The Cloud x สำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ (CEA)

The Cloud ร่วมกับ สำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ (CEA) จังหวัดสกลนคร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสกลนคร และมหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร ทำโครงการศึกษาอัตลักษณ์ของเมืองสกลนครแล้วนำเสนอในมุมใหม่ ว่าดินแดนอีสานแห่งนี้มีเสน่ห์น่าจับตามอง ควรต่อยอดในรูปแบบเศรษฐกิจสร้างสรรค์ และน่าเดินทางไปทำความรู้จักด้วยตนเอง

สกลนครมีทรัพยากรและภูมิปัญญาน่าสนใจ ดินแดนของ 6 ชนเผ่า 2 ชนชาติ ซึ่งร่วมสร้างวัฒนธรรมและเอกลักษณ์ของเมือง มีประวัติศาสตร์ยาวนาน และวิถีชีวิตที่ผสานหลายวัฒนธรรมอย่างลงตัว จากเมืองทางผ่านที่มีชื่อเสียงด้านวัดวาอาราม ปัจจุบันกลับปรับภาพลักษณ์และทรัพยากรเดิม เพื่อสร้างความดึงดูดใจแก่นักท่องเที่ยวหลากหลายกลุ่ม

นอกจากมีชื่อเสียงเรื่องผ้าคราม สกลนครที่เราได้สัมผัสมีมิติลึกซึ้งหลากหลาย เมืองที่เกิดจากความล่มสลายในตำนาน ผาแดงนางไอ่ มีความสามารถในการปรับตัว สะสมวัฒนธรรมแต่ละยุคไว้ ตั้งแต่สถาปัตยกรรมยุคขอมโบราณ พุทธศาสนาอันเข้มแข็ง วิถีของชนเผ่าต่างๆ และชาวเวียดนามอพยพ ไปจนถึงทรัพยากรธรรมชาติ ภูเขา แหล่งน้ำ การเลี้ยงสัตว์และเพาะปลูก ทั้งยังเก็บอัตลักษณ์ใหม่ๆ มาตลอดตามกาลเวลา เมืองสกลจึงเติบโตไม่หยุดนิ่ง หยิบจับทรัพยากรมาสร้างคุณค่าใหม่อย่างไม่สิ้นสุด 

จากรายงานการศึกษาที่เข้มข้น เราคัดสรรของดีสกลนคร 10 อย่าง ทั้งสิ่งของและสถานที่โดดเด่นมาให้รู้จักกันในเบื้องต้น ซึ่งอาจทำให้คุณได้รู้จักดินแดนหนองหานหลวงในแง่มุมที่แตกต่าง และหลงรักเมืองนี้กว่าที่เคย

01

โพนยางคำ

เนื้อโพนยางคำ, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

สินค้าโอท็อปอันดับหนึ่งของสกลนครคือเนื้อโพนยางคำ เนื้อโคขุนคุณภาพสูงที่เกิดจากวัวสายพันธุ์ยุโรปผสมกับวัวสายพันธุ์พื้นเมือง ปัจจุบันมีการเลี้ยงวัวสายพันธุ์ผสมนี้ใน 8 อำเภอสกลนคร นับเป็นแหล่งรายได้ที่มั่นคงของชุมชน

ต้นกำเนิดของเนื้อโพนยางคำมาจากกองอำนวยการกลางรักษาความปลอดภัยแห่งชาติ (กรป.กลาง) ที่ตั้งเป้าส่งเสริมการเลี้ยงสัตว์ในที่ทุรกันดารตั้งแต่ พ.ศ. 2519 โดยได้ความช่วยเหลือจากรัฐบาลฝรั่งเศส โครงการเลือกดำเนินการที่สกลนครและนครพนมอย่างต่อเนื่อง จนเกิดโคลูกผสมไทย-ฝรั่งเศส มากเพียงพอที่จะตั้งกลุ่มเกษตรกรผู้เลี้ยงโค และสหกรณ์การเลี้ยงปศุสัตว์ กรป.กลาง ที่บ้านโพนยางคำ ซึ่งทำหน้าที่ควบคุมมาตรฐานการผลิตให้ได้เนื้อโคคุณภาพดี สะอาดปลอดภัยมากว่า 30 ปี

