‘เมื่อแผ่นดินของเราทั้งสองติดกัน เราจึงควรเข้าใจซึ่งกันและกัน’ 

นี่คือปณิธานที่หาญมุ่ง ซึ่งผู้สร้างเพจหวังให้ผู้ติดตามเป็นเช่นเดียวกับที่เขาเป็น

ก่อนอื่น เราเชื่อว่าน้อยคนนักที่รู้ว่าประเทศไทยและเมียนมามีพื้นที่ติดกันมากกว่าประเทศเพื่อนบ้านอื่นๆ ด้วยระยะทางกว่า 2,401 กิโลเมตร ตั้งแต่ภาคเหนือที่จังหวัดเชียงราย จรดถึงภาคใต้ที่จังหวัดระนอง 

ทีนี้ แล้วเรารู้จักอะไรเกี่ยวกับประเทศที่มีพรมแดนติดกันยาวยืดทางฝั่งซ้ายของประเทศเราอีกไหม นอกจากเจดีย์ชเวดากอง บุเรงนอง และยาหม่อง 

มีเพจหนึ่งที่พร้อมจะบอกเล่าเรื่องราวเกี่ยวกับประเทศนี้ให้เราฟัง ซึ่งหลายเรื่องไม่เคยรู้มาก่อน

ไทย-พม่า : เพราะแผ่นดินเราติดกัน เพจเรื่องราวของเพื่อนบ้านที่อยากเล่าให้เราเข้าใจกัน

ปักเป้า-ศุภสันส์ ภูมิไชยา เป็นปลัดอำเภอโดยตำแหน่งงานประจำ และมีตำแหน่งผู้ก่อตั้งเพจ ไทย-พม่า : เพราะแผ่นดินเราติดกัน เป็นงานอดิเรกที่ทำทุกวัน ถ้าใครที่ติดตามอยู่จะพบว่าเพจนี้ลงคอนเทนต์ทุกอย่างที่ขึ้นชื่อว่าเมียนมา บางครั้งก็นำเสนอเรื่องอาหารท้องถิ่น ศิลปวัฒนธรรม ภาษาเมียนมา หรือเหตุการณ์บ้านเมือง ไปจนถึงสิ่งที่เราไม่คาดว่าจะได้เห็นอย่างเจดีย์ชเวดากองยามเช้าผ่านกล้องวงจรปิด

วันนี้เราไม่ได้นัดเจอกับเขาที่ขอบชายแดนไทย-เมียนมา หรือสะพานมิตรภาพแถบแม่สอด กลับกันเป็นใจกลางพระนครเก่าในยามบ่ายแก่ๆ เพื่อคุยกันถึงเรื่องทั้งหลายแหล่ของเพจชื่อยาวนี้

*ข้อตกลงเบื้องต้นในบทความนี้

เมียนมา หมายถึง สาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา ซึ่งมีชาติพันธุ์ที่หลากหลาย กระจายตัวอยู่ทุกส่วนของประเทศ หนึ่งในนั้นมี ชาวพม่า ซึ่งเป็นชนกลุ่มหลักของประเทศ 

 วิชาความเข้าใจพม่าพื้นฐาน

ย้อนกลับไปหลายปีก่อน ขณะยังเป็นนิสิตคณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ปักเป้าคือคนไทยธรรมดาที่ไม่ได้รู้จักประเทศเพื่อนบ้านเป็นพิเศษแบบเจาะลึก แต่มีเหตุการณ์หนึ่งทำให้เขาต้องย้อนกลับมาฉุกคิด และเป็นจุดที่ทำให้เขากลายเป็นผู้สนใจความเป็นพม่าอย่างถอนตัวไม่ขึ้น และเราเชื่อว่าเขาคงไม่มีความคิดที่จะถอนแน่นอน

ไทย-พม่า : เพราะแผ่นดินเราติดกัน เพจเรื่องราวของเพื่อนบ้านที่อยากเล่าให้เราเข้าใจกัน

