เดี๋ยวนี้งานออกแบบพื้นที่สาธารณะสนุกๆ ไม่ได้มีแค่ในยุโรปหรืออเมริกาเท่านั้น งานเจ๋งๆ คอนเซปต์ดี เส้นสายเท่มีให้เห็นมากขึ้นเรื่อยๆ ในโลกตะวันออก เรียกว่าไม่น้อยหน้ากันเลย อย่างหนึ่งในสองโปรเจกต์ล่าสุดของ MVRDV สตูดิโอออกแบบสถาปัตยกรรมและผังเมืองชื่อดังจากประเทศเนเธอร์แลนด์ ที่เข้ามามีส่วนร่วมกับงานออกแบบพื้นที่สาธารณะที่ป๊อปปูลาร์ที่สุดของเมืองไถหนาน ประเทศไต้หวัน ณ ขณะนี้
เราจะพาคุณไปเยี่ยมชม Tainan Spring พื้นที่สาธารณะขนาดกะทัดรัดที่ฟังก์ชันไม่เล็กตาม เพราะเป็นทั้งลานน้ำพุกลางแจ้งที่สร้างบนพื้นที่ประวัติศาสตร์ สวนเขียวผืนใหม่ที่เชื่อมโครงข่ายการเดินเท้าให้ย่านเป็น Walking Friendly District ถนนสายเล็กที่เกิดขึ้นใหม่ แต่แก้ปัญหาจราจรติดขัดให้ทั้งย่าน และพื้นที่สาธารณะที่เชื่อมโยงผู้คนตั้งแต่เด็กน้อยไปจนถึงอากงอาม่าในย่านเข้าไว้ด้วยกัน
เก่าไปใหม่มา
ไถหนาน (Tainan) คือเมืองที่ถูกขนานนามว่าเป็นเมืองที่ ‘นาฬิกาหยุดเดิน’ เพราะนอกจากเคยเป็นเมืองหลวงเก่าของไต้หวัน ก่อนย้ายไปยังกรุงไทเป เต็มไปด้วยวัดวาอารามและสถาปัตยกรรมโบราณทรงคุณค่าแล้ว ที่นี่ยังเป็นเมืองท่าและเมืองประมงที่สำคัญของภูมิภาค ทำให้มีระบบคูคลองระบายน้ำแบบยุคใหม่มาตั้งแต่ศตวรรษ 17
จนกระทั่ง ค.ศ. 1980 บนถนนการค้าที่คึกคักรุ่งเรืองใกล้คลองไถหนาน ห้างสรรพสินค้าชื่อ China Town Mall ถูกสร้างขึ้นบริเวณท่าเรือเก่า ที่นี่เป็นศูนย์กลางการค้าและวิถีชีวิตของชาวเมืองไถหนานมานานหลายสิบปี จนถึงปัจจุบันที่คนเริ่มเลือกซื้อของสินค้าออนไลน์มากกว่าการออกไปช้อปปิ้งตามห้างฯ ห้างสรรพสินค้าที่เคยโด่งดังและเต็มไปด้วยผู้คนในอดีตจึงกลายเป็นแค่พื้นที่ว่างเปล่า ไม่มีใครเข้าไปใช้งาน ซบเซาลงตามกาลเวลา และปิดตัวลงในที่สุด
โปรเจกต์ Tainan Spring จึงถือกำเนิดขึ้น จากความตั้งใจของ Urban Development Bureau เทศบาลเมืองไถหนาน ภายใต้ร่มคันใหญ่ของโปรเจกต์พัฒนาฟื้นฟูย่าน T-Axis ฝั่งตะวันออกของเมือง เพื่อเนรมิตพื้นที่เก่าของห้างฯ China Town Mall ให้กลายเป็นพื้นที่สาธารณะที่น่าสนุก ตื่นเต้น เต็มไปด้วยสีสัน และกลับมาเป็นส่วนหนึ่งของเนื้อเมืองอีกครั้ง
ถอดรหัสความต้องการของชาวเมือง
