เคยได้ยินไหมครับว่า ที่นี่ได้แรงบันดาลใจมาจากที่นั่น หรือ ศิลปินคนนี้ได้แรงบันดาลใจมาจากศิลปินคนนั้น ไม่เคยได้ยินเหรอครับ งั้นเปลี่ยนใหม่ “เธอนี่ดูเหมือนพ่อ/แม่เลยนะ” หลายๆ สิ่งในโลกเราไม่ได้เกิดขึ้นมาเอง บางครั้งแรงบันดาลใจจากสิ่งหนึ่งก็จะส่งต่อให้เกิดสิ่งใหม่ขึ้นได้เช่นกัน วันนี้ผมเลยจะขอพาไปชมวัดที่ได้แรงบันดาลใจจากวัดในเมืองบางกอกของเรา นั่นก็คือ ‘วัดอุโบสถรตนาราม’ นั่นเองครับ

วัดอุโบสถรตนาราม หรือวัดพระแก้วมรกต เป็นวัดที่ตั้งอยู่ภายในพระบรมราชวังจตุมุขมงคล พระราชวังหลวงของกรุงพนมเปญ ประเทศกัมพูชานั่นเอง แค่ที่ตั้งก็คล้ายกับวัดพระศรีรัตนศาสดาราม หรือวัดพระแก้ว มากๆ แต่วัดอุโบสถรตนารามแห่งนี้เริ่มสร้างในรัชสมัยของสมเด็จพระนโรดมบรมรามเทวาวตาร ปฐมกษัตริย์แห่งราชสกุลนโรดมและกษัตริย์พระองค์แรกแห่งกัมพูชาที่ครองราชย์ภายใต้การปกครองของฝรั่งเศส วัดแห่งนี้ใช้เวลาก่อสร้างราว 10 ปี ตั้งแต่ พ.ศ. 2435 – 2445 และมีพิธีสมโภชในปีต่อมา โดยใช้มูลค่าในการสร้างทั้งหมด 500,000 เรียล ก่อนที่วัดแห่งนี้จะถูกบูรณะในรัชสมัยของสมเด็จพระนโรดมสีหนุในระหว่าง พ.ศ. 2505 – 2513

ส่วนที่มาของชื่อวัดอุโบสถรตนารามนั้น เนื่องจากที่นี่เป็นที่รักษาอุโบสถศีลในวันอุโบสถของพระมหากษัตริย์ และเป็นที่ซึ่งพระบรมวงศานุวงศ์และขุนนางประกอบพิธีต่างๆ ทางพุทธศาสนา อ้อ วัดแห่งนี้ไม่มีพระสงฆ์จำพรรษานะครับเนื่องจากเป็นวัดในพระบรมราชวังแบบเดียวกันกับวัดพระแก้วที่กรุงเทพฯ เลยครับผม

วัดอุโบสถรตนารามมีพระวิหารพระแก้วมรกตเป็นอาคารหลักของวัด พระวิหารหลังนี้มีหลังคาเป็นทรงจตุรมุขสอดคล้องกับทางเข้าที่มีทั้งสี่ด้าน ข้างในพระวิหารมีบุษบกประดิษฐานพระแก้วมรกต แต่พระแก้วมรกตองค์นี้หล่อขึ้นจากแก้วคริสตัลสีเขียวจากประเทศฝรั่งเศสนะครับ จึงไม่ได้มีรูปร่างหน้าตาเหมือนพระแก้วมรกตที่กรุงเทพมหานคร นอกจากนี้ ข้างในยังจัดแสดงโบราณวัตถุอีกหลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็นพระพุทธรูปขนาดเล็ก หรืออื่นๆ อ้อ ข้างในถ่ายภาพไม่ได้นะครับเลยไม่มีภาพมาประกอบนอกจากภาพพระวิหารจากด้านนอกเท่านั้น 