เนื้อโพนยางคำ, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

กว่าจะได้เนื้อวัวแสนอร่อย เกษตรกรต้องขุนโคกว่า 3 ปี ก่อนส่งให้สหกรณ์ดูแลต่ออีกร่วมปี ปัจจุบันเราสามารถชิมเนื้อโพนยางคำได้ในร้านอาหารทั่วสกลนคร รวมถึงในหลายจังหวัดทั่วอีสานและในกรุงเทพฯ แต่ถ้าอยากลิ้มรสพร้อมบรรยากาศฟาร์มร่มรื่นกว้างใหญ่ เชิญมาลองชิมเนื้อโพนยางคำได้ที่ร้านอาหารของสหกรณ์ฯ ซึ่งมีทั้งสเต๊กและอาหารอีสานให้เลือก แถมที่นี่ยังมีชิ้นเนื้อสดส่วนต่างๆ เครื่องใน และดีวัว ให้เลือกซื้อกลับบ้านอีกด้วย

02

หนองหาน

หนองหาน, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

ทะเลสาบที่ใหญ่ที่สุดในภาคอีสานคือหัวใจของสกลนคร เป็นแหล่งน้ำสำคัญที่เชื่อว่าเกิดจากการล่มสลายของเมืองในตำนาน นิทานเรื่อง ผาแดงนางไอ่ เล่าว่า นางไอ่คำ พระธิดาแสนงามของเจ้าเมืองเอกชะทีตา รักกับท้าวผาแดงแห่งเมืองผาโพง ความงามของนางไอ่คำทำให้ท้าวพังคี เจ้าชายพญานาคจากเมืองบาดาลตกหลุมรัก ปลอมตัวเป็นกระรอกเผือกมากระโดดโลดเต้นบนกิ่งไม้ให้นางไอ่คำเห็น

หนองหาน, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

นางไอ่คำคิดอยากได้กระรอกเผือกจึงสั่งให้นายพรานไปจับตัวมา เมื่อจับเป็นไม่ได้ก็จับตาย ให้นายพรานยิงกระรอกเผือกเสีย ก่อนตายกระรอกพังคีอธิษฐานขอให้เนื้อตัวขยายใหญ่จนคนทั้งเมืองกินไม่หมด ชาวเมืองต่างเข้าใจว่าเนื้อกระรอกเผือกเป็นเนื้อศักดิ์สิทธิ์ จึงเฉือนเนื้อไปแบ่งปันกินทั่วเมือง ยกเว้นกลุ่มแม่ม่ายที่สังคมรังเกียจ ไม่ได้ชิมเนื้อกระรอก

คืนนั้นเมื่อพญานาคทราบข่าวว่าโอรสสิ้นชีพ ก็เกณฑ์ไพร่พลเลื้อยขึ้นมาถล่มเมืองเอกชะทีตาให้จมลง เมืองใหญ่กลายเป็นหนองหาน เหลือเพียงดอนสวรรค์และเกาะเล็กเกาะน้อยกลางทะเลสาบซึ่งเป็นที่อยู่ของแม่ม่าย ที่รอดพ้นจากความพิโรธของพญานาค

หนองหาน, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร
หนองหาน, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

ปัจจุบันดอนสวรรค์ เกาะใหญ่ใจกลางหนองหานถือเป็นพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ที่มีพืชพรรณป่าไม้อุดมสมบูรณ์ ต้นยางนาสูงใหญ่รกครึ้ม ด้านหน้าเกาะมีโบสถ์เล็กๆ กุฏิศาลาวัดร้าง และต้นตะเคียนคู่ที่ชาวบ้านศรัทธาในแม่ย่าตะเคียนทองศรีวิลาไล ดอนสวรรค์จึงเป็นทั้งแหล่งศึกษาธรรมชาติและศูนย์รวมความเชื่อ

