บ้านเพื่อนคราวนี้พิเศษสุด เพราะแนวที่พักซึ่งเพื่อนบรรจงสร้างน่าจะมีแห่งเดียวในประเทศไทย หัวใจเราจึงเต้นแรงมากเมื่อมีโอกาสนอนค้างใน ‘วิมาลา เรสซิเดนซ์’ ที่พักซึ่งทำให้รู้สึกเหมือนอยู่ใน Private Living Museum  

การ Living in Private Museum นี้ ความรู้สึก ‘กึ่งจริง กึ่งฝัน’ ผุดขึ้นมาบ่อยๆ คนเราจะฝันได้นั้นต้องมีการนอนเกิดขึ้นก่อน ตามปกติมักเป็นยามราตรีอันมืดมิดสงัดเงียบ เราว่าการฝันเป็นเรื่องประหลาด เพราะมันเกิดขึ้นในภาวะที่ร่างกายสงบสุด จิตนิ่ง อวัยวะหลายส่วนรวมทั้งสมองพักการทำงาน แต่เรากลับเกิดมโนภาพขึ้นมาขณะหลับใหลเคลิบเคลิ้มล่องลอย บางคราเรื่องราวความฝันช่างแจ่มชัดราวกับดูภาพยนตร์ บ่อยครั้งก็พร่ามัวไม่ชัดเจน

เรื่องราวในความฝันยังมีทั้งความเหมือนจริงและเหนือจริง อย่างในรายละเอียดที่เรายืนพิศภาพเขียนของท่านหญิงมารศีฯ (หม่อมเจ้ามารศีสุขุมพันธุ์ บริพัตร) บังเอิญว่าภาพเขียนของท่านตั้งวางอยู่ในห้องสีน้ำเงินสด (Lobby Lounge) ชั้นล่างวิมาลา เรสซิเดนซ์ ในตอนที่เราเข้าพักพอดี เป็นจังหวะเวลาที่ภาพเขียนกำลังจะถูกส่งไปติดตั้งจัดแสดงในงานนิทรรศการศิลปะ Aesthetic of Marsi, Beauty & Ugliness ณ หอศิลป์เจ้าฟ้า

เจ้าของวิมาลา เรสซิเดนซ์ คือ คุณอ๊าร์ต-หม่อมหลวงอภิชิต วุฒิชัย ทำหน้าที่ผู้ประสานงานโครงการนิทรรศการแสดงภาพเขียนฝีพระหัตถ์ของท่านหญิงมารศีฯ ที่เราจะตามไปชมกันต่อไป

ชั้นล่างของวิมาลา เรสซิเดนซ์ เป็นลอบบี้เลานจ์ทรงเหลี่ยมยาว อบอุ่นได้อารมณ์ Drawing Room แบบอังกฤษ คือเป็นห้องอเนกประสงค์สำหรับกิจกรรมการใช้ชีวิตหลายสิ่ง มีบาร์เล็กๆ อยู่ปลายสุดด้านหนึ่งของห้องบริเวณทางเข้า โต๊ะรับประทานอาหารสำหรับแขกหลายสิบคนใช้รวมกัน มุมโซฟาน่านั่งอ่านหนังสือ มุมเปียโน รอบห้องเต็มไปด้วยวัตถุมีค่าทางประวัติศาสตร์และจิตใจ

เจ้าของคือคุณอ๊าร์ต ผู้ซึ่งเกิดและเติบโตมาในพื้นที่อุดมด้วยเรื่องราวประหนึ่งพิพิธภัณฑ์ จนจังหวะเวลาลงตัวเขาจึงตัดสินใจเปิดบ้านแบ่งปันให้แขกเหรื่อ-นักเดินทางผู้มีความสนใจต้องตรงกันเข้ามาพักแรม และเพลิดเพลินกับเรื่องราวน่าสนใจที่แทรกอยู่ในวัตถุ เครื่องเรือน เครื่องดนตรี แม้กระทั่งจานชามเครื่องกระเบื้องในตู้ที่เราไปส่องดูอย่างสนใจ

คุณอ๊าร์ตผู้ซึ่งเดินเปิดเพลงอยู่แถวนั้นเห็นเราสนใจเครื่องกระเบื้องชุดพิเศษมาก จึงเข้ามาเล่าเรื่องราวให้ฟังประหนึ่งภัณฑารักษ์ที่ปล่อยให้ผู้เข้ามาในพิพิธภัณฑ์เดินชมอย่างอิสระใจก่อน พอเราดู ‘อิน’ ไปกับสิ่งไหน คุณอ๊าร์ตจะปรากฏกายเล่าเรื่องอย่างละไมละมุน การมาอ้างแรมที่นี่ทำให้เราได้เห็นหลากหลายแง่มุมก่อนสุขุมวิทจะกลายเป็นถิ่นไฮโซ และได้เห็นอีกมิติในชีวิตความเป็นอยู่ของเจ้านายในตำหนักที่เรียบง่ายงดงาม ตรงกันข้ามกับความฟู่ฟ่าเวอร์วังเหมือนอย่างที่เห็นในละครหลังข่าว

