ลอนดอนได้ชื่อว่าเป็นมหานครที่จัดกิจกรรมตลอดทั้งปี ทั้งในพิพิธภัณฑ์ ย่านธุรกิจ สวนสาธารณะ หรืออาคารส่วนงานราชการ ซึ่งตอบโจทย์การใช้ชีวิต การหาความรู้ และความสุขของเหล่าผู้ดีในเมืองหลวงแห่งนี้มาอย่างช้านาน โดยมีคำกล่าวจาก ซามูเอล จอห์นสัน (Samuel Johnson) นักเขียนชาวอังกฤษในศตวรรษที่ 18 ว่า 

“คุณไม่สามารถพบคนมีสติปัญญา ที่ต้องการจากลอนดอนไป… เมื่อคนคนหนึ่งนั้นเบื่อลอนดอน แสดงว่าเขาเบื่อชีวิต เพราะว่าทุกชีวิตในลอนดอนสามารถได้รับสิ่งที่พวกเขาต้องการ” ความรู้ที่คุณต้องการอาจอยู่ในมุมใดมุมหนึ่งของถนนที่คราคร่ำไปด้วยผู้คนที่สัญจรไปมา หรือข้างหลังประตูบานเล็กที่เดินผ่านโดยไม่เตะตาอะไรใจกลางมหานครแห่งนี้ นั่นรวมถึงสมาคมของผู้รักในธรรมชาติที่เก่าแก่ที่สุดในโลกก็ซ่อนตัวอยู่ในลอนดอนด้วยเช่นกัน

เดินทัวร์ The Linnean Society of London สมาคมธรรมชาติวิทยาที่เก่าแก่ที่สุดในโลกกลางลอนดอน

บ้านแห่งศิลปวิทยาการ

เดินทัวร์ The Linnean Society of London สมาคมธรรมชาติวิทยาที่เก่าแก่ที่สุดในโลกกลางลอนดอน
เดอะ ริทซ์ (The Ritz) 

หากคุณได้ชมภาพยนต์รอมคอมขวัญใจตลอดกาลอย่างเรื่อง Notting Hill และจำฉากที่วิลเลียมเจ้าของร้านหนังสือมาตามหาแอนนานางเอกชื่อดังที่เดอะ ริทซ์ (The Ritz) โรงแรมหรูระดับห้าดาวย่านกรีนพาร์กได้ เพียงข้ามถนนพิกคาดิลลี (Piccadilly Road) ไปอีกฝั่งของโรงแรม และเดินมุ่งหน้าไปทางวงเวียนพิกคาดิลลี (Piccadilly Circus) อีกเล็กน้อย ก็จะพบหมู่อาคารทางด้านซ้าย เรียงเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส มีลานเปิดโล่งอยู่ตรงกลาง

เดินทัวร์ The Linnean Society of London สมาคมธรรมชาติวิทยาที่เก่าแก่ที่สุดในโลกกลางลอนดอน
เบอร์ลิงตัน เฮ้าส์ ในอดีต
ภาพ : The Linnean Society of London
เดินทัวร์ The Linnean Society of London สมาคมธรรมชาติวิทยาที่เก่าแก่ที่สุดในโลกกลางลอนดอน
เบอร์ลิงตัน เฮ้าส์

หมู่อาคารหลังนี้มีชื่อว่า เบอร์ลิงตัน เฮ้าส์ (Burlington House) บ้านของศิลปวิทยาการและองค์ความรู้ที่สำคัญของอังกฤษ โดยอาคารแต่ละทิศได้จัดสรรให้กับสถาบันหลวงและสมาคมต่างๆ เช่าพื้นที่ ได้แก่ ราชบัณฑิตยสถานศิลปะ (Royal Academy of Art) ราชสมาคมเคมี (Royal Society of Chemistry) ราชสมาคมดาราศาสตร์ (Royal Astronomical Society) สมาคมธรณีวิทยาแห่งลอนดอน (Geological Society of London) สมาคมโบราณวัตถุแห่งลอนดอน (Society of Antiquaries of London) และสมาคมสุดท้ายที่เราจะเจาะลึกเรื่องราว เป็นสมาคมของผู้ที่ชื่นชอบธรรมชาติวิทยา (Natural History) นั่นคือ สมาคมลินเนียนแห่งลอนดอน (The Linnean Society of London)

เดินทัวร์ The Linnean Society of London สมาคมธรรมชาติวิทยาที่เก่าแก่ที่สุดในโลกกลางลอนดอน