ถ้ามีเวลาเที่ยวหนองหานทั้งวัน สามารถเช่าเรือไปเที่ยวพื้นที่รอบหนองหานได้หลายจุด โดยขึ้นเรือได้ที่สวนสมเด็จพระศรีนครินทร์ หรือที่เรียกกันว่าสระพังทอง สวนสาธารณะขนาดใหญ่กลางเมืองที่มีสระน้ำขุดสมัยขอม

03

วัดพระธาตุเชิงชุม

วัดพระธาตุเชิงชุม, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร
วัดพระธาตุเชิงชุม, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

วัดสำคัญริมหนองหานมีตำนานเล่าขานว่า พระพุทธเจ้าเคยเสด็จมาตามริมแม่น้ำโขง เมื่อมาถึงภูน้ำลอดเชิงชุม ดินแดนหนองหานหลวงที่พระเจ้าสุวรรณภิงคาระและพระนางนารายณ์เจงเวงปกครอง ทั้งสองเสด็จมาต้อนรับพระพุทธเจ้า พระองค์แสดงปาฏิหาริย์ให้มีดวงมณี 3 ดวงพุ่งจากพระโอษฐ์ และตรัสว่าสถานที่นี้ประเสริฐ มีพระพุทธเจ้า 4 พระองค์ได้ประชุมรอยพระพุทธบาทไว้ พระเจ้าสุวรรณภิงคาระซาบซึ้งยินดี จึงทรงถอดมงกุฎทองคำมาสวมบูชารอยพระพุทธบาท แล้วทรงสร้างเจดีย์ครอบเป็นพระธาตุเชิงชุม

วัดพระธาตุเชิงชุม, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร
วัดพระธาตุเชิงชุม, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

ตัวเจดีย์พระธาตุตั้งหันหน้าไปทางหนองหาน สร้างด้วยศิลาแลงและหินทรายแดง มีลักษณะศิลปะแบบล้านช้าง สันนิษฐานว่าเดิมทีเป็นปราสาทหินทรายสมัยขอม ซึ่งต่อมาได้รับการบูรณะราวพุทธศตวรรษที่ 16 ยามอาณาจักรล้านช้างมีอิทธิพล วิหารข้างเจดีย์เป็นที่ประดิษฐานหลวงพ่อพระองค์แสน พระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองสกลนคร และข้างๆ กันคือพระอุโบสถที่ได้รับการบูรณะตกแต่งอย่างสวยงาม

เทศกาลสำคัญที่นี่คืองานมนัสการพระธาตุประจำปี ตั้งแต่วันขึ้น 11 ค่ำ ถึง 15 ค่ำ เดือนยี่ ซึ่งมีกิจกรรมตลอดวัน ทั้งตักบาตรพระสงฆ์รอบองค์พระธาตุ สรงน้ำองค์พระธาตุ ประกวดขบวนแห่โคมไฟและจุดบั้งไฟด้วย

04

เทือกเขาภูพาน

เทือกเขาภูพาน, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร
เทือกเขาภูพาน, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

หนึ่งในสัญลักษณ์ของสกลนครคือเทือกเขาภูพาน อุทยานแห่งชาติอุดมสมบูรณ์ที่คั่นกลางระหว่างสกลนครกับกาฬสินธุ์ ประกอบด้วยป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณ และป่าดิบแล้ง นอกจากเป็นแหล่งต้นน้ำและที่อยู่ของพืชพรรณสัตว์ป่า ที่นี่ยังเป็นแรงบันดาลใจให้หนังและเพลงหลากหลาย เช่น ภาพยนตร์เก่าเรื่อง ภูพานอย่าร้องไห้ เสือภูพาน เพลง ภูพานสะอื้น ไปจนถึงงานคราฟต์ไทยอย่างผ้าย้อมครามแบรนด์ภูคราม ที่ปักลายดอกไม้จากภูพานเป็นเอกลักษณ์ของแบรนด์

เทือกเขาภูพาน, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร
เทือกเขาภูพาน, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

