หลายปีก่อน ทีมงานมหาวิทยาลัยหอการค้าไทยไปดูงานที่ Apple สำนักงานใหญ่ 

John Ternus รองประธานของ Apple ลงมาต้อนรับด้วยตัวเอง ม.หอการค้าไทย เป็นสถาบันที่ใช้ iTunes U (บริการเพื่อการศึกษาของ Apple) จำนวนสูงที่สุดอันดับ 2 ของโลก ห่างจากอันดับ 1 จากมหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ดแบบหายใจรดต้นคอ และอีกไม่นานจะได้เป็นเจ้าภาพต้อนรับทีมผู้บริหาร Apple ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

“10 ปีก่อน ม.หอการค้าไทย ริเริ่มแจก iPad ให้นักศึกษา เรากล้าเอาสิ่งใหม่มาให้เด็ก เพราะเราอยากทำมหาวิทยาลัยเพื่อพัฒนาการศึกษา และสร้างคนให้เป็นประโยชน์ต่อสังคม” รศ.ดร.ธนวรรธน์ พลวิชัย หรือ อาจารย์กอล์ฟ เล่าสิ่งที่สถานศึกษานี้ทำมาตลอด ปัจจุบันเขาคือกัปตันทีมในตำแหน่งอธิการบดี แต่อาจารย์เปรียบตัวเองว่าเป็น CEO มากกว่า เขาคิดว่าชื่ออธิการบดีดูเหมือนเป็นนักการศึกษามากไปสักนิด เขาเชื่อว่าการศึกษาอยู่นอกเหนือจากตำแหน่ง “เราควรเป็นนักการศึกษาไปตลอดชีวิต” เขาเล่า

ปี 2023 วงการมหาวิทยาลัยเผชิญความท้าทายขั้นสูงสุด โควิดทำให้คนรู้ว่าเราหาความรู้ได้ง่าย สะดวก อยู่บ้านก็ทำได้ แน่นอนว่ามหาวิทยาลัยและโรงเรียนถูกมองว่าเป็นสิ่งจำเป็นน้อยลง หากคนหาความรู้ได้ง่าย จะเสียเวลาไปสถานศึกษาทำไม

ปัญหาท้าทายแบบนี้ อาจารย์กอล์ฟชอบมาก เขาเชื่อว่ามหาลัยต้องหมุนตามโลก เป็นผู้นำมากกว่าผู้ตาม วางวิสัยทัศน์ว่า ม.หอการค้าไทย ต้องเป็นมหาวิทยาลัยเพื่อผู้ประกอบการดิจิทัลยุคใหม่ หรือ The University of Modern Digital Entrepreneurship ซึ่งไม่ใช่เรื่องยากนัก เพราะมหาลัยเรียนรู้ความเป็นดิจิทัลลึกถึงระดับดีเอ็นเอ เขาจับเทรนด์ถูก พัฒนาระบบเรียนออนไลน์ทางไกลก่อนโควิดเข้ามาด้วยซ้ำ 

“ของ 5 ชิ้นแรกที่คุณจับตอนตื่น และ 5 ชิ้นสุดท้ายก่อนนอน เป็นอุปกรณ์ดิจิทัลทั้งสิ้น” เหตุผลที่เขาปรับมหาลัยให้เรียนรู้เรื่องนี้ไม่ใช่เพราะกลัวตกเทรนด์ แต่เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันและความเคยชินให้นักศึกษา ยิ่งปัจจุบันเราพบเห็นการยักยอก หลอกลวง นำข้อมูลส่วนตัวมาใช้อย่างมิจฉาชีพมากขึ้น เหตุการณ์นี้เรียกว่า Digital Fraud เรื่องนี้จะอยู่กับเราไปอีกนาน ยิ่งรู้จัก เข้าใจ ยิ่งรู้วิธีป้องกันตัวเองได้

อย่างไรก็ดี แม้โลกจะเปลี่ยน แต่มหาวิทยาลัยยังแข่งขันที่ยอดจำนวนนักศึกษาอยู่ดี สวนทางกับเทรนด์การศึกษาโลกที่กระจายตัวออกนอกห้องเรียนมากขึ้น

