*** บทความนี้มีงูเลื้อยออกมา

“งูเป็นสัตว์ที่น่าสงสารและถูกเข้าใจผิดบ่อยมาก”

แน่นอนว่าคนฟังตั้งคำถามกลับทันที – น่าสงสารอย่างไร

ลองจินตนาการโดยไม่รู้คำตอบว่า สัตว์จากธรรมชาติหลายตัวตายผิดธรรมชาติด้วยท่อนไม้ ท่อนเหล็ก รถยนต์ หรือรองเท้า ทั้งที่ก่อนหน้านี้ การอาศัยในป่า เดินข้ามภูเขา หรือว่ายข้ามลำธารของพวกเขาดูจะไม่มีอุปสรรคมากเท่าทุกวันนี้

โปรดเก็บความสงสัยไว้อีกครู่เดียว เพราะ มะเดี่ยว-วรพจน์ บุญความดี และ โดม-โดมม์ ลิมปิวัฒน ตัวแทนจากทีม siamensis.org กลุ่มอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพและสิ่งแวดล้อม ผู้อยู่เบื้องหลังกลุ่ม LINE ‘สายด่วนงูเข้าบ้าน’ พร้อมมานั่งจิบกาแฟแลปลา สนทนาเรื่องงู ๆ กับเราที่พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติวิทยาประมง คณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์แล้ว

เอาล่ะ! ขอเชิญทุกท่านลองมาเข้าใจ (และเอ็นดู) งูกันสักหน่อย

Siamensis
ด้วยรักและห่วงใยในธรรมชาติ

“จริง ๆ เรื่องของสัตว์บางชนิดที่อยู่ร่วมกับคน ควรเป็นความรู้พื้นฐานไม่ต่างจากหัดการว่ายน้ำ เพราะเราป้องกันตัวเองและช่วยชีวิตสัตว์ไปพร้อมกันได้”

โดมคือนักวิทยาศาสตร์ประจำคณะประมงผู้สนใจศึกษาเรื่องงูมาตั้งแต่อายุ 17 เขาทั้งเดินตลาด สำรวจป่า และเพาะเลี้ยงในบ้าน โดยมีครอบครัวเป็นผู้สนับสนุนด้วยความเป็นห่วง ภายใต้ข้อแม้ว่า ‘ขอให้เริ่มเลี้ยงจากชนิดที่ไม่มีพิษก่อน’

ส่วนปัจจุบัน โดมยกตู้ปลาใส่หิน ดิน และกาบไม้อย่างดีออกมาให้ชม เรามองผ่านกระจกใส เห็นงูพังกาหรืองูเขียวหางไหม้ลายเสือ (มีพิษ) นอนอยู่บนบัลลังก์กิ่งไม้ที่ตั้งอยู่ตรงกลาง โดยมีมะเดี่ยว นักวิทยาศาสตร์ผู้ก่อตั้งกลุ่มไลน์ งูเข้าบ้าน จาก Siamensis นั่งอยู่ถัดไป

Siamensis ก่อตั้งมาเป็นเวลากว่า 15 ปี ในฐานะศูนย์รวมของผู้คนที่สนใจธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่ทั้งรักและอยากรักษาไว้อย่างยั่งยืน โดยคำว่า Siamensis (สยามเอ็นสิส) เป็นภาษาละตินที่ใช้เพื่อตั้งชื่อวิทยาศาสตร์ให้กับสิ่งมีชีวิตที่พบในประเทศไทย

“ดร.นณณ์ ผาณิตวงศ์ นักวิชาการอิสระด้านระบบนิเวศน้ำจืด และท่านอื่น ๆ คือผู้ก่อตั้งกลุ่มขึ้นมา พี่นณณ์ขยายฐานสู่เว็บบอร์ด ให้คนที่สนใจมาแชร์ภาพหรือเขียนเป็นบทความ เรามี นอต-มนตรี สุมณฑา ผู้เชี่ยวชาญเรื่องงูมาคอยสอนสมาชิกว่าตัวไหนน่าสนใจอย่างไร กลายเป็นว่าทุกคนเริ่มสนใจขึ้นมา” มะเดี่ยวเล่า

หลังจากที่คนรอบตัวทราบว่าเขามีความรู้พอแยกได้ว่า อสรพิษตัวไหนมีพิษจริง คำถามมากมายก็หลั่งไหลเข้ามาไม่หยุด