‘อบอุ่น อยู่สบาย ติดดิน ความงามสง่าพุ่งออกมาจากเนื้อใน’ น่าจะเป็นสิ่งที่เราสัมผัสได้จากการพักแรมในวิมาลา เรสซิเดนซ์ ที่นี่ให้แรงบันดาลใจทางด้านอินทีเรีย การตกแต่งจัดวาง แก่เราแยะมาก สนุกมองได้ทุกมุม เราว่าคุณอ๊าร์ตเป็นผู้มีศิลปะและทักษะในการหยิบจับตกแต่งจัดวางแบบที่ขับเรื่องราวในวัตถุเครื่องใช้ชิ้นประวัติศาสตร์ออกมาให้ดูดีมีชีวิตชีวาน่าสนใจได้อย่างน่าประหลาด “เรา Live in the museum มาตั้งแต่เกิด ฝันที่จะทำ Little museum แบ่งปันเรื่องราวเหล่านี้”

บรรพบุรุษคุณอ๊าร์ตย้ายมาปักหลักที่ย่านสุขุมวิทหลังเกิดเหตุการณ์การเปลี่ยนแปลงการปกครองสมัย พ.ศ. 2475 ที่คุณอ๊าร์ตเรียกว่าทำให้หลายครอบครัวในราชสกุลต่างๆ ‘บ้านแตกสาแหรกขาด’ เจ้านายหลายพระองค์ต้องเสด็จออกไปอยู่นอกประเทศ อย่างท่านหญิงมารศีฯ ที่ตามเสด็จครอบครัวไปประทับที่ชวาและประเทศอังกฤษ ทรงเป็นพระธิดาพระองค์เดียวของ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุมภฏพงษ์บริพัตร กรมหมื่นนครสวรรค์ศักดิพินิต และ หม่อมราชวงศ์พันธุ์ทิพย์ (เทวกุล) บริพัตร

เจ้านายอีกหลายพระองค์ย้ายออกจากใจกลางเมืองเก่ารอบเกาะรัตนโกสินทร์ สะพานขาว หลานหลวง มาอยู่แถบรอบนอกที่มีความเงียบสงบอย่างย่านถนนสุโขทัยในเขตดุสิต รวมทั้งแถบถนนพหลโยธินและสุขุมวิท ท่านย่าของคุณอ๊าร์ต พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวิมลฉัตร พระราชนัดดาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสกสมรสกับ นาวาโท หม่อมเจ้าอุทัยเฉลิมลาภ วุฒิชัย ทรงเลือกที่ดินซึ่งปัจจุบันคือสุขุมวิท ซอย 26 คุณอ๊าร์ตเล่าว่า

“เมื่อย้ายมาแถบบางกะปิ-ชื่อเรียกสุขุมวิทสมัยนั้น ก็ได้ หม่อมเจ้าประสมสวัสดิ์ สุขสวัสดิ์ มาดีไซน์ตำหนักเฉลิมลาภให้” ตำหนักเป็นคำใช้กับที่พักเจ้านาย คนธรรมดาอย่างเราฟังดูหรูหรา แต่คุณอ๊าร์ตเรียกว่ากระต๊อบรังรักเรือนหอของท่านย่าท่านปู่ “แม้เป็นตำหนักที่พระองค์เจ้าประทับ แต่อ๊าร์ตว่าเป็นการอยู่ติดดินจริงๆ อบอุ่น เรียบๆ ง่ายๆ มีห้องบรรทม 1 ห้อง ห้องรับแขก ห้องสรง และห้องแพนทรี่ โจทย์คือบ้านหลังนี้ต้องใช้พัดลมอันเดียวก็อยู่ได้ Ventilation สุดยอดมาก ละแวกสุขุมวิทสมัยก่อนเป็นทุ่ง ปลูกข้าว ปลูกผลไม้ ที่ดินราคาถูก บรรยากาศสงบเงียบสบาย เวลาน้ำท่วมเราก็เล่นจับปลาดุก ปลาช่อน ปลาตะเพียน”

ปัจจุบันคุณพ่อคุณแม่คุณอ๊าร์ตอยู่ที่ตำหนักนี้ ด้านหน้ามีสระว่ายน้ำ ผู้มาพักที่วิมาลา เรสซิเดนซ์ สามารถลงไปเย็นเพลินได้ ขนาบสองข้างของตำหนักคืออพาร์ตเมนต์สูงราว 4 ชั้นสวยโปร่งที่คุณพ่อคุณแม่คุณอ๊าร์ตสร้างไว้ให้เช่า อาคารสถาปัตยกรรมยุค 70 สวยเท่ด้วยกระจกบานเกล็ดตามแนวนิยมยุคนั้น