“จุดเริ่มต้นคือการมอบหมายงานของอาจารย์ เป็นการทำรายงานเกี่ยวกับคนชายขอบในประเทศไทย เลยเลือกศึกษาเกี่ยวกับคนชาติพันธุ์กะเหรี่ยงในประเทศไทย เวลาไปศึกษาทำให้พบว่าคนชาติพันธุ์กะเหรี่ยงมีถิ่นฐานตั้งยู่ทั้งในไทยและเมียนมา ทีนี้เวลานำเสนอหน้าชั้นเรียน มีคำถามหนึ่งที่ถือว่าติดใจตั้งแต่นั้นมา คือคำถามที่ว่าแล้วประเทศเมียนมามีชาติพันธุ์อื่นๆ ไหม ซึ่งคำถามนี้ถามแล้วเราตอบไม่ได้”

“ประเทศนี้ติดประเทศไทยมากและมีพรมแดนยาวที่สุดในบรรดาประเทศเพื่อนบ้าน แล้วทำไมเราไม่รู้จักประเทศเขาเลย” เพื่อนในคลาสคนหนึ่งทักขึ้นมาหลังจากนั้น คำถามเหมือนแทงใจ เป็นแรงผลักให้ปักเป้าพยายามทำความเข้าใจกับประเทศนี้ให้มากขึ้น จากนั้นมาเขาจึงทำทุกอย่างเพื่อให้ได้ใกล้ชิดและเกี่ยวพันกับความเป็นพม่าให้มากที่สุด เริ่มจากการขอลงเรียนรายวิชาเลือกภาษาพม่าในต่างคณะซึ่งสอนโดยอาจารย์ชาวพม่า

ชีวิตทำงานหลังเรียนจบ ปักเป้าก็ยังคงแสวงหาช่องทางเพื่อเข้าใกล้กับชาวพม่ามากขึ้น เริ่มจากการเป็น NGO สอนภาษาไทยให้กับกลุ่มแรงงานชาวเมียนมาในประเทศไทยอยู่ระยะหนึ่ง จนกระทั่งได้เข้ารับราชการในตำแหน่งปลัดอำเภอ แน่นอนว่าปักเป้าคงจะขอไปอยู่ที่จังหวัดไหนสักแห่งที่ใกล้กับชายแดนประเทศเพื่อนบ้าน และอำเภอแม่ระมาด จังหวัดตากเป็นจุดหมายนั้น ที่นี่ทำให้เขาได้เข้าใจชาวเมียนมามากขึ้นกว่าเดิม การคลุกคลีกับคนเมียนมาทำให้ปักเป้ารับรู้ข้อมูลเชิงลึกและข้อมูลบางอย่างที่มีความรู้สึกอยากบอกต่อ ด้วยความหวังอยากปรับความเข้าใจให้กับคนไทยด้วยกัน

เพราะยิ่งเข้าใกล้ก็กลับยิ่งพบว่าพม่ายังมีอะไรที่เขาเองก็ยังไม่รู้อีกมาก

ความหวังตั้งต้น

ความน่าสนใจของเพจนี้ คือการบอกเล่าเรื่องราวของประเทศเมียนมาในทุกๆ เรื่อง ด้วยภาษาที่ย่อยง่ายเป็นกันเอง เนื้อหาไม่ยาวนัก โดยไม่ได้เน้นเรื่องไหนเป็นพิเศษ ซึ่งเป็นความตั้งใจแต่แรกตั้ง

เดิมทีก่อนหน้าสร้างเพจ ปักเป้าจำเป็นต้องทำการบ้านว่ามีเพจไหนพูดถึงประเทศเมียนมาบ้าง สิ่งที่เจอคือเพจท่องเที่ยวแทบทั้งนั้น สิ่งนี้จึงจุดประกายให้เขาทำเพจที่อยากจะให้คนอื่นได้รู้ในคอนเทนต์ด้านอื่นๆ ที่ตนเองสนใจ มากกว่าการมองว่าเป็นเพียงสถานที่ท่องเที่ยว

“เรามีการตั้งหลักตั้งแต่ต้นว่าเราเป็นคนไทยที่สนใจประเทศเมียนมาในทุกมิติ แล้วเราอยากบอกต่อ เล่าสู่กันฟัง” เขาเล่าให้ฟังถึงธีมหลักที่ใช้ในการทำเพจมาจนวันนี้

