พอหน้าร้อนทีไร ก็นึกอยากกินไอศกรีมข้าวเหนียวมะม่วงอกร่องของ Swensen’s แต่อยู่ชายขอบของปทุมธานีไม่มีร้านนี้ ครั้นจะวิ่งเข้าไปกินในกรุงเทพฯ ก็ไม่คุ้ม นั่งรถเข้ากรุงเทพฯ ใช้เวลานานกว่านั่งรถไปอุทัยธานี แถมยังมี COVID-19 ยืนเท้าเอวแยกเขี้ยวขวางอยู่ กรุงเทพฯ เลยเป็นเมืองสาปส่งไม่อยากนึกถึง

ที่นึกถึงไอศกรีมของ Swensen’s นั้น เพราะเวลาร้อนดับจิตขึ้นมาก็อยากกินอะไรหวานๆ เย็นๆ ให้สดชื่นหน่อย ก็ไม่ต่างจากสมัยก่อน พอร้อนๆ ทุกคนต้องหาของหวานๆ กินเป็นปกติวิสัย และไม่มีอะไรดีกว่าผลไม้หวานที่อยู่รอบตัว จังหวะเดียวกันที่มะม่วงออกมาพอดี ยิ่งสุกยิ่งหวาน ยิ่งกินกับข้าวเหนียวมูน หวาน เค็ม มัน มีน้ำกระทิข้นๆ หอมๆ ราด ถือว่าสุดๆ แล้ว จะบรรเจิดยิ่งขึ้นต้องเป็นมะม่วงอกร่องที่หวานแหลมอมเปรี้ยวนิดๆ รสประจวบพอดี มิน่าบริษัทขายไอศกรีมถึงจับหลักเอาข้าวเหนียวกับไอศกรีมรสมะม่วงอกร่องมาขายในหน้าร้อน

ว่าถึงเรื่องมะม่วงอกร่องที่เป็นบุพเพสันนิวาสกับข้าวเหนียวมูน กินกันมาตั้งแต่โบร่ำโบราณ อยู่ๆ มีมะม่วงน้ำดอกไม้โผล่ขึ้นมา หวานอีกแบบ คนก็เห่อของใหม่ มะม่วงน้ำดอกไม้ขายได้ ราคาดี ชาวสวนเลยฟันต้นมะม่วงอกร่องทิ้ง ปลูกมะม่วงน้ำดอกไม้เป็นที่เอิกเกริก พอนานเข้าหายเห่อ ตอนนี้กลับมาชอบมะม่วงอกร่องเหมือนเดิม ลูกหนึ่งแพงเกือบจับไม่ลง สวนไหนยังมีต้นมะม่วงอกร่องค้างสวนอยู่ ก็รวยเหมือนถูกลอตเตอรี่ ตอนนี้หาพันธุ์ หากิ่งตอนมะม่วงอกร่องกันจ้าละหวั่น

มีมะม่วงดีแล้วข้าวเหนียวต้องอร่อยด้วย จะมูนข้าวเหนียวเองนั่นแสนจะวุ่นวาย ต้องเลือกข้าวเหนียว ไปซื้อมะพร้าวขูดต้องเอาอย่างที่เขาขูดผิวเปลือกสีคล้ำๆ ทิ้ง น้ำกะทิจะได้ขาวสนิท นึ่งข้าวเหนียวดิบไป สุกไปก็ไม่ได้ มูนข้าวเหนียว กะทิ น้ำตาล เกลือ ต้องพอดี อร่อยก็รอดตัวไป แต่ถ้าไม่ได้เรื่องเสียทั้งเวลา เสียทั้งของ ซื้อเขากินดีกว่า ส่วนใหญ่ก็เป็นอย่างนั้น 

สมัยก่อนอยู่ที่ไหนต้องบากบั่นไปซื้อถึง ร้าน ‘ก.พานิช’ สี่กั๊กพระยาศรี ปกติร้านนี้ขายหนังสือกฎหมายแพ่ง อาญา ระเบียบสัญญาต่างๆ พอหน้าร้อนก็ทำข้าวเหนียวมูนขาย ถึงจะแพงกว่าทั่วไปคนก็ซื้อกิน เพราะอร่อยเป็นที่เลื่องลือ แต่ใช่ว่าจะได้กินกันทุกคน ตอนยกกาละมังข้าวเหนียวมูนออกจากหลังร้านมา คนซื้อที่ออกันอยู่มะรุมมะตุ้ม ส่งเสียงเซ็งแซ่เหมือนฝูงเป็ดที่ถูกปล่อยออกจากเล้า ตะเบ็งเสียงกิโลบ้าง ครึ่งกิโลบ้าง สมัยก่อนนั้นไม่มีระบบคิว หลายคนส่งเสียงไม่ดังพอ แทรกตัวไปอยู่ข้างหน้าไม่เก่งก็อดกิน แต่ตอนหลังๆ ไม่เป็นอย่างนั้นแล้ว มีระบบคิวเป็นเรื่องเป็นราว เหตุทั้งหลายนั้นก็จากข้าวเหนียวมูนอร่อยๆ ที่ต้องไปขวนขวายนั่นเอง