แค่เริ่มต้นก็สนุกแล้ว เมื่อโจทย์สำคัญคือต้องกลมกลืนไปกับเนื้อเมืองและวิถีชีวิตของผู้คน สิ่งแรกที่ทีมออกแบบสัญชาติดัตช์ต้องทำ คือถอดรหัสความต้องการของชาวเมือง
เดินไปตามตรอกซอกซอยในเมืองโบราณที่ผสมผสานวัฒนธรรมร่วมสมัยเอาไว้ได้อย่างลงตัวแห่งนี้ เราจะพบกับวิถีชีวิตสุดชิลล์ของคนไถหนาน ภาพพ่อแม่อากงอาม่าจูงลูกหลานและสัตว์เลี้ยงออกมาใช้ชีวิตริมถนนในเมือง พร้อมปิกนิกจิบเบียร์กันอย่างสบายใจ วัยรุ่นไปจนถึงคนชราปั่นจักรยานกันอย่างชิลล์เป็นภาพที่พบเห็นได้ทั่วไป
“ถ้าหากเราลงไปเล่นน้ำคลายร้อนที่ใจกลางเมืองเก่า ในพื้นที่ที่เคยเป็นห้างฯ มาก่อนได้โดยไม่ต้องไปถึงทะเล จะสนุกแค่ไหน” จากคำถามเล็กๆ นำไปสู่คอนเซปต์การสร้างพื้นที่สาธารณะที่มีฟังก์ชันเป็นลานน้ำพุกลางเมือง ซึ่งเด็กๆ และผู้คนในย่านมาพักผ่อนหย่อนใจกันได้อย่างชุ่มฉ่ำ แสดงให้เห็นถึงความผูกพันของน้ำและชาวเมืองไถหนาน
อย่างที่เล่าไปตอนต้นว่า โปรเจกต์ Tainan Spring อยู่ใต้ร่มโปรเจกต์การพัฒนาฟื้นฟูย่าน ดังนั้น ไม่ใช่แค่เป็นลานน้ำพุกลางแจ้งเท่านั้น แต่พื้นที่สาธารณะแห่งนี้เป็นจุดเชื่อมต่อสำคัญ ในการพัฒนาระบบทางเท้าในย่านที่เชื่อมถนนและคลองเข้าไว้ด้วยกัน รวมถึงเป็น Node ในการเพิ่มพื้นที่สีเขียวให้ช่วงถนน และลดการจราจรที่ติดขัดอีกด้วย
เพราะอากาศเปลี่ยนแปลงบ่อย
แม้โครงสร้างอาคาร China Town Mall จะถูกรื้อออกไปจนเหลือเพียงส่วนของลานจอดรถใต้ดินเดิม เพื่อสร้างเป็นลานน้ำพุและสระน้ำสำหรับคนเมือง แต่ทีมออกแบบก็ไม่ลืมที่จะเก็บโครงสร้างเสาและคานคอนกรีตดั้งเดิมเอาไว้บางส่วน โดยเล่นระดับการออกแบบลานน้ำพุและสระน้ำให้ไหลทะลุถึงกัน ทั้งส่วนลานเปิดโล่งและส่วนที่อยู่ใต้โครงสร้างเดิมเหล่านั้น
ที่เจ๋งคือ เราลงไปเล่นน้ำได้ในทุกๆ ฤดูกาล โดยไม่ต้องสนใจว่าจะเป็นฤดูร้อนหรือฤดูหนาว เพราะที่นี่ตั้งใจปรับให้เป็นพื้นที่สาธารณะ ที่ทุกคนมาใช้และพักผ่อนกันได้ตลอดทั้งปี โดยระดับน้ำจะขึ้นลงตามธรรมชาติช่วงหน้าฝนและหนาว ในส่วนหน้าร้อน น้ำจะลดอุณหภูมิลงต่ำกว่าปกติเพื่อเพิ่มความเย็นสบายให้กับเด็กๆ ที่มาเล่นน้ำ ทั้งยังเป็นวิธีลดการใช้เครื่องปรับอากาศในช่วงหน้าร้อนได้อีกทางหนึ่ง
พื้นที่รอบๆ ลานน้ำพุ นอกจากเป็นสนามเด็กเล่น พื้นที่พักผ่อนที่พ่อแม่มานั่งรอลูกๆ เล่นน้ำได้แล้ว ยังมีส่วนร้านขายของ พื้นที่จัดแสดงงานศิลปะ และนิทรรศการในโครงสร้างเก่าของห้างฯ ที่อนุรักษ์ไว้อย่างดีและครีเอทีฟ เพื่อดึงดูดคนหลากหลายกลุ่มให้แวะเวียนกันเข้ามาเยี่ยมเยียนพื้นที่แห่งนี้