“พอเกิดเหตุ คนไม่รู้ว่าต้องไปถามใคร บางทีเราตอบไม่ทัน ไม่ว่าง เหตุการณ์เลยผ่านไป แทนที่จะช่วยแก้ไขได้ทันท่วงที งูกลับถูกตีตาย คนโดนกัด เลยคิดว่าถ้ามีช่องทางตรงกลางให้ทุกคนมาช่วยกันมันจะดีมาก”

แรกเริ่มคนในทีมยังไม่ได้นึกถึงบทบาทในการเป็นผู้ให้ข้อมูลแก่แพทย์ เพราะพวกเขามุ่งมั่นไปที่การช่วยงูและช่วยคน

“หลายคนสงสัยว่าจะช่วยทำไม แต่มันน่าสงสารนะ” มะเดี่ยวยิ้มบาง ๆ เขาเข้าใจว่าคนไม่เข้าใจ 

เพราะฉะนั้น คนที่เข้าใจจึงมีหน้าที่อธิบาย – เราหันไปหาโดม

“โดยปกติเขาจะมีนิสัยกลัวคนเป็นพื้นฐาน พยายามเลื้อยหนีหรือหลบ ยกเว้นเราไปบุกรุกเขตปลอดภัยของเขาทำให้เขารู้สึกจวนตัว เขาจึงตอบโต้กลับ แต่จริง ๆ เขาไม่ต้องการกัดเราเลย จะเห็นได้จากเวลางูมีพิษกัดคน บางครั้งเขาก็ไม่ได้ปล่อยน้ำพิษออกมา (กัดแห้ง) เนื่องจากต้องการเก็บพิษไว้ใช้ยามจำเป็น เราตัวใหญ่ กัดไปก็กินไม่ได้ การฉกคนจึงถือเป็นการสูญเสียพลังงานและพิษโดยเปล่าประโยชน์แทนที่จะได้ใช้ล่าเหยื่อ” โดมเสริม

เพราะมนุษย์ส่วนใหญ่เข้าใจว่า ‘งูมีพิษ’ การกระทำต่อมาจึงหนีไม่พ้นการหันหน้าเข้าต่อสู้ ก่อนจะจบลงด้วยความสูญเสียที่ยักษ์ใหญ่เป็นผู้ชนะ

“เราบอกคนว่าตัวนี้ไม่มีพิษ ไม่ต้องทำร้าย เขามีประโยชน์ในการจับหนู จิ้งจก ตุ๊กแก แมลง ปล่อยไว้ในบ้านได้ ทำให้เขาไม่ต้องตาย แล้วคนก็ปลอดภัย เพราะการตีคือการเพิ่มความเสี่ยงที่จะโดนงูกัด การโทรตามกู้ภัยมาจับไปปล่อยจึงเป็นทางเลือกที่ดีกว่า” มะเดี่ยวแนะนำ

จากฐานที่มั่นของชาว Siamensis บนเว็บบอร์ด ต่อมาขยับขยายเข้าสู่กลุ่มเฟซบุ๊ก siamensis.org ใน พ.ศ. 2553 ปัจจุบันมีสมาชิกมากกว่า 53,000 คน ต้อนรับทั้งคนที่มีความสนใจเป็นทุนเดิม และคนที่มาหาทุนความรู้เพิ่มเติม กระทั่ง พ.ศ. 2559 ช่องทางใหม่ที่มุ่งหวังให้คนและงูอยู่ร่วมกันได้ก็ถือกำเนิดขึ้น

There’s a snake in my house
งูเข้าบ้าน โปรดอ่านทางนี้

LINE official เติบโตอย่างก้าวกระโดด จากเพื่อนจำนวน 48,669 คน และผู้ติดตามอีก 40,350 คน ใน พ.ศ. 2563 ปัจจุบันมีคนกดเพิ่มเพื่อนมากขึ้นเป็นเท่าตัว ก้าวสู่ 84,241 คน และผู้ติดตาม 47,131 คน (และขยับขึ้นอีกในทุกวัน)

ทั้งหมดคือผลของความร่วมมือระหว่างทีมงานอาสาสมัคที่ทำงานผ่านทางออนไลน์เป็นหลัก สื่อสารผ่านแชทกลุ่มและตอบสายด่วนผ่าน LINE โดยมีแอดมิน 5 คน และทีมงานหลังบ้านอีก 23 คน อาศัยและอาสาว่าใครว่างค่อยเข้าไปช่วยตอบ เพราะทุกคนมีความรู้ขั้นพื้นฐานอยู่แล้ว