แต่ถ้าไม่ซื้อที่ ก.พานิช ก็ยังมีที่บางรัก มี ‘ร้านบุญทรัพย์’ หรือที่รู้จักกันว่า ‘ร้านคุณหลวง’ กับ ‘ร้าน ส.บุญประกอบพาณิชย์’ ข้าวเหนียวมูนอร่อยทั้งคู่ แล้วแต่ใครจะถูกใจร้านไหน เดี๋ยวนี้ก็ยังขายดีอยู่ บ่งบอกว่าหน้าร้อนสมัยก่อน จะผ่อนร้อนด้วยข้าวเหนียวมะม่วงอกร่อง

แตงโมเป็นผลไม้หวานอีกอย่างที่กินหน้าร้อน ยิ่งแตงโมแล้งน้ำยิ่งหวาน แล้วจะให้ครบเครื่องต้องมีปลาช่อนแห้งโขลกแล้วไปผัดกับน้ำตาลทราย ที่เรียกว่าแตงโมกับปลาแห้ง คนไทยเราชอบกินผลไม้หวานแล้วยังต้องมีเค็มๆ มันๆ เป็นรสสอดแทรกยิ่งชอบ

ไอศกรีมก็ชอบกินกันมานานแล้ว ตอนนี้ไอศกรีมหลายอย่างหายเกลี้ยง นึกแล้วยิ่งอยากกิน มีไอศกรีมกะทิแบบกะทิล้วนๆ ผสมน้ำตาลทราย เอาไปปั่นในถังน้ำแข็ง เมื่อเย็นจัดเต็มที่แล้วจะเป็นเกล็ดน้ำแข็งละเอียดๆ เหมือน ซอร์เบต์ใส่หัวเชื้อกลิ่นดอกนมแมวหอมๆ เวลากินโรยถั่วลิสงนี่หวานชื่นใจที่สุด 

เมื่อ 10 กว่าปีก่อนไปเจอเป็นรถเข็นที่ตลาดคลองระแหง ลาดหลุมแก้ว เหมือนเจอบ่อน้ำกลางทะเลทราย ฟาดเสีย 2 ถ้วยให้หายอยาก พอไปอีกหายไปแล้ว ถามใครๆ ก็ไม่ได้เรื่อง ไปเจออีกครั้งแต่ดูลอกแลกและเหมือนวิ่งขาย มาได้เรื่องที่หลังว่าเจ๊คนนี้ชอบเล่นหวย เป็นหนี้ชาวบ้านทั่วไปหมด น่าจะรู้ว่า สองมือพารวย หวยพาจน แล้วพาให้ชาวบ้านอดกินไอศกรีมไปด้วย

นั่นไอศกรีมที่หายไป ยังมีอีกเป็นไอศกรีมแท่งเล็กๆ กลมๆ มีหลายรส หลายแบบ มีที่ใช้ถั่วดำต้มกะทิน้ำตาลปี๊บ อย่างเดียวกันที่กินกับข้าวเหนียวถั่วดำนั่นแหละ เอามากรอกในแท่ง ปั่นในถังน้ำแข็ง ยังมีกะทิรวมมิตร ใส่ลอดช่อง ข้าวโพด ขนุน ยังมีน้ำหวานสีแดงผสมกับนมข้นหวาน ไอศกรีมส่วนใหญ่หนักไปทางกะทิต้มน้ำตาล แล้วแต่ว่าจะใส่อะไร คนขายจะขี่จักรยาน บรรทุกถังไอศกรีมข้างหลัง ไปทางไหนจะสั่นกระดิ่งทองเหลือง เป็นที่รู้กันว่าไอศกรีมมาแล้ว