หน้าพระวิหารมีของน่าสนใจอยู่สองอย่าง อย่างแรกก็คือ พระราชานุสาวรีย์สมเด็จพระนโรดมบรมรามเทวาวตาร หรืออีกชื่อหนึ่งว่า พระรูปมหินทสุวรรณสนองพระองค์ประทับอัสสพงศ์ เป็นพระรูปของปฐมกษัตริย์แห่งราชสกุลนโรดมซึ่งเป็นของที่ระลึกจากพระเจ้านโปเลียนที่ 3 แห่งฝรั่งเศส พระราชานุสาวรีย์นี้สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2418 ก่อนจะอัญเชิญมาประดิษฐานที่ด้านหน้าพระวิหารใน พ.ศ. 2496 แต่เดิมพระราชานุสาวรีย์นี้จะตั้งคล้ายพระบรมรูปทรงม้า คือเป็นรูปพระองค์ทรงม้าในเครื่องแบบทหารตะวันตกและตั้งกลางแจ้ง ไม่มีหลังคาครอบ ที่เห็นอยู่ในปัจจุบันเป็นสิ่งที่สมเด็จพระนโรดมสีหนุโปรดฯ ให้สร้างขึ้นหลังจากที่ทรงบวงสรวงขอชัยชนะในการเรียกร้องเอกราชจากฝรั่งเศสต่อพระรูปนี้แล้วสำเร็จ

อย่างที่สองคือ เจดีย์คู่หน้าพระวิหาร องค์ทางทิศใต้เป็นพระเจดีย์ที่บรรจุพระอัฐิของสมเด็จพระหริรักษ์รามมหาอิศราธิบดี หรือพระองค์ด้วง พระบิดาของสมเด็จพระนโรดมบรมรามเทวาวตาร ส่วนองค์ทางทิศเหนือเป็นพระเจดีย์ที่บรรจุพระอัฐิของสมเด็จพระนโรดม บรมรามเทวาวตารเอง เจดีย์ทั้งสององค์เป็นเจดีย์ทรงเครื่องแบบกัมพูชา ซึ่งจะต่างจากศิลปะไทยเพราะส่วนยอดค่อนข้างสั้น แต่กลับลงตัว ไม่ได้ทำให้สัดส่วนความงามเสียไปแม้แต่น้อย

นอกจากเจดีย์บรรจุพระอัฐิของบูรพกษัตริย์ทั้งสองพระองค์แล้ว ภายในวัดอุโบสถรตนารามแห่งนี้ยังมีเจดีย์บรรจุพระอัฐิอีก 2 องค์นะครับ ทั้งสององค์ตั้งอยู่ทางด้านซ้ายของพระวิหาร องค์แรกเป็นพระเจดีย์บรรจุพระอัฐิของสมเด็จพระนโรดมสุรามฤต พระบรมราชชนกในสมเด็จพระนโรดมสีหนุ ส่วนอีกองค์เป็นปรางค์เรียกว่า ‘ปรางค์คันธบุปผา’ ซึ่งสร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2503 เพื่อบรรจุอัฐิของพระองค์เจ้าหญิงนโรดมคันธบุปผา พระราชธิดาของสมเด็จพระนโรดมสีหนุที่สิ้นพระชนม์เมื่อมีพระชันษาเพียง 4 พรรษาเท่านั้น โดยปรางค์องค์นี้เป็นรูปแบบเดียวกันกับปราสาทบันทายศรี หนึ่งในศิลปะที่ถือกันว่างดงามที่สุดช่วงหนึ่งของศิลปะขอมโบราณ 

พูดถึงด้านหน้าไปแล้ว ทีนี้ลองมาดูด้านหลังบ้าง ด้านหลังของพระวิหารมีแบบจำลองของปราสาทนครวัด ซึ่งที่วัดพระแก้ว กรุงเทพฯ ก็มีเหมือนกัน แต่ของกรุงเทพฯ จะมีเฉพาะกลุ่มปราสาทประธานด้านบนเท่านั้น แต่ที่นี่ทำหมดครับ ภาพรวมเลยดูอลังการกว่าที่กรุงเทพฯ ประกอบกับพื้นที่ตั้งกว้างขวางกว่าด้วย เพราะแบบจำลองที่กรุงเทพฯ จะตั้งอยู่ข้างๆ พระมณฑป ดังนั้น จึงมีพื้นที่โดยรอบที่แคบกว่าที่นี่

อีกสิ่งหนึ่งที่ให้ความรู้สึกเหมือนวัดพระแก้วมรกตที่กรุงเทพฯ มากๆ ก็คือแนวระเบียงคดที่โอบล้อมทั้งหมดเอาไว้ ระเบียงวัดพระแก้วเขียนเรื่องรามเกียรติ์ ที่นี่ก็เขียนเรื่องรามเกียรติ์ หรือ เรียมเกร์ เช่นเดียวกัน โดยเรียงลำดับเรื่องตั้งแต่ต้นจนจบ เขียนขึ้นในระหว่าง พ.ศ. 2446 – 2447 ฉากหลายฉากที่นี่ชวนให้นึกถึงวัดพระแก้วบ้านเรา แต่ก็มีความต่างกัน ตัวระเบียงค่อนข้างยาว ถ้าจะเดินให้ครบก็ต้องใช้เวลากันสักหน่อยไม่ต่างจากของบ้านเราเลยครับ 