มะเดี่ยวเล่าว่า พวกเขาเริ่มปฏิบัติการครั้งแรกเมื่อวันที่ 29 มิถุนายน พ.ศ. 2559 เพื่อให้บริการปรึกษาชนิดงูสำหรับบุคคลทั่วไป จนถึงบุคลากรทางการแพทย์ โดยส่วนใหญ่จะเป็นการถ่ายภาพตัวเจ้าปัญหาแบบเห็นทั้งตัว ด้านหลัง ท้อง และหัว แต่ก็มีบางครั้งที่ส่งมาเป็นหลักฐานของการถูกทำร้าย

“บางครั้งคนร้ายไม่ใช่งู เราจึงมีผู้เชี่ยวชาญในสาขาต่าง ๆ เช่น นักกีฏวิทยา (ศึกษาเรื่องแมลง) เพราะบางทีแผลเหมือนแมงมุมกัด อาจเป็นแมงมุมแม่ม่าย หรือบางทีเป็นตะขาบ เราก็ต้องถามผู้รู้ เช่น อาจารย์หมอที่เป็นนักพิษวิทยา” ทีมงานหลังบ้านเล่า

“อีกหน่อยอาจจะต้องเปลี่ยนชื่อเป็น LINE สัตว์มีพิษเข้าบ้าน” เราแซว, อีกฝ่ายหัวเราะ

จากสถิติที่ช่วยกันเก็บ แค่เพียง 4 ปีที่เปิดให้บริการมีเคสเข้ามามากเกือบ 15,000 เคส เฉลี่ยเดือนละ 300 เคส แบ่งการทำงานได้ 2 ลักษณะอย่างละครึ่ง ๆ คือช่วยให้คำปรึกษาเรื่องงูเข้าบ้าน และช่วยจำแนกชนิดเมื่อถูกกัด

จำนวนกรณีที่เกิดขึ้นถือว่าเยอะมาก แม้ขณะกำลังสัมภาษณ์ โดมและมะเดี่ยวก็ผลัดกันหยิบโทรศัพท์ขึ้นมาตอบข้อความที่ส่งมาขอความช่วยเหลือ

“ตอนนี้วันละ 100 เคสก็ถึงครับ ช่วงน้ำท่วม คนหนีน้ำ งูก็หนีน้ำเหมือนกัน” โดมตอบ แต่สายตาไม่อาจละจากโทรศัพท์ เพราะคาดว่ามีเคสคนถูกกัดส่งมาพอดี

ประสบการณ์ 6 ปีของทีมไม่ได้เพียงช่วยงานประชาชนหรือทีมแพทย์เท่านั้น แต่ความรู้ของพวกเขายังช่วยชีวิตสัตว์ไว้มากมาย ทั้งสัตว์เลื้อยคลานเองและสัตว์เลี้ยง โดยเฉพาะสุนัขและแมวที่พุ่งกอดรัดฟัดงูอย่างตื่นเต้น

“LINE ของเราได้รับการบอกต่อเยอะมาก ตั้งแต่แพทย์ห้องฉุกเฉิน สัตวแพทย์ ประชาชน นักวิชาการ อาจารย์ นักวิทยาศาสตร์ เรารู้ว่าทุกวินาทีคือชีวิตจึงรีบตอบให้เร็วที่สุด เพราะไม่อยากให้เกิดการสูญเสียไม่ว่าจะฝ่ายไหน” 

ทีมงานทุกคนเป็นอาสาสมัครที่มีงานประจำทั้งหมด แม้จะเป็นเคสยาก แต่ทุกคนก็ตั้งใจสละเวลาเพื่อนำข้อมูลมาปรึกษากันหลังบ้านก่อนลงความเห็นให้ต้นทาง และท่ามกลางกองข้อความขอความช่วยเหลือ พวกเขาก็ได้ฐานข้อมูลสำคัญจำนวนมาก

มากพอให้เราตระหนักถึงความเข้าใจผิด ๆ ที่บางข้อเห็นสมควรให้ถูกงูจับปรับทัศนคติบ้าง

Don’t get me wrong
รวมเรื่องงู ๆ ที่คน ๆ ควรรู้

***อ้างอิงจากข้อมูลสถิติของสายด่วนงูเข้าบ้านใน พ.ศ. 2563

01 งูที่เข้าบ้านส่วนใหญ่ ‘ไม่มีพิษ’