สถานที่ท่องเที่ยวในเขตอุทยานนี้มีหลากหลายมาก เมื่อขับรถขึ้นเส้นทางถนนคดเคี้ยวเหมือนงูเลื้อยที่เรียกว่าโค้งปิ้งงู จะพบจุดท่องเที่ยวหลายแห่ง เช่น น้ำตกคำหอม พระตำหนักภูพานราชนิเวศน์ โดยภายในเขตที่พักของอุทยานฯ มีบ้านพัก จุดกางเต็นท์ และหน้าผานางเมินเป็นจุดชมพระอาทิตย์ตกดินที่สวยงาม

เทือกเขาภูพานยังมีความสำคัญในแง่ประวัติศาสตร์ ทั้งเคยเป็นสมรภูมิรบในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 และยังมีถ้ำเสรีไทย ถ้ำลับที่เป็นแหล่งสะสมอาวุธยุทธภัณฑ์ของกลุ่มต่อต้านทหารญี่ปุ่น เมื่อมองจากที่สูงจะเห็นเป็นเพียงลานหินธรรมดาเท่านั้น ปัจจุบันถ้ำนี้เดินเท้าเข้าไปไม่ยาก เพียงเดินตามเส้นทางหลังประติมากรรม ‘ขุนพลภูพาน’ หรือ เตียง ศิริขันธ์ อดีตอาจารย์และนักการเมืองคนสำคัญ ผู้เป็นหัวหน้าขบวนการเสรีไทยสายอีสานและสกลนคร ก็จะได้เรียนรู้เรื่องราวของกลุ่มวีรบุรุษชาวอีสานในสมัยสงครามโลก 

05

ตลาดบายพาส

ตลาดบายพาส, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร
ตลาดบายพาส, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร
ตลาดบายพาส, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

แหล่งวัตถุดิบอาหารป่าและอาหารท้องถิ่นขนาดใหญ่ของสกลนครเป็นตลาดของป่าจากภูพาน ปัจจุบันยังขายวัตถุดิบสดใหม่ทั้งจากหัวไร่ปลายนาและป่าชุมชน เช่น ผักป่า หอยป่า ปูนา จักจั่น จิ้งหรีด รังตัวต่อ ตลอดจนปลาจากแหล่งน้ำรอบๆ เช่น แม่น้ำโขง ลุ่มน้ำศรีสงครามและน้ำอูน ในหน้าฝนจะมีเห็ดป่านานาสะพรั่งให้เลือกซื้อเยอะเป็นพิเศษ สะท้อนความอุดมสมบูรณ์และธรรมชาติแต่ละฤดูกาลในสกลนครและพื้นที่ใกล้เคียง นอกจากนี้ยังมีอาหารท้องถิ่นปรุงสำเร็จอีกหลายอย่าง ไม่ว่าเป็นคนทำอาหารหรือนักชิมก็ได้ความเอร็ดอร่อยจากตลาดแห่งนี้ 

06

พระธาตุภูเพ็ก 

ตลาดบายพาส, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร
ตลาดบายพาส, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

บนยอดเขาภูเพ็กในเทือกเขาภูพาน มีปราสาทหินทรายขอมขนาดใหญ่เคยเป็นศาสนสถานฮินดู สันนิษฐานว่าสร้างในพุทธศตวรรษที่ 16 – 17 ก่อนปรับเปลี่ยนเป็นพุทธศาสนสถานในภายหลัง พระธาตุภูเพ็กแสดงถึงประวัติศาสตร์เก่าแก่ของดินแดนสกลนคร โดยตัวปราสาทหลักหันหน้าไปทิศตะวันออก ปัจจุบันสภาพโบราณสถานค่อนข้างสมบูรณ์ ตัวอาคารมีห้องโถงกลางเพื่อประดิษฐานรูปเคารพ มีเรือนธาตุรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสย่อมุม มุมละ 5 เหลี่ยม รวมกันเป็น 20 เหลี่ยม ด้านหน้ามีฐานหินยกสูงยื่นออกมาคล้ายกากบาท เรียกว่าโคปุระ และมีสระน้ำเล็กๆ 2 สระด้านทิศเหนือ วัตถุโบราณสำคัญของที่นี่ คือแท่นหินเจาะช่องสี่เหลี่ยม สันนิษฐานว่าเป็นแท่นบรรจุสิ่งมงคลและศิวลึงค์หินทราย