ไทย-พม่า : เพราะแผ่นดินเราติดกัน เพจเรื่องราวของเพื่อนบ้านที่อยากเล่าให้เราเข้าใจกัน

ช่วงแรกๆ คอนเทนต์ของเพจเกี่ยวข้องกับศาสนาและศิลปวัฒนธรรมเป็นหลัก เพราะปักเป้ามองว่าสิ่งเหล่านี้คือจุดร่วมที่มีระหว่างประเทศเรากับประเทศเขา ซึ่งจะช่วยให้คนไทยผู้ติดตามเปิดใจรับสารได้ง่ายกว่า เมื่อเวลาผ่านไปจึงเริ่มมีเนื้อหาอื่นๆ เพิ่มเติมเข้ามา ทั้งอาหารการกิน การเมือง และสถานการณ์ปัจจุบัน เช่น การระบาดของ COVID-19 และการเลือกตั้งภายในประเทศ ซึ่งเขามองว่าเป็นหนึ่งในการพัฒนาให้เพจมีความเข้ายุคสมัยมากขึ้น

นอกจากนี้ ด้วยความที่เป็นนักอ่านผู้รักในการสะสมหนังสือ โดยเฉพาะที่เกี่ยวกับประเทศเมียนมา ทำให้บางครั้งเมื่อมีเวลาเหมาะเจาะ พอดีกับกำลังอ่านหนังสือเล่มใดเล่มหนึ่ง และอารมณ์อำนวยให้เขียน ทางเพจก็จะมีรีวิวหนังสือเล่มต่างๆ ที่น่าสนใจ เผื่อว่าผู้ที่ติดตามจะอยากรู้ประเทศเพื่อนบ้านเรานี้ในแง่มุมอื่นผ่านการอ่านหนังสืออย่างจริงจัง

ทั้งนี้ปักเป้าออกตัวอย่างถ่อมตนว่าไม่ได้เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านพม่า แต่เป็นเพียงคนสนใจด้านพม่าเท่านั้น เพจนี้จึงเป็นเสมือนพื้นที่ถ่ายทอดตัวตนของเขาเอง โดยถ้าสังเกตให้ดี นานๆ ครั้ง ถึงจะมีเวลาเขียนคอนเทนต์ขนาดยาวครั้งหนึ่ง แต่ส่วนใหญ่แล้ว เขามองว่าเพจนี้เป็นแหล่งข้อมูลที่นำเสนอเรื่องราวน่าสนใจ จากคนที่ทำคอนเทนต์ไว้แล้ว ทั้งจากเพจของคนไทยเองและของชาวพม่า

“ด้วยความที่ทำเพจ ทำให้ได้มีโอกาสรู้จักกับบุคคลต่างๆ ก็เลยติดตามเขาด้วย เวลาเขามีอะไรที่เป็นคอนเทนต์ของเขา เราก็แชร์มาให้คนที่สนใจพม่าได้เห็นในมุมมองต่างๆ ต้องบอกว่าในปัจจุบันมีคนที่สนใจประเทศพม่ามากขึ้น คนที่เขาศึกษาพม่าในแต่ละด้านเริ่มนำเสนอเนื้อหามายังสาธารณะและคนรู้จักมากขึ้น” ปักเป้าพูดถึงอีกสถานะหนึ่งของตน คือการเป็นคนกลางเผยแผ่เรื่องราวที่เป็นประโยชน์จากผู้คร่ำหวอดด้านพม่าสู่ผู้ติดตามเพจ 

เมดอินเมียนมา

ถึงแม้ส่วนใหญ่นับตั้งแต่สร้างเพจนี้ขึ้นมาเพจจะดำเนินการอยู่ในประเทศไทย แต่ก็มีช่วงหนึ่งที่เพจนี้จำเป็นต้องผลิตคอนเทนต์จากประเทศบ้านใกล้เรือนเคียงของเรา 

เคยมีรุ่นพี่คนหนึ่งบอกกับปักเป้าว่า “ถ้าอยากรู้จักประเทศไหนให้ดีจริงๆ ก็ควรไปลองใช้ชีวิตที่ประเทศนั้นบ้าง” 