งูพิษในไทยที่พบเจอบ่อยแบ่งได้ราว 6 กลุ่ม ได้แก่ งูเห่า งูจงอาง งูเขียวหางไหม้ งูแมวเซา งูกะปะ และงูสามเหลี่ยม หากท่องจำลักษณะได้จะทำให้จำแนกได้เร็ว โดยหนึ่งในงูที่ถูกเข้าใจผิดบ่อยคืองูเขียวพระอินทร์ เจ้าของตำนานงูเขียวกินตับตุ๊กแก ซึ่งแท้จริงแล้วมีพิษอ่อน แตกต่างจากงูเขียวหางไหม้ ส่วน 5 อันดับงูชอบเข้าบ้าน เป็นชนิดไม่มีพิษทั้งหมด ได้แก่ กลุ่มงูงอด-ปี่แก้ว งูเขียวพระอินทร์ งูสิง งูปล้องฉนวน และงูทางมะพร้าว

02 ดูลักษณะหัว จำแนกชนิดไม่ได้ 100 เปอร์เซ็นต์

บางชนิดไม่มีพิษ แต่เลียนแบบลักษณะของตัวที่มีเพื่อป้องกันตนเอง เช่นเดียวกับการดูรอยแผล มีโอกาสผิดพลาดเช่นกัน

03 โดยทั่วไป งูไม่เลื้อยเข้ามา ‘เพื่อกัด’

งูบางชนิดเลือกพรางตัวอยู่กับที่ เพราะเข้าใจว่าคนมองไม่เห็น หากมีการลุกล้ำอาณาเขต งูอาจป้องกันตัวด้วยการกัด แต่หลายชนิดมีพฤติกรรมเลื้อยหนี

04 ตีงูตาย ‘ไม่มีเพื่อนมาแก้แค้น’

หากตีงูตัวเมียในฤดูผสมพันธุ์ โอกาสที่ฟีโรโมนฟุ้งกระจายจะมีมาก เมื่อกระจายจึงกลายเป็นตัวดึงดูดตัวผู้เข้ามาในบริเวณนั้น

05 งูแสงอาทิตย์ ‘ไม่มีพิษ’ ออกไปตากแดด คนก็ไม่ตาย

คนเข้าใจคลาดเคลื่อนว่า หากโดนงูแสงอาทิตย์กัด แล้วไปโดนแสงอาทิตย์ คนที่ถูกกัดจะตาย ณ ตอนนั้น แต่ในความเป็นจริง การทำงานของพิษจะแสดงอาการทันที ไม่ได้ขึ้นอยู่กับแสง โดยกลุ่มงูที่กัดแล้วทำให้คนไทยไปโรงพยาบาลมากที่สุดแบ่งกว้าง ๆ ได้ทั้งหมด 5 กลุ่ม คือ กลุ่มงูงอด-ปี่แก้ว (ไม่มีพิษ) งูหัวกะโหลก (พิษอ่อน ไม่อันตราย) งูเห่า (พิษอันตราย) งูกะปะ (พิษอันตราย) และงูลายสอ (ไม่มีพิษ)

06 ถูกงูกัด ‘ห้ามขันชะเนาะ’

เรื่องเล่าจากวิทยากรที่สถานเสาวภา เหตุคือ ชาวบ้านถูกงูกัดและกลัวพิษเข้ากระแสเลือดจึงขันชะเนาะที่แขน 3 ชั้น พร้อมตีงูมาให้แพทย์ดู แต่ปรากฏว่าเป็น งูสิง ซึ่งไม่มีพิษ สุดท้ายต้องตัดแขน เพราะเลือดไม่เดินและเนื้อตาย

วิธีการใหม่ ขอย้ำว่า ไม่ต้องขันชะเนาะ เพราะนอกจากจะทำให้เสี่ยงถูกตัดอวัยวะทิ้งแล้ว ยังไม่สามารถป้องกันการแพร่กระจายของพิษได้ ควรทำเหมือนเข้าเฝือกอ่อน ใช้ไม้และผ้ายืดพันแขนขาที่ถูกกัดให้ขยับน้อยที่สุด ป้องกันการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อที่จะทำให้พิษเดินหรือแพร่กระจายได้เร็วขึ้น พยายามอย่าให้อัตราการเต้นของหัวใจขยับสูงกว่าเดิม