จริงๆ แล้ววัดแห่งนี้ยังมีจุดอื่นที่น่าชมอีกนะครับ ไม่ว่าจะเป็นมณฑปพระไตรปิฎกที่มีรูปโคนนทิโบราณศิลปะขอม พนมมณฑป สถานที่ประดิษฐานรอยพระพุทธบาทพร้อมลายมงคล 108 ประการ หรือกึงพระบาท สถานที่ประดิษฐานรอยพระพุทธบาท 4 รอย ซึ่งถ้าใครไปก็อย่าลืมแวะไปชมกันสักหน่อยนะครับ

สุดท้ายนี้ ผมไม่อยากให้เรามานั่งทะเลาะกันว่าของใครสวยกว่า หรือของฉันเป็นต้นแบบ ของเธอเป็นของก๊อป แรงบันดาลใจเป็นสิ่งที่เราส่งต่อให้กันได้ เหมือนกับที่เราได้แรงบันดาลใจในการทำอะไร แต่นั่นไม่ได้หมายความว่าเราจะต้องไปทำตามหรือเลียนแบบเขาไปเสียทุกเรื่องนะครับ ผมอยากให้เรามองงานศิลปะในเรื่องความงาม ความสำคัญ ประวัติศาสตร์ มากกว่าจะให้มานั่งเถียงกัน เพราะท้ายที่สุด หากเราไม่ยอมรับเหตุผลของอีกฝ่าย ยืนกระต่ายขาเดียวบนความเชื่อของตัวเองโดยไม่สนใจใครแม้เขาจะมีข้อมูลที่ชัดเจน เราก็เหมือนหลับตาข้างหนึ่งและเลือกจะมองแต่สิ่งที่เราอยากมอง เลือกจะเชื่อในสิ่งที่ตัวเองอยากเชื่อเท่านั้นครับ

เกร็ดแถมท้าย

1. วัดอุโบสถรตนารามนั้นเสียค่าเข้าชมพร้อมกับพระบรมราชวังจตุมุขปราสาท อยู่ที่ 7 USD โดยเริ่มจากฝั่งพระบรมราชวังก่อนจะไปออกทางฝั่งวัดพระแก้ว และที่นี่มีพักเที่ยงนะครับ เพราะเปิด 2 ช่วง คือ 08.00 – 11.00 น.และ 14.00 – 17.00 น. คล้ายกับวัดพระแก้วและวัดสีสะเกดที่เวียงจันทน์ ที่มีเวลาเปิด-ปิด ดังนั้น ใครที่จะไปก็คำนวณเวลากันให้ดีนะครับ
2. การเดินทางมายังวัดแห่งนี้ ไม่ว่าจะนั่งเครื่องบินมาลงที่สนามบินนานาชาติพนมเปญ หรือนั่งรถทัวร์มาจากเมืองอื่น ก็เลือกนั่งรถตุ๊กตุ๊กหรือรถแท็กซี่ไปยังพระบรมราชวังและวัดพระแก้วได้เลยครับ ราคาก็อยู่ที่ต่อรองและอัตราแลกเปลี่ยนในเวลานั้นครับ
3. นอกจาก 2 ที่นี้แล้ว ใกล้ๆ กันยังมีพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติกัมพูชา สถานที่เก็บโบราณวัตถุชิ้นสำคัญตั้งแต่สมัยขอมโบราณจนถึงปัจจุบันให้ได้ชมกันอย่างจุใจ โดยเสียค่าเข้า 10 USD แต่ถ้าอยากจะถ่ายรูปภายในพิพิธภัณฑ์ด้วยก็เสียค่ากล้องอีกเล็กน้อยครับ ที่นี่มีพระพุทธรูปศิลปะล้านนาของไทยเราอยู่ด้วยนะเออ
4. แต่ถ้ายังเที่ยวไม่จุใจ กรุงพนมเปญยังมีวัดที่น่าสนใจ ไม่ว่าจะเป็นวัดอุณาโลม หรือวัดพนม ไว้ถ้ามีโอกาสจะเขียนถึงนะครับ