อยู่ที่อังกฤษแต่ชื่อสวีเดน

สมาคมลินเนียน เป็นสมาคมทางธรรมชาติวิทยาที่เก่าแก่ที่สุดในโลกที่ยังคงดำเนินงานมาถึงปัจจุบัน สมาคมแห่งนี้ตั้งขึ้นใน ค.ศ.1788 (พ.ศ. 2331) โดยนักพฤกษศาสตร์นามว่า เซอร์ เจมส์ เอ็ดเวิร์ด สมิธ (Sir James Edward Smith) นายกสมาคมคนแรกผู้หลงรักความมหัศจรรย์ของธรรมชาติและเป็นแฟนพันธุ์แท้ตัวยงของ คาโรลัส ลินเนียส (Carolus Linnaeus) ผู้เปลี่ยนแปลงวงการการตั้งชื่อวิทยาศาสตร์ของสิ่งมีชีวิต บิดาแห่งวิชาอนุกรมวิธาน (Taxonomy) ซึ่งชื่อของลินเนียส นักพฤกษศาสตร์ชาวสวีเดนคนนี้ ได้กลายมาเป็นชื่อของสมาคมลินเนียน เพื่อเป็นเกียรติและสืบสานงานของลินเนียสในการไขความลับของธรรมชาติ นอกจากชื่อของสมาคมที่มีความเกี่ยวข้องกับลินเนียสแล้ว สมาคมลินเนียนยังเก็บรักษาสิ่งของต่างๆ ของลินเนียสที่เซอร์ เจมส์ เอ็ดเวิร์ด สมิธ ซื้อสะสมไว้ ได้แก่ สมุดบันทึกการเดินทาง ตัวอย่างพืชและแมลง ต้นฉบับงานตีพิมพ์ ตลอดจนตราประทับจดหมายของของลินเนียส เป็นต้น

เดินทัวร์ The Linnean Society of London สมาคมธรรมชาติวิทยาที่เก่าแก่ที่สุดในโลกกลางลอนดอน
ภาพเหมือนของคาโรลัส ลินเนียส ในวัยหนุ่ม

การศึกษาและเผยแพร่องค์ความรู้เพื่อไขความลับของธรรมชาติเป็นพันธกิจสำคัญของสมาคมแห่งนี้ ค.ศ. 1857 (พ.ศ. 2400) สมาคมลินเนียนย้ายมาทำการที่เบอร์ลิงตัน เฮ้าส์ และปีถัดมา เกิดเหตุการณ์พลิกโฉมหน้าของการศึกษาชีววิทยาเกิดขึ้น ณ ห้องประชุมของสมาคมลินเนียนแห่งนี้ ทำให้มุมมองที่เรามองโลกของธรรมชาตินั้นเปลี่ยนไปตลอดกาล 

คู่เปลี่ยนโลก

วันที่ 1 กรกฎาคม ค.ศ. 1858 (พ.ศ. 2401) บทความวิจัยหนึ่งได้ถูกนำเสนอในการประชุมของสมาคม บทความนี้เป็นบทความร่วมที่เขียนโดย ชาร์ลส์ ดาร์วิน (Charles Darwin) นักธรรมชาติวิทยาผู้ที่กำลังโดดเด่นในแวดวงวิชาการยุควิกตอเรียน กับ อัลเฟรด รัสเซล วอลเลซ (Alfred Russel Wallace) นักธรรมชาติวิทยารุ่นน้อง

เดินทัวร์ The Linnean Society of London สมาคมธรรมชาติวิทยาที่เก่าแก่ที่สุดในโลกกลางลอนดอน
ภาพเหมือนของชาร์ลส์ ดาร์วิน และ อัลเฟรด รัสเซล วอลเลซ

บทความนี้นำเสนอแนวคิดที่ถูกเก็บเอาไว้ในสมุดบันทึกของดาร์วินตลอดการทำงาน 20 ปีของเขา ประกอบกับงานที่มีแนวคิดเดียวกันของนักธรรมชาติวิทยาหนุ่มอย่างวอลเลซที่ถูกส่งมาไกลจากหมู่เกาะมาเลย์ (Malay Archipelago) และแน่นอนว่า สิ่งที่อยู่ในบทความนั้นคือทฤษฎีการคัดสรรโดยธรรมชาติ (Natural Selection) การนำเสนอบทความนี้ถือว่าเป็นการเปิดเผยสู่สาธารณชนครั้งแรกของทฤษฎีวิวัฒนาการอันเลื่องชื่อ หลังจากบทความนี้ตีพิมพ์ลงวารสารของสมาคมลินเนียนในเดือนสิงหาคมปีเดียวกัน หลังจากนั้นหนึ่งปี ดาร์วิน ตีพิมพ์หนังสือ กําเนิดสปีชีส์ (On the Origin of Species) ทำให้ทฤษฎีการคัดสรรโดยธรรมชาติเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง 