ตำนานเมืองเล่าว่า พระธาตุภูเพ็กสร้างโดยกลุ่มบุรุษชาวเมืองหนองหานน้อยที่ต้องการได้พระอุรังคธาตุ (กระดูกหน้าอก) ของพระพุทธเจ้า โดยแข่งขันสร้างเจดีย์ใหญ่ให้เสร็จก่อนฟ้าสาง กับกลุ่มผู้หญิงเมืองหนองหานหลวงที่สร้างพระธาตุนารายณ์เจงเวง ผลสุดท้ายฝ่ายชายเป็นกลุ่มที่พ่ายแพ้เพราะหลงกลฝ่ายหญิง ซึ่งหลอกว่าดาวเพ็กหรือดาวศุกร์บนท้องฟ้าขึ้นแล้ว พระธาตุนี้จึงได้ชื่อว่าพระธาตุภูเพ็ก นับเป็นโบราณสถานศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวจังหวัดศรัทธา

แม้ตอนเดินขึ้นจะต้องปีนบันได 400 กว่าขั้นจนหอบแฮ่กไปบ้าง แต่โบนัสคือวิวเมืองที่งดงามท่ามกลางหมอกจางๆ เห็นต้นไม้เขียวชอุ่มแทรกไปเมืองสกลนคร 

ตลาดบายพาส, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร
ตลาดบายพาส, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

07

หมากเม่า

หมากเม่า, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร
หมากเม่า, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

หมากเม่าเป็นผลไม้ป่าที่ขึ้นมากตามธรรมชาติในภูพาน โดยเฉพาะที่ตำบลสร้างค้อ อำเภอภูพาน ณ เส้นรุ้งที่ 16 องศาเหนือ ตัดกับเส้นแวงที่ 103 องศาตะวันออก เหตุที่เบอร์รี่ป่านี้งอกงามเป็นพิเศษ เพราะดินร่วนของเทือกเขาภูพานมีแร่ธาตุจากภูเขาไฟยุคดึกดำบรรพ์ ผลหมากเม่ามีสาร Antosiyanin สีม่วงแดงที่มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ทั้งยังช่วยต้านมะเร็ง 

ราว พ.ศ. 2535 – 2536 นักวิชาการจากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร มาสำรวจไม้ผลในพื้นถิ่น แล้วพบว่าผลไม้ป่านี้มีศักยภาพในการแปรรูป จึงนำมาวิจัยและร่วมมือกับชุมชนผลิตสินค้าจากหมากเม่า เริ่มต้นจากน้ำและไวน์หมากเม่า ด้วยคุณสมบัติค่า pH ระหว่าง 3 – 4 จึงเหมาะที่จะนำไปผลิตเป็นน้ำผลไม้โดยไม่ต้องใส่สารกันบูด ดีต่อผู้บริโภค 

หมากเม่า, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

ผู้บุกเบิกสินค้าหมากเม่า คือ 3 เซียนเม่า ขาน แก้วอุ่นเรือน เชี่ยวชาญการทาบกิ่ง ทองเว เพียรภายลุน ถนัดการเสียบยอด และ คนพ วรรณวงศ์ ถนัดด้านสายพันธุ์และการแปรรูป ทั้งสามร่วมมือกันปลูกหมากเม่าและพัฒนาสายพันธุ์หมากเม่า จนได้ผลผลิตลูกกลมใหญ่ อร่อย เหมาะแก่การแปรรูป โดยทางมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร ร่วมส่งเสริมการปลูกและพัฒนาจนกลายเป็นผลิตภัณฑ์เด่นของสกลนคร สร้างอาชีพรายได้ให้กับชุมชน ไล่ตั้งแต่อำเภอโคกศรีสุพรรณ เต่างอย ภูพาน กุดบาก ไปจนถึงนิคมน้ำอูน ส่องดาว สว่างแดนดิน พังโคน ตลอดเทือกเขาภูพาน มีเครือข่ายหมากเม่าประมาณ 400 ครอบครัว มีไร่หมากเม่า 1,900 กว่าไร่ และมีโรงงานแปรรูป 15 โรงงาน