ประโยคข้างต้นเป็นเหตุให้ไม่นานมานี้ เขาเลือกที่จะผละจากงานประจำครู่หนึ่ง ไปเรียนรู้ภาษาพม่าเพิ่มเติมเพื่อนำกลับมาใช้ในการทำงาน และน่าจะมีประโยชน์ต่อการสร้างสรรค์เนื้อหาใหม่ๆ ให้กับเพจ
กว่า 10 เดือนที่มหาวิทยาลัยภาษาต่างประเทศย่างกุ้ง (YUFL) ไม่รู้ว่าเป็นโชคดีหรือโชคร้าย พอดีกับช่วงนั้น COVID-19 เริ่มเข้ามาระบาดเป็นระลอกแรกในประเทศเมียนมา ทำให้กว่าเกือบครึ่งของช่วงเวลาที่ได้อยู่ที่นั่น ผ่านไปกับการกักตัว และใช้ชีวิตอยู่ภายใต้สถานการณ์รับมือโรคร้ายในต่างแดน

แต่ก็ทำให้เขารู้จักเมียนมาแบบลุ่มลึกมากขึ้นทั้งนิสัยใจคอและวิถีชีวิต

และสำหรับใครที่กดเข้าไปดูเพจช่วงนี้ จะพบว่าคอนเทนต์เพจหลักๆ เน้นเรื่องการรายงานตัวเลขผู้ป่วย COVID-19 และการเลือกตั้งที่เพิ่งผ่านไป เราจึงชวนให้ผู้ที่ถือว่ารู้จักประเทศเมียนมาดีคนหนึ่ง ช่วยบอกเล่าสถานการณ์ขลุกขลักที่ว่าให้ฟังเสียหน่อย

“หลายคนตั้งคำถามว่าทำไมในประเทศติด COVID-19 ขนาดนี้ ยังจะเลือกตั้งอีก จากที่อ่านมา รัฐธรรมนูญจะกำหนดระยะเวลาเลือกตั้ง ถ้าไม่ทำตามกำหนดระยะเวลา ทหารจะเข้ามาปกครองดูแลประเทศในช่วงเวลานั้นๆ ได้ ซึ่งเป็นเหตุผลหลักที่ทุกอย่างต้องรันเวลาตามรัฐธรรมนูญกำหนด ดังนั้นจึงเลี่ยงไม่ได้ที่จัดตามระบบ แต่ก็มีบางพื้นที่ที่อาจมีประเด็นความมั่นคงหรือโรคภัย ที่ทำให้ไม่มีการเลือกตั้งที่พื้นที่นั้นอยู่ คือเว้นบางเขตไว้ แต่โดยส่วนใหญ่ก็มีการจัด”

ด้วยความที่ตัวเองเป็นแอดมินเพจ เขาจึงมองว่าทุกอย่างล้วนมีเหตุผลซึ่งเป็นไปตามบริบทของประเทศนั้นๆ 

ดังนั้นจึงไม่อยากให้คนไทยมองเมียนมาเพียงด้านใดด้านหนึ่ง ไม่ต่างกันเวลาคนอื่นมองประเทศไทย ก็ไม่อยากให้มองประเด็นใดประเด็นหนึ่ง เพราะจะทำให้ไม่เห็นภาพโดยรวมของประเทศนั้น

“เช่นเดียวกับเวลาเรามองเขา ถ้าเรามองแต่ด้านสาธารณสุข เราจะไม่เห็นความเชื่อมโยงเกาะเกี่ยวไม่ว่าจะเป็นเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม การเมือง ดังนั้นเวลาเรามองเขาเรื่องของการเมืองหรือการเลือกตั้ง ก็เลยจำเป็นที่จะต้องมองเผื่อในเรื่องอื่นๆ แล้วเราจะเห็นในภาพรวมว่า ทำไมเขาถึงทำแบบนี้”

ทุกคอนเทนต์ที่เขาอยากสื่อสารให้คนอื่นรับรู้ ล้วนแต่เจือไปด้วยความหวังให้เปลี่ยนมุมมองที่มีต่อประเทศเมียนมาทั้งสิ้น