หนึ่งในไฮไลต์ที่เชื่อว่าหลายๆ คนน่าจะชอบเหมือนกัน คือทางเดินบนโครงสร้างเก่า ที่ปูพื้นด้วยกระจกใสแทนวัสดุทึบ ทำให้มองเห็นกิจกรรมของเด็กๆ ที่เกิดขึ้นข้างใต้ได้อย่างน่าตื่นตาตื่นใจ สระน้ำใต้โครงสร้างเก่าในส่วนนี้เป็นเหมือน Hidden Pool ของเด็กๆ ที่ผู้ใหญ่จะเข้ามายากนิดหน่อย เนื่องจากระดับเพดานที่ไม่ได้สูงมาก
Forever Spring
รอบๆ Tainan Spring รายล้อมไปด้วยพืชพรรณที่ให้สีเขียวเย็นตารับกับอุณหภูมิเย็นๆ จากละอองน้ำในบริเวณลานน้ำพุ นี่คือความพยายามนำพื้นที่สีเขียวกลับเข้ามาสู่ตัวเมืองของเทศบาลเมืองไถหนาน ด้วยการเลือกต้นไม้ท้องถิ่นหลายชนิดมาปลูกรวมกัน เช่น ต้นไม้ใหญ่ หญ้า พุ่มไม้ ซ้อนกันหลายเลเยอร์ เพื่อเลียนแบบธรรมชาติที่สวยงามของพื้นที่ทางตะวันออกของเมืองไถหนาน โดยทางเทศบาลตั้งเป้าไว้ว่า ในอีก 2 – 3 ปีข้างหน้า ต้นไม้ที่เริ่มปลูกตอนนี้จะเติบโตบานสะพรั่ง และกลายเป็นสวนสาธารณะที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งของเมือง
การเกิดขึ้นของ Tainan Spring นับเป็นจิ๊กซอว์ชิ้นสำคัญที่ชุบชีวิตใหม่ให้ย่านกลับสู่ความคึกคักอีกครั้ง นอกจากการจราจรที่ไม่ติดขัดเท่าเดิมแล้ว ยังมีการปรับปรุงทางเท้าโดยรอบ จากพื้นถนนเก่าอายุหลายสิบปี กลายเป็นพื้นทางเท้าคอนกรีตแบบเรียบที่ทำให้คนไถหนานเดินสบายขึ้น และเป็น Universal Design ที่รองรับการใช้งานของทุกคนและทุกวัย ตั้งแต่เด็กตัวเล็กๆ จนถึงวัยรุ่น ผู้ใหญ่ และอากงอาม่า
MVRDV ยังทำงานร่วมกับศิลปินท้องถิ่นจำนวนหนึ่ง ในการชวนพวกเขามาร่วมออกแบบลวดลายลงบนเพลาระบายอากาศ ที่ยื่นเข้ามาใน Tainan Spring เพื่อสร้างสีสันและเอกลักษณ์แบบชาวไถหนานให้ปรากฏชัดเจนขึ้น
นอกจาก Tainan Spring แล้ว ในปีนี้ MVRDV ยังมีอีกหนึ่งโปรเจกต์ที่กำลังขะมักเขม้นทำร่วมกับชาวไต้หวัน คือ The Wholesale Market ซึ่งตอนนี้อยู่ในขั้นตอนสุดท้ายของการก่อสร้างเป็นที่เรียบร้อย ในฐานะคนที่อยากเห็นพื้นที่สาธารณะเจ๋งๆ เกิดขึ้นเยอะๆ ก็อดตื่นเต้นแทนชาวไต้หวันไม่ได้จริงๆ
ภาพ : Daria Scagliola และ MVRDV
ข้อมูลอ้างอิง
- www.mvrdv.nl
- www.archdaily.com