กัปตันทีมแห่ง ม.หอการค้าไทย วางแผนหลัก ๆ ไว้หลายข้อ ทุกข้อคิดเพื่อแก้ปัญหาระยะสั้น ระยะยาว สอดคล้องกับ Mega Trend ที่กำลังเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว

ข้อแรก เขาปรับให้ห้องเรียนแบบ Physical เป็นสถานที่ให้ประสบการณ์และแลกเปลี่ยนไอเดียมากขึ้น 

ตัวอย่างชัดที่สุดคือห้องที่เราคุยกัน ห้องนี้เรียกว่าห้องค้าหุ้น ลักษณะคล้ายห้อง Trade ที่ตลาดหลักทรัพย์แต่ผ่อนคลายกว่า แม้คนจะเล่นหุ้นบนมือถือได้แล้ว แต่คนไม่ได้คุยกับนักวิเคราะห์ทางมือถือได้สะดวกนัก นักเล่นหุ้นตัดสินใจคนเดียวได้ทุกคน แต่การเล่นหุ้นที่ดีควรมีคนมาให้ข้อมูล ช่วยคิดวิเคราะห์ ในบรรยากาศที่เอื้อต่อการเรียนรู้ นี่คือช่องว่างที่ ม.หอการค้าไทย ช่วยได้

ข้อสอง ด้วยเครือข่ายของสภาหอการค้าไทย เชิญผู้ประกอบการเจ๋ง ๆ มาเล่าเรื่องให้นักศึกษาฟังแบบสด ๆ ได้ สมาชิกของสภาฯ มีตั้งแต่ SME ที่เป็นนักธุรกิจในห้องแถว ไปจนถึงธุรกิจข้ามชาติที่มีรายได้หลักแสนล้านบาทต่อปี 

นอกจากนี้ เขายังขยันส่งอาจารย์ของมหาลัยไปเรียนรู้ในองค์กรธุรกิจ ทั้งในกรุงเทพฯ ในประเทศกลุ่มอาเซียน เครือข่ายสถานศึกษาชั้นนำทั่วโลก กลุ่ม YEC ตามจังหวัดต่าง ๆ นี่คือทีเด็ดที่มหาลัยอื่นยากจะเลียนแบบ

“ความเป็นมหาลัยเริ่มตั้งแต่สมัยกรีก สมัยอริสโตเติลแลกเปลี่ยนความรู้ เราถูกสร้างให้เป็นแหล่งแลกเปลี่ยนแบบ Face to Face ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ตอนนี้มหาลัยต้องเปลี่ยนตัวเองไปเป็นสถานที่แชร์ประสบการณ์ ไอเดีย การสร้างประสบการณ์ด้วยรูปแบบที่แตกต่าง โลกมันพลิกไปพลิกมาเยอะทีเดียว

“รากเหง้าของมหาวิทยาลัยหอการค้าไทยมาจากการทำธุรกิจ เราสอนให้มีประสบการณ์ตรง ถ้าเขาทำธุรกิจจริง ๆ จะทำกันแบบเดียวกับที่เราสอน” อาจารย์เล่าแนวคิด

เรื่องหนึ่งที่มหาลัยจะสอนได้ดีมากในการเจอหน้ากัน คือการสอนให้ล้มเหลว

สื่อหลายเจ้าอาจสอนเรื่องวิธีประสบความสำเร็จ อาจารย์กอล์ฟคิดว่าสอนให้ล้มก็สำคัญ จากประวัติศาสตร์ที่ผ่านมา คนระดับเศรษฐีทั่วโลกไม่ได้เกิดมาร่ำรวย ทุกคนผ่านความจน ผ่านการกู้หนี้ยืมสินมาทั้งสิ้น ผ่านภาวะเสี่ยงต่อการล้มเหลวมานักต่อนัก