ลินเนียนในปัจจุบัน

เดินทัวร์ The Linnean Society of London สมาคมธรรมชาติวิทยาที่เก่าแก่ที่สุดในโลกกลางลอนดอน

ค.ศ.1873 (พ.ศ. 2416) เบอร์ลิงตัน เฮ้าส์ จัดสรรพื้นที่ใหม่ ทำให้สมาคมลินเนียนย้ายมาอยู่ที่อาคารด้านหน้าปีกซ้ายติดถนนพิกคาดิลลี เป็นที่อยู่ของสมาคมลินเนียนมาถึงปัจจุบัน ประกอบด้วยห้องประชุมหลักอยู่ชั้นแรก หน้าห้องประชุมมีบัลลังก์ไม้และที่นั่งของนายกสมาคม ตรงกลางเหนือบัลลังก์ประดับภาพเหมือนของลินเนียส

เดินทัวร์ The Linnean Society of London สมาคมธรรมชาติวิทยาที่เก่าแก่ที่สุดในโลกกลางลอนดอน
ภาพเหมือนของชาร์ลส์ ดาร์วิน โดย จอห์น โคลลีร์ 
ภาพ : The Linnean Society of London

 ภายในห้องประชุมก็ยังประดับภาพเหมือนของสมาชิกสมาคมที่มีชื่อเสียง รวมถึงดาร์วินและวอลเลซด้วย โดยภาพเหมือนของดาร์วินวาดขึ้นโดยจิตรกรชาวอังกฤษนามว่า จอห์น โคลลีร์ (John Collier) และเสร็จสิ้นใน ค.ศ. 1881 (พ.ศ. 2424) หนึ่งปีก่อนที่ดาร์วินจะเสียชีวิต ซึ่งดาร์วินเป็นคนคัดเลือกจิตรกรด้วยตนเอง ภาพเหมือนที่แขวนอยู่ในห้องประชุมถือเป็นภาพดั้งเดิมและเป็นภาพเหมือนที่ดีที่สุดของดาร์วิน เพราะมีการคัดลอกภาพเหมือนนี้เพิ่มอีก 2 รูป ซึ่งแขวนอยู่ที่บ้านของครอบครัวดาร์วินทางทิศใต้ของลอนดอน และหอศิลป์ภาพเหมือนแห่งชาติ (National Portrait Gallery) ตรงจัตุรัสทราฟัลการ์ (Trafalgar Square) 

เดินทัวร์ The Linnean Society of London สมาคมธรรมชาติวิทยาที่เก่าแก่ที่สุดในโลกกลางลอนดอน
ห้องสมุดของสมาคม

ชั้นสองของสมาคมเป็นห้องสมุด รวบรวมหนังสือและจดหมายเหตุเกี่ยวข้องกับธรรมชาติวิทยาและเกี่ยวข้องกับสมาคมตั้งแต่สมาคมก่อตั้งขึ้น ห้องสมุดนี้ยังจัดเก็บตัวอย่างทางธรรมชาติวิทยา ภาพวาด รวมถึงสิ่งข้าวของที่ได้รับบริจาคจากสมาชิก และภายในห้องสมุดมีการจัดตู้จัดแสดงเล็กๆ แสดงของสำคัญที่สมาคมเก็บไว้ เช่น ตัวอย่างพืชของลินเนียส วารสารของสมาคมลินเนียนที่ตีพิมพ์ทฤษฎีการคัดสรรโดยธรรมชาติเป็นครั้งแรก และหนังงูเหลือมของวอลเลซที่ได้จากการเดินทางบนเกาะบอร์เนียว ซึ่งมีการบันทึกไว้หนังสือหมู่เกาะมาเลย์ของเขา

เดินทัวร์ The Linnean Society of London สมาคมธรรมชาติวิทยาที่เก่าแก่ที่สุดในโลกกลางลอนดอน
ตู้จัดแสดงหนังสือกำเนิดกําเนิดสปีชีส์ของชาร์ลส์ ดาร์วิน และทางด้านซ้ายคือหนังงูเหลือมของอัลเฟรด รัสเซล วอลเลซ
เดินทัวร์ The Linnean Society of London สมาคมธรรมชาติวิทยาที่เก่าแก่ที่สุดในโลกกลางลอนดอน
ตู้จัดแสดงตัวอย่างพืช

