22 มิถุนายน 2020
1 K

The Cloud x สารคดีสัญชาติไทย

ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12

ผมอยู่บนรถโดยสาร ซึ่งเดินทางออกจากเมืองกาฐมาณฑุ เมืองหลวงของประเทศเนปาล ตอนใกล้ค่ำแล้ว จุดหมายอยู่ที่เมืองเล็กๆ ปากทางเข้าอุทยานแห่งชาติจิตวัน

เส้นทางแคบคดเคี้ยว รถหนาแน่น เสียงแตรกลบเสียงเรื่องยนต์ โค้งหักศอก เส้นทางไต่ขึ้นและลง ทางแคบๆ ขนาบด้วยภูเขา

ด้านซ้ายมือ ดวงจันทร์กลมโตทอแสงนวลอยู่ใกล้ราวจะเอื้อมมือถึง อาจเป็นเพราะอุปาทาน ดูเหมือนจะเป็นดวงจันทร์ที่งดงามกว่าที่ผมเคยเห็น ที่จริงคงไม่เป็นเช่นนั้นหรอก นี่คือคืนขึ้น15 ค่ำ วันลอยกระทง ดวงจันทร์ไม่ว่าจะมองจากที่ใดก็งดงามไม่ต่างจากนี้

ในคืนขึ้น 15 ค่ำ ดวงจันทร์งดงามเสมอ

ผมเดินทางโดยมีดวงจันทร์ทอแสงนวลอยู่เบื้องบนบ่อยๆ 

ครั้งหนึ่งบนเส้นทางสู่อำเภอทองผาภูมิ จังหวัดกาญจนบุรี แม้เพียงเวลา 20.00 น. เส้นทางก็ว่างโล่ง เสียงเครื่องคำรามหนักแน่น ยางบดไปบนถนน ดอกยางชนิดลุยโคลนส่งเสียงอันคุ้นเคย แสงไฟสาดส่องไปข้างหน้า ไมลส์ เดวิส บรรเลงทรัมเป็ตด้วยสำเนียงอ้อยสร้อย เหลือระยะทางอีกไกลจึงจะถึงจุดหมาย ดวงจันทร์ขึ้น 15 ค่ำกลมโต สว่างนวลเด่นอยู่ทางด้านซ้าย

นี่คือบรรยากาศ ‘เดิมๆ’ ของผม ขับรถยาวไกลบนเส้นทางมืดมิด จุดหมายอยู่ในป่าลึก แต่ดูเหมือนครั้งนี้จะแตกต่างไปบ้าง เพราะเป็นวันที่ผมเดินทาง พร้อมๆ กับช่วงเวลาที่ดวงจันทร์กลมโตกำลังถูกเงาดำของโลกเข้าบดบัง

ความสว่างนวลหายไป เงาดำเข้าครอบคลุมดวงจันทร์

ความสว่างไสวถูกดับให้มืดมิด 

ในป่า หลายๆ ครั้งที่ผมทำงานในขณะดวงอาทิตย์และดวงจันทร์อยู่พร้อมกันบนท้องฟ้า เป็นเช่นนี้เสมอในเวลา ใกล้พลบค่ำ

เย็นหนึ่งเรากำลังตามเสือโคร่งที่สวมปลอกคอติดเครื่องส่งสัญญาณวิทยุ ดวงอาทิตย์กำลังจะลับสันเขา ขณะดวงจันทร์ลอยเด่นอยู่บนฟ้าแล้ว 

ชะนีมือขาว, สารคดีสัญชาติไทย, ปริญญากร วรวรรณ
ชะนีมือขาว การฆ่าชะนีเพื่อเอาลูกมาเข้าตลาดค้าสัตว์ป่ายังเกิดขึ้นเสมอ

“เจ้า 150 อยู่ใกล้ๆ นี่เองครับ” ถาวร ผู้ช่วยนักวิจัย ชูเสาอากาศขึ้นเหนือหัวหันไป-มา เสียงติ๊กๆ จากเครื่องรับดังชัดเจน

เจ้า 150 ที่ถาวรพูดถึงเป็นเสือโคร่งตัวผู้ร่างกำยำหนัก 210 กิโลกรัม มันอยู่ห่างเราไม่เกิน 50 เมตร

มันเข้ามาใกล้กับเสือโคร่งครอบครัวหนึ่งที่เรากำลังติดตาม

“หมายถึงตอนนี้ มีเสือโคร่งอยู่ใกล้ๆ หกตัวสิครับ” ผมพูดเบา ถาวรพยักหน้ายิ้มๆ

ลูกๆ เสืออายุร่วม 20 เดือนทั้งสี่ตัวเป็นลูกเจ้า 150 แม้ว่าพวกมันจะถึงเวลาที่ต้องแยกจากแม่แล้วก็ตาม แต่ดูเหมือนลูกยังไม่อยากไปไหน

ในระยะหลัง เมื่อติดตามไปพบเหยื่อที่พวกมันล่าได้ ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่บนสันเขา ไม่ก็ในพื้นที่ค่อนข้างทุรกันดาร