ไอศกรีมไฮโซก็มี สมัยตั้งแต่ยังมีโรงหนังศาลาเฉลิมไทย ตรงข้างห้องโถงของโรงหนัง มีร้านไอศกรีมชื่อ ‘Pop’ ใครนั่งกินไอศกรีมที่นั่นโก้มาก เป็นคนทันสมัย มีสตางค์ ก็ค่าไอศกรีมแพงกว่าค่าตั๋วหนัง ไอศกรีมมีวานิลา กาแฟ ช็อกโกแลต สตรอว์เบอร์รี่ แล้วแต่ใครจะเลือกแบบมิลค์เชกเป็นไอศกรีมปั่นกับนม หรือมิลค์โฟลตที่ปั่นกับนมแล้วมีไอศกรีมโปะอีกก้อน แพงที่สุดเป็นบานาน่าสปลิต หรือไอศกรีม 3 ก้อน 3 รส วางบนกล้วยหอมผ่าซีก ร้านป๊อปมีตู้คั่วข้าวโพดขายด้วย แถมยังไปเปิดที่ศาลาเฉลิมกรุงและในสวนลุมพินีทางด้านถนนหลังสวนด้วย

ต่อมาตั้งโรงงานผลิตไอศกรีมแท่งตราเป็ด โรงงานอยู่ที่ถนนราชปรารภ ผลิตเยอะแยะหลายรส ที่แพงที่สุดเป็นวานิลาเคลือบช็อกโกแล็ต ไอศกรีมตราเป็ดเป็นเจ้าแรกในประเทศไทยขายปลีกโดยเอาใส่รถซาเล้ง ตะเวนขายทั่วกรุงเทพฯ ไปไหนก็มีขลุ่ยเสียงเป็ด เจ้าขลุ่ยนี่เมืองนอกเอาไว้เลียนเสียงล่อเป็ดป่า

พอหมดยุคไอศกรีมตราเป็ด ก็มีของโฟร์โมสต์ ต่อมาเป็นวอลล์ ไอศกรีมกะทิรวมมิตรมหาชัย จากไอศกรีมก็มาเป็นขนมน้ำแข็งบ้าง สมัยก่อนจะใช้น้ำแข็งก้อนสี่เหลี่ยมใหญ่ๆ ไสด้วยกบไสน้ำแข็งให้เป็นเกล็ด ขนมน้ำแข็งรุ่นแรกๆ ที่ชอบตั้งแต่เด็กยันแก่ เป็นขนมปังเย็น ใช้ขนมปังปอนด์หั่นสี่เหลี่ยม โปะด้วยน้ำแข็งไส ราดด้วยน้ำหวานสีแดง แล้วราดนมข้นหวานอีกที เดี๋ยวนี้ก็ยังมีบ้าง แต่ไม่คลาสสิกเท่าเมื่อก่อน เพราะเดี๋ยวนี้ใช้เครื่องไสน้ำแข็ง เกล็ดน้ำแข็งมันละเอียดเกินไป ต้องหยาบๆ ละลายช้า เย็นนาน ยิ่งขนมปังชุ่มน้ำแข็ง ชุ่มน้ำหวาน หวานเย็นฉ่ำอุรา

น้ำแข็งทุบใส่น้ำหวานกินดับร้อนชะงัดอยู่เหมือนกัน สมัยก่อนเมื่อจะไปสะพานหัน พาหุรัด เวลาเดินจากแยกวังบูรพามา ก่อนที่จะถึงทางเข้าสะพานหัน มีร้านขายน้ำแข็งน้ำหวานตั้งอยู่มุมหนึ่งของร้านขายร่ม ตั้งขวดน้ำหวานเรียงเป็นตับ มีสีแดงรสสละ สีส้มรสส้ม สีชมพูรสกุหลาบ สีเขียวรสครีมโซดา แต่จริงๆ ไม่ต้องหวังว่าจะเป็น สละ ส้ม กุหลาบ เอาเป็นว่าหวานๆ เท่านั้น เวลาเลือกอย่างไหนคนขายเขามีเครื่องพ่นน้ำแข็งก้อนเล็กๆ พร้อมกับน้ำโซดาใส่แก้ว ใส่น้ำหวาน คนๆ แล้วส่งให้ ชื่นใจเพราะหวานและซ่าน้ำโซดา ใครๆ ก็ชอบ ต้องแวะยืนกินก่อนเดินเข้าสะพานหัน ไปผจญอากาศร้อนอบอ้าวในสะพานหัน เดี๋ยวนี้คิดว่าไม่อยู่แล้ว

ขนมน้ำแข็งที่มีเครื่องเชื่อมหลายๆ ใส่น้ำแข็งแล้วราดด้วยน้ำเชื่อม เมื่อก่อนหากินง่าย เดี๋ยวนี้ชักหายากแล้ว เครื่องเชื่อมก็มีมะม่วง พุทรา มัน ลูกบัว ลูกชิด สัปะรด ฟักทอง ทุกอย่างเชื่อมหมด ที่ไม่เชื่อมมีมะพร้าวกะทิ ซ่าหริ่ม ซึ่งบางเจ้ามีเต้าทึงด้วย