ปัจจุบัน สมาคมลินเนียนเป็นสมาคมในพระบรมราชินูปถัมภ์สมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 2 และนายกสมาคมคนปัจจุบัน คือ ดร.แซนดรา แนปป์ (Dr.Sandra Knapp) นักพฤกษศาสตร์ผู้เชี่ยวชาญพืชสกุลมะเขือระดับโลก สมาคมลินเนียนมีสมาชิก (Fellow) ทั้งในและนอกสหราชอาณาจักร โดยคงเจตนารมณ์ของสมาคมคือ ไม่ว่าจะเป็นนักวิทยาศาสตร์ นักประวัติศาสตร์ ศิลปิน หรือบุคคลทั่วไป ขอแค่มีความรักในธรรมชาติก็ส่งความจำนงเป็นสมาชิกได้

โดยสมาชิกของสมาคมลินเนียน ใช้อักษรตัวย่อ FLS (Fellow of the Linnean Society) ตามหลังชื่อได้ โดยสมาชิกของลินเนียนที่มีชื่อเสียงได้แก่ เซอร์ เดวิด แอตเทนบะระ (Sir David Attenborough) พิธีกรรายการสารคดีทางธรรมชาติชื่อดัง และ สมเด็จพระจักรพรรดิอากิฮิโตะแห่งญี่ปุ่น ในฐานะนักมีนวิทยา เป็นต้น

เดินทัวร์ The Linnean Society of London สมาคมธรรมชาติวิทยาที่เก่าแก่ที่สุดในโลกกลางลอนดอน

วารสารทางวิชาการของสมาคมก็ได้รับความน่าเชื่อถือในการตีพิมพ์บทความทางวิชาการในระดับนานาชาติ และบุคคลทั่วไปร่วมเป็นส่วนหนึ่งของกิจกรรมของสมาคมได้ ซึ่งสมาคมลินเนียนจะจัดสัมมนาทางธรรมชาติวิทยาโดยสมาชิกของสมาคมหรือนักวิชาการผู้มีชื่อเสียงอยู่เสมอ โดยมีหัวข้อทั้งศาสตร์และศิลป์ การวิจัยทางวิทยาศาสตร์ ธรรมชาติวิทยา งานพิพิธภัณฑ์ ตลอดจนประวัติศาสตร์และศิลปะที่เกี่ยวข้องกับธรรมชาติ นอกจากสมาชิกสมาคมแล้ว บุคคลทั่วไปก็เข้าฟังสัมมนาได้โดยไม่เสียค่าใช้จ่ายใดๆ (ในบางสัมมนาอาจมีการเก็บค่าลงทะเบียน) ในสัมมนาแต่ละครั้ง นายกสมาคมจะมีการกล่าวเปิด หากสมาคมมีสมาชิกใหม่ จะมีพิธีการประกาศชื่อให้สมาชิกลงนามในสมุดลงนามสมาชิกหน้าบัลลังก์ในห้องประชุมเบื้องหน้ารูปของลินเนียส และแสดงความยินดีโดยนายกสมาคม นายกสมาคมมักเชิญชวนให้ผู้เข้าฟังทั่วไปสมัครเป็นสมาชิกของสมาคมอยู่เสมอ เมื่อจบการสัมมนาจะมีงานเลี้ยงให้พูดคุยกันเล็กๆ ในห้องสมุดด้านบน เพื่อเป็นการแลกเปลี่ยนและสอบถามทางวิชาการ ถือเป็นหัวใจหลักในการสร้างเครือข่ายของผู้ที่รักในธรรมชาติ

เดินทัวร์ The Linnean Society of London สมาคมธรรมชาติวิทยาที่เก่าแก่ที่สุดในโลกกลางลอนดอน

ดูกิจกรรม หัวข้อสัมมนาและลงทะเบียนเข้าร่วมได้ทางเว็บไซต์ของสมาคม อย่างไรก็ตาม ในสถานการณ์การแพร่ระบาดของเชื้อโรค COVID-19 ทำให้การสัมมนาของสมาคมลินเนียนมีการเปลี่ยนรูปแบบเป็นระบบออนไลน์ ผู้สนใจเข้าร่วมสัมมนาต่างๆ ได้จากที่บ้านทั่วโลก ในภาวะปกติ สมาคมยังมีการจัดการนำชมสมาคมเดือนละครั้ง เรียกว่า Treasures Tour พาบุคคลทั่วไปชมอาคารและวัตถุจัดแสดงที่สำคัญของสมาคม หากท่านผู้อ่านมาลอนดอนและสนใจมาเที่ยวสมาคม จองการนำชมนี้ได้ในเว็บไซต์ของสมาคม มีค่าใช้จ่ายเล็กน้อยในการนำชม ซึ่งค่าใช้จ่ายนี้สำคัญมากต่อดำเนินงานของสมาคมและการรักษาสภาพสิ่งของที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ ทางธรรมชาติวิทยา ที่ถูกรักษาไว้ ณ สมาคมแห่งนี้