นักวิจัยอธิบายว่า แม่กำลังสอนลูกๆ ให้ล่า ในช่วงแรกที่ลูกแยกออกไป พวกมันต้องมาอยู่ในพื้นที่ลักษณะนี้ ฝึกฝนอีกสักระยะ กระทั่งแกร่งพอ จึงจะเข้าไปเบียดและเข้าไปแทนที่เจ้าของพื้นที่ ซึ่งครอบครองพื้นที่ดีๆ ไว้

ไม่ใช่ลูกเสือทุกตัวหรอกที่จะผ่านพ้นด่านทดสอบนี้ไปได้

ถึงวันนี้ โลกเดินทางมาไกลมาก จากวันที่คนยังใช้ถ้ำเป็นที่อาศัย

มีเทคโนโลยีอันช่วยให้คนใช้ชีวิตอย่างสะดวกสบาย

แต่ในบางส่วนส่วนของโลก เหตุการณ์ก็ไม่เคยเปลี่ยนแปลง โดยเฉพาะกับสัตว์ป่า มีคนจำนวนไม่น้อยไม่เชื่อ ไม่เคยเคารพสิทธิในความเป็นชีวิตของพวกมัน

ในบางแห่ง ยังนิยมใช้ชิ้นส่วนสัตว์ป่าเพื่อบริโภค หมีควายถูกขังในกรงแคบๆ ขยับตัวไม่ได้ มีท่อสายยางทิ่มเข้ากลางลำตัว เจตนาเพื่อเอาน้ำดีหมีไปบริโภค

ค่างแว่นถิ่นเหนือ, สารคดีสัญชาติไทย, ปริญญากร วรวรรณ
ค่างแว่นถิ่นเหนือ ค่างเป็นเป้าหมายหนึ่งของการล่าเพื่อนำเนื้อมาขาย

แม้ว่าการทำเช่นนี้ในประเทศเวียดนามจะสั่งห้ามและผิดกฎหมายแล้วก็เถอะ แต่ก็ยังมีการลักลอบ เพราะความต้องการดีหมียังสูง

ในบางแห่ง คนนำหมีมาตัดเล็บออก ปล่อยให้หมารุมกัด ต่อสู้กันเพื่อความบันเทิงของคน

แน่นอนว่าเหตุการณ์เหล่านี้ย่อมสะเทือนใจคนจำนวนมากที่ได้เห็น

แต่มันยังเกิดขึ้นทุกวัน

การศึกษาเรียนรู้ ทำความรู้จักสัตว์ป่า เป็นหนทางที่จะช่วยให้พวกมันมีโอกาสดีขึ้น

เมื่อรู้ถึงวิถีชีวิต รู้ถึงปัจจัยต่างๆ ที่สัตว์ป่าต้องใช้ เหล่านี้ย่อมเป็นหนทางที่คนจะจัดการกับแหล่งอาศัยของพวกมันอย่างเหมาะสม

เรียนรู้จัก ‘กาย’ สัตว์ป่าให้ถ่องแท้ จากนั้นก็เริ่มทำความรู้จักกับ ‘ใจ’ ของพวกมัน 

ครอบครัวเสือโคร่งที่ผมมีโอกาสเข้าใกล้กำลังจะแยกย้ายไปเริ่มต้นตามวิถีของเสือ ไม่ง่ายนักที่มันจะผ่านด่านทดสอบไปได้ 

แต่ลูกๆ เสือได้รับการถ่ายทอดประสบการณ์มาอย่างดี

ลูกเสือโคร่ง, สารคดีสัญชาติไทย, ปริญญากร วรวรรณ
เสือโคร่ง ลูกๆ เสือโคร่งจะอยู่กับแม่เพื่อเรียนรู้การดำเนินวิถีชีวิต ก่อนแยกไปเป็นเวลาราวๆ 2 ปี

นี่ย่อมไม่ใช่การออกไปใช้ชีวิตลำพังอย่างสิ้นหวัง

คืนขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 

บนรถโดยสารที่กำลังแล่นไปตามทางคดเคี้ยว

ไม่ไกลจากเชิงเขาหิมาลัย ดวงจันทร์กลมโตทอแสงนวล ทำให้ผมนึกถึงวันที่กำลังขับรถมุ่งสู่อำเภอทองผาภูมิ ดวงจันทร์ถูกเงาโลกบดบังจนมืดมิด 

ไมลส์ เดวิส บรรเลงท่วงทำนองอ้อยสร้อย

ไม่นานเงาดำก็ผ่านพ้น ดวงจันทร์สว่างไสวดังเดิม

สำหรับสัตว์ป่า บางทีในโลกเดียวกันนี้ แม้เงาดำจะผ่านพ้นไปแล้ว แต่ดูเหมือนพวกมันจะถูกเงาดำบดบังตลอดเวลา โลกของพวกมันไม่สว่างไสว 

เพราะ ‘เงาดำ’ นั้น บดบังอยู่ในใจของคน

สารคดีสัญชาติไทย

Writer & Photographer

Avatar

ปริญญากร วรวรรณ

ถ่ายทอดเรื่องราวของสัตว์ป่าและดงลึกทั่วประเทศไทยผ่านเลนส์และปลายปากกามากว่า 30 ปี มล. ปริญญากร ถือเป็นแบบอย่างสำคัญของการใช้ชีวิตอย่างเคารพธรรมชาติให้คนกิจกรรมกลางแจ้งและช่างภาพธรรมชาติรุ่นปัจจุบัน