หมากเม่า, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

จากเดิมชาวบ้านนิยมกินผลสดและนำไปใส่ส้มตำ ปัจจุบันหมากเม่าถูกนำไปแปรรูปสารพัด นอกจากเครื่องดื่ม ยังมีแยมหมากเม่า คุกกี้ไส้หมากเม่า ชาใบเม่า น้ำใบเม่า สบู่และเครื่องสำอางประทินผิว เบอร์รี่สีม่วงแดงเดินทางไกลออกจากป่า มาเป็นซูเปอร์ฟู้ดที่หล่อเลี้ยงรายได้ของจังหวัด 

08

หมู่บ้านท่าแร่

หมู่บ้านท่าแร่, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

ชุมชนขนาดใหญ่ที่สุดของชาวคริสต์เชื้อสายเวียดนามในสกลนคร เป็นหมู่บ้านคาทอลิกที่มีสมาชิกมากที่สุดในเมืองไทย หมู่บ้านแสนสวยนี้ตั้งอยู่ริมหนองหาน ใน ค.ศ. 1884 มิชชันนารีจากฝรั่งเศสและครูเณรจากเวียดนาม ร่วมกับสมาชิกคริสตชนทั้งชาวเวียดนามและชาวพื้นเมืองนับร้อยคน รวมตัวกันต่อเรือและแพมาขึ้นฝั่งที่ฟากหนึ่งของหนองหานเพื่อตั้งรกรากใหม่ บนพื้นที่ป่าไม้ที่เต็มไปด้วยหินลูกรังหรือหินแฮ่อยู่ทั่วไป หมู่บ้านนี้จึงได้ชื่อว่าท่าแร่

หมู่บ้านท่าแร่, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

ชาวท่าแรกรุ่นอพยพสวดภาวนาต่ออัครเทวดามีคาแอลเป็นประจำ จึงสร้างวัดหลังแรกในนามวัดมหาพรหมมีคาแอล ศาสนสถานนี้ได้รับการปรับปรุงและสร้างใหม่หลายครั้ง โดยอาสนวิหารอัครเทวดามีคาแอลในปัจจุบัน สร้างใน ค.ศ. 1971 ให้เป็นรูปหัวเรือ สื่อถึงตำนานเรือโนอาห์และการกำเนิดหมู่บ้าน โดยได้รับการบูรณะปรับปรุงหลายครั้งหลังจากนั้นให้สวยสง่า เป็นศูนย์รวมจิตใจและความภาคภูมิใจของชาวท่าแร่ 

หมู่บ้านท่าแร่, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร
หมู่บ้านท่าแร่, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

นอกจากโบสถ์หลัก ผังเมืองของหมู่บ้านนี้สวยงามเป็นระเบียบด้วยอิทธิพลยุโรป ถนนกว้างขวางตัดตรง มีสถาปัตยกรรมสไตล์โคโลเนียลฝรั่งเศสอยู่หลายหลัง เช่น คฤหาสน์โสรินทร์ ของอดีตคหบดีใหญ่ในชุมชน นายฮ้อยเลื่อง โสรินทร์ และคฤหาสน์อุดมเดชวัฒน์ ของนายยอแซฟ คำสิงห์ อุดมเดช ไม่ว่าเป็นบ้านสไตล์ฝรั่ง เรือนไทย หรือบ้านแบบร่วมสมัยล้วนประดับตกแต่งด้วยรูปดวงดาว ทุกเทศกาลคริสต์มาสต์ของทุกปี แต่ละบ้านจะแต่งดาวติดไฟอย่างสวยงาม ทั้งหมู่บ้านจัดงานเทศกาลแห่ดาวคริสต์มาส มีขบวนแสงสีเสียงยิ่งใหญ่ เป็นหนึ่งในเทศกาลท่องเที่ยวสำคัญของจังหวัด ซึ่งสะท้อนความหลากหลายด้านศาสนา และการนำทรัพยากรวัฒนธรรมมาปรับใช้ในการพัฒนาชุมชน 