“การทำข้อสอบผิดจะสอนเรามากกว่าข้อสอบถูก เพราะผิดแล้วจะรู้วิธีแก้ไข แต่ถ้าคนทำถูกมาตลอด พอเจอความผิดครั้งแรก บางคนปรับตัวไม่ได้ แต่คนที่ผ่านความทุกข์ยาก สำเร็จบ้าง ล้มเหลวบ้าง มันจะปิดช่องทางของความล้มเหลว ซึ่งผมคิดว่ามันเป็นประวัติศาสตร์โลกที่สำคัญมาก” เขาเล่าการเรียนการสอนยุคใหม่คือ Coaching ไม่ใช่ Teaching เมื่อเรา Coaching ถ้าเล่นเกมพลาด เราจะแก้เกมเพื่อให้กลับมาชนะได้”

ข้อสาม มหาลัยวางแผนเรื่อง Digital Transformation ไว้เป็นระบบระเบียบมาก มหาลัยซื้อ Campus Licenses จากผู้วางระบบออนไลน์ชั้นนำ Cisco Webex เพื่อเอื้อต่อการเรียนการสอนทางไกลมากที่สุด

“เราอยากให้นักศึกษามีมือถือเครื่องเดียว เรียนจบได้ตั้งแต่ปริญญาตรีจนถึงปริญญาเอก” กัปตันกอล์ฟเล่า “มียูทูบเบอร์ต่างชาติหลายคนเล่าว่า มาอยู่เมืองไทย ทำงานทางไกล สัญญาณ 5G ของเราดีมาก สั่งการจากเมืองไทย ควบคุมออฟฟิศจากการดูกล้องทีวีและช่องแชต ผมว่านี่คือ Demand โลก สอดคล้องกับดีเอ็นเอหอการค้าไทยที่เราไม่ยอมให้โลกหมุนแล้วไปตามคนอื่น เมื่อโลกหมุนเราจะหมุนไปตามโลก ตอนนี้ผมยังลังเลที่จะต่อบัตรเอทีเอ็ม เราจะเอาไปเพื่ออะไร ในเมื่อเราเอาโทรศัพท์ไปถอนเงินได้ แล้วเรื่องการศึกษา ทำไมผมจะเรียนผ่านโทรศัพท์ไม่ได้”

ข้อสุดท้าย สำนวน ‘รวมกันเราอยู่’ ยังใช้ได้เสมอ ม.หอการค้าไทย สร้างความร่วมมือกับหลายองค์กรมาก บริษัทที่เด่น ๆ ได้แก่ Harbour.Space มหาลัยสตาร์ทอัปของสเปน ผู้ร่วมก่อตั้งคือคนร่วมสร้างสตาร์ทอัประดับยูนิคอร์นถึง 4 แห่ง มีการร่วมมือในระดับอาเซียน โดยมีศิษย์เก่าหอการค้าฯ หลายคนที่เติบโตไปทำธุรกิจข้ามชาติมาคอยช่วยเหลือ

มหาวิทยาลัยแข่งขันกันซับซ้อนขึ้นทั้งในระดับภาครัฐและเอกชน ในอีก 5 ปีต่อจากนี้ กัปตันกอล์ฟวางเป้าหมายระยะสั้นว่า คือการเพิ่มยอดนักศึกษาแบบ Turnaround ทั้งคนไทยและต่างชาติ รับมือกับการท่องเที่ยวที่กลับมาหลังโควิด 

ส่วนเป้าระยะยาว คือการสร้างมหาวิทยาลัยให้โลกว้าว ก้าวแรกคือประเทศไทย ก้าวต่อไปเขามองต่อไปยังเวทีโลกเรียบร้อย 

อย่างไรก็ดี ไม่ว่าโลกจะเปลี่ยนแค่ไหน สิ่งที่มหาวิทยาลัยไม่ควรเปลี่ยน คือการสร้างคนที่มีศักยภาพเพื่อพัฒนาสังคม นี่คือสิ่งที่ ม.หอการค้าไทย ทำมาตลอดและจะทำต่อไปแน่นอน