07 ดูดพิษด้วยปาก ‘ไม่มีหลักฐานว่าช่วยได้จริง’

มีการคิดค้นเครื่องดูดพิษงูกำลังสูงขึ้นมาแทนการดูดด้วยปาก แต่มีงานวิจัยเครื่องดูดพิษออกมาว่า พิษที่ถูกดูดออกมาคิดเป็นร้อยละ 2 ของปริมาตรที่ฉีดเข้าไป สิ่งที่อันตรายคือ การที่พิษเข้าสู่กระแสเลือดผ่านทางบาดแผลในช่องปาก หรือแผลระบบทางเดินอาหาร จะก่อให้เกิดอันตรายแก่ผู้ที่ดูดพิษ

08 มีหลายกรณีที่ ‘ตีคนร้ายผิดตัว’

ตัวเลขไม่ถึง 1 เปอร์เซ็นต์สะท้อนว่า การตีคนร้ายผิดตัวมาโรงพยาบาลมีอยู่จริง โดยหลายเคสมีความเป็นไปไม่ได้ที่จะฉกคนจนต้องเข้าโรงพยาบาล เพราะสรีระปากกัดไม่ได้ นอกจากนี้ แพะรับบาปหลายตัวยังไม่ใช่งู แต่เป็นเขียดงู จิ้งเหลนเรียว และงูยาง

09 งูส่วนใหญ่แม้ ‘ไม่กัดก็ถูกตี’

กลุ่มงูงอด-ปี่แก้ว ไม่กัด แต่โดนตีมากกว่า 2,200 เคส ฉกคนราว 1,770 เคส และไม่กัด-ไม่โดนตีราว 770 เคส ขณะที่งูกะปะ ถูกตีโดยไม่ทันกัดราว 640 เคส กัดคน 616 เคส และไม่กัด-ไม่โดนตีเฉลี่ย 40 เคส ส่วนงูเขียวพระอินทร์ เคสไม่กัดและไม่โดนตีสูงถึง 912 เคส ขณะที่ไม่กัดแต่โดนตีจำนวน 580 เคส และกัดคนอยู่ที่ 328 เคส เป็นไปได้ว่า คนคุ้นเคยและจดจำงูเขียวพระอินทร์ได้จึงอยู่ร่วมกันได้ดีกว่ากลุ่มอื่น

Everything happens for a reason
สู่โลกที่เราอยู่ร่วมกัน

“ประเทศไทยอยู่ในเขตร้อนชื้นทำให้เรามีความหลากหลายทางชีวภาพสูง ชนิดงูจึงเยอะกว่าประเทศในเขตอบอุ่นหรือเขตหนาว แต่ความหนาแน่นของประชากรขึ้นอยู่กับพื้นที่ บางชนิดปรับตัวให้เหมาะกับการอาศัยในชุมชน มีโอกาสเจอเยอะ หรือพบบ่อยในบริเวณที่มีอาหาร เช่น ตรงที่มีกบ เขียด หนูอยู่กันชุกชุม” โดมอธิบายให้เราเห็นภาพรวม

เพราะฉะนั้น หากบ้านของคุณไม่ต้อนรับสัตว์เลื้อยคลาน เราขอแนะนำเบื้องต้นให้กำจัดแหล่งอาหารที่กล่าวไป ส่วนเบื้องลึกกว่านั้นคือการทำความเข้าใจว่า ‘ทุกชีวิตมีคุณค่าและเหตุผลที่เกิดขึ้นมาในระบบนิเวศของโลก และไม่ว่าคุณจะอยู่ที่ไหนก็มีโอกาสเจอ’

“ไม่เว้นแม้แต่ตึกสูง 13 ชั้น งูเขียวพระอินทร์เป็นนักไต่ก็ขึ้นไปได้ เขาชอบกินจิ้งจก ตุ๊กแก พอกินหมดเดี๋ยวเขาไปบ้านอื่นต่อ” – ขอยกตำแหน่งนักกำจัดตุ๊กแกให้อีกรางวัล

“ผมมองว่า เราจำเป็นต้องอาศัยอยู่ร่วมกับธรรมชาติ เมืองที่เราตั้งก็เป็นพื้นที่ของงูไม่ต่างจากนกหรือกระรอก เพียงแต่เขาเป็นสัตว์ที่รู้จักป้องกันตัว ไม่ผิดที่กลัว แต่ถ้าจะอยู่ร่วมกันก็ต้องรู้ว่าเขาเป็นอย่างไร

