป็นฉลามขนาดใหญ่ที่ขี้สงสัย และมักจะเข้ามาสำรวจเราอย่างใกล้ชิด อีกทั้งการลงดำน้ำกับฉลามเสือก็มีกฎเกณฑ์มากมายที่เราต้องปฏิบัติตาม เพื่อความปลอดภัยของตัวเราเองและฉลาม

หลายปีที่ผ่านมา ผู้คนในสังคมทั่วโลกเริ่มเข้าใจฉลามมากขึ้นว่า ฉลามไม่ใช่ปีศาจร้ายกระหายเลือด แต่เป็นเพียงนักล่าที่อยู่บนสุดของห่วงโซ่อาหารในท้องทะเลเท่านั้น และเริ่มตระหนักถึงจำนวนที่ลดลงอย่างต่อเนื่องทุกปีของฉลามแทบทุกสายพันธุ์ ในน่านน้ำทั่วโลก 

และในทางกลับกัน ฉลามยังกลายเป็นแม่เหล็กที่ดึงดูดนักท่องเที่ยวจากทั่วโลกให้ไปเยือนในดินแดนที่ห่างไกล เพื่อเปิดรับประสบการณ์แปลกใหม่ในชีวิต และจำนวนพื้นที่ของเขตอนุรักษ์สายพันธุ์ฉลามจากการประมงก็เพิ่มจำนวนขึ้นทุกปีทั่วโลก

สารคดีสัญชาติไทย

Writer & Photographer

Avatar

นัท สุมนเตมีย์

ช่างภาพใต้น้ำมืออาชีพที่เรียกได้ว่าคนแรกๆ ของประเทศไทย เริ่มต้นจากการเป็นช่างภาพและนักเขียนให้กับนิตยสาร อ.ส.ท. และ อีกหลากหลายนิตยสารทั้งในและต่างประเทศมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2537 ปัจจุบันนอกเหนือจากการถ่ายภาพแล้ว นัท ยังถ่ายภาพยนต์สารคดีใต้ท้องทะเล และบันทึกภาพทางอากาศให้กับทีมงานสารคดีหลายทีม