อนาคตของสมาคม

เนื่องจากการพัฒนาพื้นที่รอบๆ เบอร์ลิงตัน เฮ้าส์ เป็นย่านพาณิชยกรรม ประกอบกับภาวะเศรษฐกิจปัจจุบันได้รับผลกระทบจากการแพร่ระบาดของโรค COVID-19 ทำให้รัฐบาลอังกฤษมีนโยบายขึ้นค่าเช่าพื้นที่ในเบอร์ลิงตัน เฮ้าส์ เป็นตัวเลขที่สูงมาก เมื่อเทียบกับค่าเช่าตลอดทศวรรษที่ผ่านมา จนสมาคมต่างๆ ที่อาศัยอยู่ในบ้านหลังนี้มาเกือบ 2 ศตวรรษ มีงบประมาณไม่เพียงพอต่อการจ่ายค่าเช่าและดำเนินกิจการที่เบอร์ลิงตัน เฮ้าส์ ต่อไปได้ 

การขึ้นค่าเช่าทำให้อนาคตของสมาคมแห่งศิลปวิทยาการต่างๆ อยู่ในความไม่แน่นอน ด้วยเหตุนี้เอง สมาคมลินเนียน รวมกับสมาคมธรณีวิทยาและสมาคมโบราณวัตถุ ได้เรียกร้องต่อรัฐบาลอังกฤษ เพื่อต่อลมหายใจแห่งการเรียนรู้ เพื่อรักษาประวัติศาสตร์วิทยาศาสตร์ของโลก บุคคลทั่วไปร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการสร้างความตระหนักรู้ถึงวิกฤตนี้ได้ 

โดยทางสมาคมลินเนียนทำแคมเปญเชิญชวนในการติดแฮชแท็ก #LinneanAtBH ในสื่อสังคมออนไลน์ เพื่อเป็นกระบอกเสียงเล็กๆ ในการรักษาสมาคมผู้รักในธรรมชาติที่เก่าแก่ที่สุดในโลกแห่งนี้ 

แม้ว่าในปัจจุบันกิจกรรมในมหานครลอนดอนแห่งนี้ได้รับผลกระทบ ต้องมีการยกเลิกหรือต้องจัดในรูปแบบที่ต่างไปจากเดิม เนื่องจากมาตรการควบคุมการระบาดของโรค COVID-19 แต่เชื่อว่าหากผ่านพ้นวิกฤตการนี้ไปได้ มหานครแห่งนี้จะค่อยๆ กลับมามีสีสันแห่งการเรียนรู้เฉกเช่นที่เคยเป็นมาตลอดหลายศตวรรษ

เดินทัวร์ The Linnean Society of London สมาคมธรรมชาติวิทยาที่เก่าแก่ที่สุดในโลกกลางลอนดอน

ข้อมูลอ้างอิง

Knapp, S. et al. (2020) L: 50 objects, stories and discoveries from The Linnean Society of London . London: Linnean Society of London.

www.linnean.org

Write on The Cloud

Travelogue

ถ้าคุณมีประสบการณ์เรียนรู้ใหม่ ๆ จากการไปใช้ชีวิตในทั่วทุกมุมโลก เชิญแบ่งปันเรื่องราวความรู้ของคุณพร้อมภาพถ่ายประกอบบทความ รูปถ่ายผู้เขียน ประวัติส่วนตัวผู้เขียน ที่อยู่ เบอร์โทรติดต่อ และชื่อ Facebook มาที่อีเมล [email protected] ระบุหัวข้อว่า ‘ส่งต้นฉบับสำหรับคอลัมน์ Travelogue’ ถ้าผลงานของคุณได้ตีพิมพ์ลงในเว็บไซต์ เราจะส่งสมุดลิมิเต็ดอิดิชัน จาก ZEQUENZ แบรนด์สมุดสัญชาติไทย ทำมือ 100 % เปิดได้ 360 องศา ให้เป็นที่ระลึกด้วยนะ

Writer & Photographer

Avatar

ชวธัช ธนูสิงห์

อาจารย์ประจำภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ผู้ชื่นชอบพิพิธภัณฑ์และประวัติศาสตร์ สอนวิชานิเวศวิทยาและวิจัยผึ้งเป็นหลัก