09

ผ้าคราม Mann craft

ผ้าคราม Mann craft, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร
ผ้าคราม Mann craft, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

ก่อนผ้าย้อมครามจะกลายเป็นสินค้า GI ของสกลนคร เสื้อผ้าย้อมครามเคยเป็นเสื้อผ้าพื้นๆ ที่ชาวบ้านใส่ทำไร่ทำนา เพราะมีคุณสมบัติช่วยกันแดดกันยุง เมื่อเวลาผ่านไป เสื้อผ้าสำเร็จรูปจากโรงงานอุตสาหกรรมเข้ามาอยู่ในชีวิตประจำวันผู้คนมากขึ้น ชุมชนที่ย้อมผ้าสีธรรมชาติก็ค่อยๆ เลิกก่อหม้อย้อมครามไปเป็นลำดับ

ผ้าคราม Mann craft, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร
ผ้าคราม Mann craft, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

ครามกลับเข้ามามีบทบาทอีกครั้ง ด้วยความพยายามของทั้งภาครัฐ เอกชน และสถานศึกษาที่ตั้งใจนำภูมิปัญญาเก่าแก่มาสร้างผลิตภัณฑ์ใหม่ หนึ่งในร้านที่โดดเด่นที่สุดคือ Mann Craft ของ ปราชญ์ นิยมค้า สมาชิกกลุ่ม สกลเฮ็ด คนรุ่นใหม่ที่กลับบ้านมาสร้างแบรนด์ดีไซน์เก๋ ปราชญ์เพิ่มมูลค่าให้สินค้าท้องถิ่นโดยทดลองทอและย้อมครามอย่างนอกกรอบ เช่น ย้อมสี Indigo Spectrum ไล่เฉดสีครามตั้งแต่อ่อนจนเข้มจัดได้ถึง 52 เฉดสี คิดค้นหมึกครามสำหรับเพนต์ลงบนผ้าแทนการย้อมแบบดั้งเดิม คลี่คลายลายผ้าทอมัดหมี่ ลายลูกแก้ว หรือลายเก่าแก่ต่างๆ ให้อยู่ในฟอร์มร่วมสมัย หรือดึงเทคนิคพิมพ์ผ้าแบบอินเดียมาสร้างคอลเลกชันใหม่ ไปจนถึงนำสีธรรมชาติจากต้นไม้ใบหญ้าอื่นๆ มาสร้างลูกเล่นสร้างสรรค์ แบรนด์นี้จึงมีความเป็นศิลปะสูง ตัวตนชัดเจน และสวยบาดใจ

ผ้าคราม Mann craft, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร
ผ้าคราม Mann craft, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

นอกจากแบรนด์ที่ตอบโจทย์คนรุ่นใหม่ แบรนด์ในเครือเดียวกันคือร้านครามทอง ซึ่งเน้นผลิตผ้าครามสำหรับผู้ใหญ่ เช่น ผ้าซิ่นและกระเป๋าที่สวยมีระดับ ล่าสุดปราชญ์ยังเปิดสวนแมน แปลงโฉมสวนผลไม้เก่าใกล้ตัวเมืองสกลนครเป็นศูนย์เรียนรู้การย้อมสีธรรมชาติ นักท่องเที่ยวและผู้สนใจสามารถมาเวิร์กช็อปย้อมครามและสีธรรมชาติอื่นๆ จากต้นไม้ที่ปลูกในสวน โดยในอนาคตที่นี่จะเปิดเป็นแหล่งจัดกิจกรรมเชิงศิลปวัฒนธรรม งานคราฟต์ สำหรับศิลปินนักออกแบบต่างๆ รวมถึงเป็น Artist Residency นับเป็นการต่อยอดภูมิปัญญาดั้งเดิมของจังหวัดอย่างครบวงจร

10

นาเชือก

หมู่บ้านนาเชือก, ร้านผ้าย้อมมูลควาย, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