“ความรู้ทำให้เราอยู่ร่วมกันได้แม้ปัจจุบันจะมีระยะห่าง เราทำฐานข้อมูลเอาไว้ หลายองค์กรมาขอใช้เพื่อพัฒนาต่อยอดสิ่งดี ๆ ให้แก่สังคม ที่ผ่านมาเรามีส่วนช่วยสนับสนุนข้อมูลแก่นักวิจัยจนเกิดการค้นพบงูชนิดใหม่ของโลกชื่อว่า งูเกอะลออมก๋อย เพราะมีครูถูกกัดที่อำเภออมก๋อย นอกจากนี้ยังได้รู้อีกว่า พวกพันธุ์หายากบางตัวยังคงมีชีวิตอยู่ในธรรมชาติ” มะเดี่ยวเน้นย้ำให้เห็นความสำคัญ เพราะปลายทางของพวกเขายังอีกยาวไกล 

“ผมดีใจทุกครั้งที่ได้บอกกับคนทางบ้านว่า ชนิดนี้ไม่มีพิษ เป็นเจ้าที่จับจิ้งจก ตุ๊กแก แล้วปลายทางเขาตอบกลับมาว่า โอเค ถ้าอย่างนั้นจะปล่อยให้อยู่ในบ้าน ผมจะแคปไปอวดเพื่อน ๆ ในแชท เห็นไหม ถ้าเราเข้าใจกัน เราอยู่ร่วมกันได้” มะเดี่ยวยิ้มกว้างและโดมพยักหน้ารับ

พวกเขาทิ้งท้ายด้วยอนาคตอันใกล้ที่อยากให้เป็น คือรัฐบาลเล็งเห็นความสำคัญของการสื่อสารเรื่องงู และลงมือให้คำปรึกษาแบบเรียลไทม์ เพื่อดูแลความเป็นอยู่ของประชาชน รวมถึงสมาชิกระบบนิเวศในประเทศไทย และแน่นอนว่าควรสอดแทรกความรู้ลงในตำราเรียนด้วย

“เรากำจัดงูให้หมดประเทศไม่ได้ การมีสัตว์ชนิดหนึ่งสูญหายไปจากธรรมชาติย่อมกระทบต่อเราแน่นอนไม่ทางตรงก็ทางอ้อม มากหรือน้อย เพราะบางตัวช่วยควบคุมประชากรงูที่มีพิษ ยังไงก็ต้องอยู่ด้วยกัน เราควรสอนให้คนปฏิบัติตัวให้ถูกต้อง เพราะงูมีสิทธิ์อยู่ร่วมกับเราเช่นกัน”

เป้าหมายอันยิ่งใหญ่เริ่มด้วยการขยายความเข้าใจในตัวเพื่อนร่วมโลก – เรามาเริ่มกันเลย

หลังอ่านบทความชิ้นนี้จบแล้ว เราขอขอบคุณล่วงหน้าหากในอนาคต ไม่ว่างูเข้าบ้านคุณเป็นครั้งแรกหรือเข้าบ้านอีกครั้ง เราจะหยุดตีและให้โอกาสพวกเขาได้ใช้ชีวิตต่อไป

สมาชิกผู้ร่วมอุดมการณ์สายด่วน

ศิริวัฒน์ แดงศรี, มนตรี สุมณฑา, อัจฉ​ริยา​ ช​ลิต​พัฒ​นัง​กูร, วัทธิกร โสภณรัตน์, นณณ์ ผาณิตวงศ์, กีรติ กันยา, ธิติ เรืองสุวรรณ, บัลลังค์ ศิริพิพัฒน์, ปณิธิ ละอองบัว, นิรุทธ์ ชมงาม, ภราดร ดอกจันทร์, ภาวิตา เลาหกุล, ธนาวุธ วรนุช และเสฎฐวุฒิ วิเศษบุปผา

สอบถามเรื่องงู

• ถ่ายภาพงูเจ้าปัญหา
• เพิ่มเพื่อนใน LINE ID : @sde5284v
• ส่งภาพที่เห็นชัดเจน พร้อมรายละเอียดจังหวัด และลักษณะพื้นที่ เช่น บ้าน ทุ่งนา ป่า หรือหนองน้ำ