ไทย-พม่า : เพราะแผ่นดินเราติดกัน เพจเรื่องราวของเพื่อนบ้านที่อยากเล่าให้เราเข้าใจกัน
ไทย-พม่า : เพราะแผ่นดินเราติดกัน เพจเรื่องราวของเพื่อนบ้านที่อยากเล่าให้เราเข้าใจกัน

หนึ่งมิตรชิดกัน

มาถึงตรงนี้เราเริ่มสงสัยว่า แล้วอะไรทำให้หลงใหลในความเป็นพม่าถึงขนาดลมหายใจเป็นไทยสลับพม่าขนาดนี้

คำถามนี้เป็นสิ่งที่หลายคนถามเขาในฐานะผู้ที่สันทัดประเทศเมียนมาคนหนึ่ง เพราะถ้าพูดถึงบ้านเมืองนี้ใครๆ ก็มักจะนึกถึงศิลปะ ดนตรี หรือวัดวาอาราม แต่สำหรับปักเป้าเองเขากลับมองว่า ‘ความเหมือนและความต่าง’ ที่มีระหว่างบ้านเรากับเพื่อนบ้านเป็นสิ่งที่มีเสน่ห์ 

“ความเหมือนคือเวลาไปแล้วมีความรู้สึกว่า เราเป็นพวกเดียวกันได้ ถึงแม้ว่าเราจะมีหลายอย่างที่ต่างกัน แต่เวลาไปทุกครั้งมีความรู้สึกว่า เราเป็นพวกเดียวกับเขา” เขาอธิบายเพิ่มเติมถึงความหลงใหลส่วนตัวที่น่าจะไม่มีใครเหมือน

แต่ทั้งนี้ เป็นที่รู้กันดีอยู่แล้วว่าคนไทยส่วนหนึ่งมองคนบ้านใกล้ชิดหลังคาติดกันที่มีประวัติศาสตร์ร่วมกันยาวนานนี้ในด้านลบ เราจึงอยากรู้บ้างว่า ในมุมของฝั่งคนเมียนมาเองนั้น มองเราแบบไหน

คำตอบจากปากคนที่คลุกคลีกับชาวเมียนมากลับต่างออกไป

“คนเมียนมาที่มองไทยเท่าที่เจอ ส่วนใหญ่เขามองในลักษณะของการชื่นชม ตัวอย่างคือ ตอนนั้นไปซื้อของ ในร้านขายของฝาก เป็นร้านใหญ่ ทีนี้เขาก็ถามว่ามาจากไหน ก็บอกว่ามาจากประเทศไทย สายตาเขาจากตอนแรก เขาสงสัยว่าคนนี้เป็นใคร สายเขาเป็นประกาย แล้ว โอ้โห มาจากประเทศไทย มาจาก Bangkok ฉันเคยไป Bangkok ครั้งหนึ่ง เจริญมากเลย คนดีมากเลย 

“ซึ่งเขามองเราว่าเป็นประเทศที่มีความเจริญมากกว่า ถ้าเปรียบความรู้สึกให้ชัดก็เหมือนกับเรามองญี่ปุ่น เขามองเราในลักษณะนี้เช่นกัน แต่การมองตรงนี้เขาไม่ได้มองเราเพราะอยากจะเป็นเรา แต่เขามองเราเพราะเราเหนือกว่า และเขาอยากจะพัฒนาให้ได้เหมือนเรา อันนี้จากการได้คุยและสัมผัสได้ว่าเขาสื่อสารแบบนั้น ดังนั้นเขาไม่ได้มองเราในเชิงติดลบเหมือนที่เรามองเขา”

มองมุมกลับปรับมุมใหม่

ก่อนทำความเข้าใจใหม่ที่ปลายเหตุ เราควรย้อนมองที่ต้นสาย 

“แล้วสาเหตุของอคติหรือความไม่เข้าใจกันคืออะไร” เราตั้งคำถาม

“การเรียนกระแสหลัก” คือคำตอบที่เราไม่แปลกใจ ก่อนผู้ที่เข้าอกเข้าใจในความเป็นพม่าตรงหน้าเรา จะสาธยายต่อถึงปัญหาที่น่าจะมาจากหนังสือเรียนและสื่อต่างๆ ที่กล่าวถึงพม่าในฐานะผู้รุกรานมากกว่ามิตรประเทศผู้เกื้อกูลกัน