ชาวบ้านส่วนใหญ่นิยมทำนาและเลี้ยงควายที่นาเชือก ชีวิตเรียบง่ายเริ่มมีรายได้เสริมเมื่อ พระอาจารย์ฉัฐกรณ์ มหาปุญโญภิกขุ พระภิกษุที่เป็นที่เคารพเลื่อมใสของชาวบ้านเริ่มต้นโครงการว่าจ้างชาวบ้านทอผ้า ชุมชนเลยมีทักษะหัตถกรรมเพิ่มเติม ต่อมาเมื่อครามเริ่มกลายเป็นของฮิตประจำจังหวัดที่สร้างรายได้เสริมให้ชุมชนอื่นๆ ชาวนาเชือกอยากหาทางสร้างผลิตภัณฑ์ผ้า พระอาจารย์เลยแนะนำให้ใช้มูลควายที่มีเยอะในชุมชนมาย้อมผ้า เกิดเป็น ‘ก็ฝ้าย’ ร้านผ้าย้อมมูลควายเจ้าแรกของเมืองไทยเมื่อ 11 ปีที่แล้ว

หมู่บ้านนาเชือก, ร้านผ้าย้อมมูลควาย, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

ปัจจุบัน สายสุณี และ สะไกร ไชยหงษา เป็นผู้นำในการดูแลแบรนด์ก็ฝ้าย ซึ่งมีสินค้าหลากหลาย ทั้งเสื้อผ้า ผ้าพันคอโครเชต์ ตุ๊กตาควาย และของกระจุกกระจิกน่ารักสารพัด สีที่เห็นทั้งหมดมาจากมูลควาย ซึ่งแต่ฤดูกาลไม่เหมือนกัน ขึ้นอยู่กับอาหาร ฤดูหนาวจะได้ผ้าสีเข้ม ฤดูร้อนจะได้สีเขียวอมเหลืองเพราะหญ้าแห้ง และฤดูฝนจะได้ผ้าสีอมเขียวเพราะหญ้าได้น้ำมาก นอกจากนี้ยังมีการย้อมดินโคลนและเปลือกไม้ ได้เป็นคอลเลกชันผ้าสีเอิร์ธโทนที่สวย ปลอดภัย และเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม แถมยังมีงานจักสานด้วย

หมู่บ้านนาเชือก, ร้านผ้าย้อมมูลควาย, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร
หมู่บ้านนาเชือก, ร้านผ้าย้อมมูลควาย, รู้จักสกลนครผ่านของดี 10 อย่างที่ทำให้อยากไปเยือนแดนอีสาน, ที่เที่ยว สกลนคร

ล่าสุดนาเชือกยังผันตัวเป็นหมู่บ้านโฮมสเตย์ที่ต้อนรับนักท่องเที่ยว โดย ‘บ้านนานายฮ้อย’ ของสองสามีภรรยาไชยหงษาเป็นศูนย์กลาง แขกที่มาเยือนสามารถนั่งจิบน้ำที่คาเฟ่เล็กๆ บนตัวบ้าน เลือกซื้อสินค้าผ้าย้อมสีธรรมชาติสารพัด นวดแผนไทย สปาโคลนในกระทะร้อน และทีเด็ดคือนั่งเรือไปเกาะควาย เกาะเล็กๆ ที่เลี้ยงควายแสนเชื่องอย่างอิสระ เต็มไปด้วยนกป่าและต้นไม้นานา วิวธรรมชาติที่นี่สวยแบบ 360 องศา งดงามไม่แพ้เมืองนอกเลยทีเดียว

Writer

ภัทรียา พัวพงศกร

ภัทรียา พัวพงศกร

บรรณาธิการ นักเขียน ที่สนใจตึกเก่า เสื้อผ้า งานคราฟต์ กลิ่น และละครเวที พอๆ กับการเดินทาง

Photographer

Avatar

ปฏิพล รัชตอาภา

ช่างภาพอิสระที่สนใจอาหาร วัฒนธรรมและศิลปะร่วมสมัย มีความฝันว่าอยากทำงานศิลปะเล็กๆ ไปเรื่อยๆ