ไหนๆ ก็แนะนำร้านขนมน้ำแข็งเสียเลย มีเจ้าเก่าแก่อยู่หลังตลาดศรีย่าน มีเครื่องเชื่อมเยอะมาก เวลากินที่นั่นชอบกินซ่าหริ่มใส่มะพร้าวกะทิ และในเมื่อไปตรงนั้นก็จะแนะนำร้านน่ากินหลายร้านซึ่งเกาะกลุ่มอยู่ติดๆ กัน จะได้ไม่เสียเที่ยว  

ตลาดศรีย่านนั้นเดินทะลุได้ 2 ด้าน จะเข้าทางหน้าตลาดก็ได้ จะเข้าทางห้างเอดิสันก็ได้ ด้านหลังห้างนี้เคยเป็นโรงหนังศรีย่าน แต่ทุบทิ้งไปนานแล้ว เดี๋ยวนี้มีร้านก๋วยเตี๋ยวราดหน้า ที่ร้านอยู่ในบริเวณที่จอดรถของห้าง ราดหน้ามีทั้งเส้นหมี่ เส้นใหญ่ บะหมี่เหลืองทอดกรอบ และมีผัดซีอิ๊ว อร่อยใช้ได้เลย จากก๋วยเตี๋ยวราดหน้า ไปตามทางไปตลาดศรีย่านจะเจอร้านขนมน้ำแข็งที่ว่า ติดกับร้านขนมน้ำแข็งเป็นร้านข้าวมันไก่ไหหลำ ดั้งเดิมจริงๆ ขายอยู่ริมถนนห่างจากทางเข้าตลาดศรีย่านนิดเดียว ชื่อ ‘หน่ำอา’ ดังมาก ตอนหลังเลิกเพราะคนทำแก่แล้วทำไม่ไหว ลูกสะใภ้เลยทำขาย โดยย้ายมาขายอยู่หลังตลาด ติดกับร้านขนมน้ำแข็งนั่นเอง 

เยื้องๆ กับร้านข้าวมันไก่เป็นร้านบะหมี่หมูแดง ชื่อ ‘บะหมี่หัวโต’ นี่ก็ย้ายหลายครั้ง ดั้งเดิมขายอยู่หน้าโรงหนังศรีย่าน ขายเฉพาะเย็นๆ ถึงดึก มาถึงปัจจุบันคงไม่ย้ายไปไหนแล้ว เส้นบะหมี่นวดเอง ยืดเส้นเอง ใส่กระบะไม้สุมๆ ไม่จับม้วนเป็นก้อน เส้นใหญ่กว่าเส้นบะหมี่ที่อื่นๆ แล้วยังมีเกี๊ยวหมูที่เด็ดขาดมาก วิธีลวกเส้นใช้เทพรวดลงหม้อลวก แล้วเอาขึ้นมาลวกน้ำเย็น ลวกน้ำร้อนซ้ำ แล้วใส่ชามทีละหลายๆ ชาม บะหมี่ร้านนี้เคล็ดลับของความอร่อย อยู่ที่กระเทียมเจียว เจียวจนเกรียมเกือบดำ เขาจะเอาน้ำกระเทียมเจียวคลุกเส้นจนลื่น จึงหอมอร่อย วิธีกินควรกินบะหมี่กับเกี๊ยวแห้ง และให้ใส่กระเทียมเจียวมากหน่อย สำหรับคนไม่ชอบกระเทียมเจียวคงลำบากหน่อย

ตรงข้ามกับร้านบะหมี่หัวโต เป็นร้านขนมจีนไหหลำ ชื่อ ‘มุ่ยอา’ เมื่อก่อนขายทุกวัน พออาเฮียขึ้นสวรรค์ โต้คู่ทุกข์คู่ยากเลยขายเฉพาะวันเสาร์-อาทิตย์ นี่เป็นแบบไหหลำดั้งเดิมครบเครื่อง อร่อยทั้งแห้ง ทั้งน้ำ จริงๆ ขนมจีนไหหลำมีแต่เนื้อ แต่มีลูกค้าเกิดไปเรียกร้องให้มีหมูด้วย โต้ก็ตามใจ ถึงขนมจีนไหหลำมีอร่อยๆ หลายที่ แต่ที่ชอบและกินประจำก็กินที่ร้านมุ่ยอานี่แหละ

ของกินหลายร้านหลังตลาดศรีย่านนั้น ล้วนน่ากิน ต้องค่อยๆ เก็บกวาด จะกินอะไรก่อนก็ได้ แล้วตบท้ายด้วยขนมน้ำแข็ง ให้หวานๆ เย็นๆ สมเป็นหน้าร้อนนั่นเอง