“เรามองเมียนมาเป็นศัตรู ผู้ร้าย ซึ่งเป็นมุมมองที่เป็นเหตุการณ์ในสภาพบ้านเมืองที่ยังไม่มีคำว่าประเทศ แต่เวลาเราเอามาเล่า เล่าด้วยบริบทเดียวกัน ทำให้มีความรู้สึกเคียดแค้น อคติ ก็เลยเป็นความรู้สึกหลักที่ทำให้เราสร้างกำแพงทำความเข้าใจตั้งแต่ต้นของคนไทย ตั้งแต่เด็กไทยเป็นต้นมา”

เมื่อเป็นเช่นนี้ ความหวังของเพจจึงอยากส่งสารบางอย่างให้ผองเราเผ่าไทยปรับมุมมองและเปิดใจ เผื่อว่าในอนาคตทัศนคติที่เรามีต่อเขาจะเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น และทลายกำแพงภาพจำที่อยู่ในชุดความคิดของคนในชาติเรามานานปี

“อยากให้เข้าใจอย่างเดียวคือบริบทมันต่างกัน เพราะว่าสิ่งที่เพจต้องการสื่อสาร ไม่ได้จะให้เราปฏิเสธสิ่งที่ถูกสอนมาจากประวัติศาสตร์กระแสหลัก แต่อยากให้เรียนรู้ประวัติศาสตร์กระแสหลักโดยมีความเข้าใจบริบทมากขึ้น ซึ่งตรงนี้มันจะทำให้เราเข้าใจว่า มันเกิดอะไร เพราะว่าหลายคนพยายามที่จะแยกสองส่วนนี้ออกจากกัน ก็คือในส่วนของสิ่งที่เกิดขึ้นในอดีต กับสิ่งที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน แต่ทางเพจไม่อยากให้มองแยกกันแบบนี้ เพราะถ้ามองแยกก็จะเป็นลักษณะของการไม่สนใจหรือไม่อยากพูดถึง” ปักเป้าสำทับถึงที่มาและทางแก้ของปัญหา ซึ่งเพจของเขากำลังพยายามนำเสนอแง่มุมที่ต่างออกไป เพื่อความเข้าใจในมุมที่ควรจะเป็น

บทสนทนาจบลงก่อนแสงของวันจะหมด สิ่งที่เราได้ตลอดการพูดคุยถึงเรื่องเพจนี้คือ ข้อมูลต่างๆ ของประเทศใกล้บ้านแค่พรมแดนกั้น ที่พรั่งพรูออกมาผ่านคนไทยที่เรายอมรับด้วยใจจริงว่าเขาเข้าใจประเทศเมียนมาในทุกแง่มุม

สุดท้ายนี้ เหมือนกับที่ว่าไว้ตอนแรก 

‘เมื่อแผ่นดินของเราทั้งสองติดกัน เราจึงควรเข้าใจซึ่งกันและกัน’

ไทย-พม่า : เพราะแผ่นดินเราติดกัน เพจเรื่องราวของเพื่อนบ้านที่อยากเล่าให้เราเข้าใจกัน

Facebook :ไทย – พม่า : เพราะแผ่นดินเราติดกัน

Writer

Avatar

พณิช ตั้งวิชิตฤกษ์

นักลองฝึกพิสูจน์อักษร ผู้แสร้งเป็นนักลองฝึกเขียน อดีตเป็นนักเรียนภาษา ผู้สนใจเป็นนักเรียนประวัติศาสตร์ศิลป์ รักในมวลรอบข้างที่ดี กาแฟ ชาเขียว และแมวเหมียว

Photographer

Avatar

ปฏิพล รัชตอาภา

ช่างภาพอิสระที่สนใจอาหาร วัฒนธรรมและศิลปะร่วมสมัย มีความฝันว่าอยากทำงานศิลปะเล็กๆ ไปเรื่อยๆ