อีกฝั่งเป็นอาคารทรงยาวแปลนทางขึ้นซับซ้อนแสนกลทีเดียว ฟากนี้คุณพ่อคุณแม่คุณอ๊าร์ตตั้งใจสร้างไว้ให้ลูกๆ อยู่อาศัย  มีห้องหับมากมายจนคุณอ๊าร์ตตัดสินใจปรับเปลี่ยนห้องที่ว่างอยู่ให้เป็นห้องพักแบบ Suite จำนวน 9 ห้อง เปิดรับนักเดินทางจากทั่วโลก (รวมทั้งได้รับความนิยมจากนักเดินทางชาวไทยหลากวัยที่มีใจรักการเที่ยวแนว ‘อยู่ในบ้านตน’ หรือ Staycation) โดยมีคู่ใจคือ คุณกบ-อาภาศิริ เทพหัสดิน ณ อยุธยา ช่วยดูแลบริหารจัดการ

คู่รักคู่นี้ประสบความสำเร็จกับการสร้างบรรยากาศพักแรมแนวใหม่ ที่เราเคยให้คำจำกัดความว่าเป็นที่พักประเภท Unpretentious Thainess ไทยจากเนื้อแท้แบบไม่ต้องประดิษฐ์สร้างเปลือกใดๆ ให้รุงรังน่ารำคาญ แต่ผู้เข้าพักรู้สึกได้ถึงวิถีไทยที่อบอุ่นสบายๆ ตามจริงในเรือนไม้ริมคุ้งน้ำในอำเภอบ้านสร้าง จังหวัดปราจีนบุรี ในนาม ‘อาทิตย์ธารา’ เปิดกิจการมาแล้ว 4 ปี ประสบความสำเร็จ มีแขกประจำเหนียวแน่นจองเต็มตลอด

เมื่ออาทิตย์ธาราอยู่ตัว ทั้งคู่จึงเริ่มปรับแปลงสร้างสรรค์ที่พักในฝันแห่งนี้ที่ตั้งชื่อตามพระนามของท่านย่าของคุณอ๊าร์ต พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวิมลฉัตร ผู้ซึ่งทรงเป็นแรงบันดาลใจให้คุณอาร์ต “อยากกลับไปหา Family history เริ่มมาสนใจเรื่องนี้ตอนท่านย่าประทานเหรียญต้นแบบรัชกาลที่ 5 เสด็จประพาสยุโรป ท่านย่าเรียกไปหาบอกมีอะไรจะให้ อาร์ตเป็นหลานชายคนเดียว คนโต เหมาะจะเก็บรักษาของเก่า”

ข้าวของที่เราเห็นในวิมาลา เรสซิเดนซ์ นอกจากเป็นของตกทอดที่มีคุณค่าทางใจ และเต็มแน่นไปด้วยเรื่องราวเคล้าประวัติศาสตร์ชาติที่คุณอาร์ตจัดกลุ่มข้อมูลไว้อย่างดี หนังสือเอกสารหายาก ลายพระหัตถ์เสด็จทวด-พลเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน หลายหน่วยงานยกย่องเทิดพระเกียรติพระองค์ให้เป็นพระบิดาแห่งการรถไฟ พระบิดาแห่งการโรงแรมและการท่องเที่ยว ทรงริเริ่มการพาณิชย์และคลังออมสิน เป็นต้น สิ่งที่จัดแสดงอยู่ในตู้กระจกปิดฝา ตู้อินเดียโบราณ และตู้หนังสือหลากสไตล์และขนาด จึงมีชีวิตชีวาเต็มไปด้วยกลิ่นอายประวัติศาสตร์สยามหลากหลายด้านที่ต้องค่อยๆ เดิน ค่อยๆ ดู ทำให้รู้สึกกึ่งฝันว่าหลุดเข้าไปในยุคอดีตอยู่เนืองๆ

กระทั่งทางเดินขึ้นไปห้องพักก็เต็มไปด้วยภาพเก่าหาชมยาก ตู้หนังสือ เอกสารสำคัญ ที่คุณอ๊าร์ตจัดแสงไว้อย่างสลัวงาม ขัดแย้งกับความโปร่งโล่งสว่างที่เราเปิดมาเจอในห้องพักสีขาวสวยโคซี่ด้วยเครื่องเรือนหวาย ไม้ใบเขียวประดับแช่ในโหลแก้ว ทุกอย่างงดงามเรียบง่าย อบอุ่นสบาย แต่สง่าอยู่ในที ในห้องมีชั้นหนังสือ โต๊ะทำงาน มุมนั่งเล่น ครัวเล็กๆ ที่แอบซ่อนไว้อย่างเก๋   

ห้อง Suite แต่ละแบบจะมีรายละเอียดต่างๆ กันไปด้วยภาพเขียน ภาพวาด เครื่องเรือนเครื่องใช้ ที่คุณอ๊าร์ตคัดสรรมาจัดวาง เราชอบมากที่ทุกห้องมีแสงธรรมชาติสาดสว่างเข้ามาเต็มๆ สวยชวนฝันไปอีกแบบในยามกลางวัน ทำงานเขียนอ่านเพลินสุดและนอนสบายมากในยามค่ำคืน ความโปร่งโล่งขาวนวลของห้องพักจัดเป็นพื้นที่เปิดชั้นดีที่ทำให้เราผ่อนคลาย เอื้อต่อการนึกจินตนาการถึงเรื่องราวกรุ่นประวัติศาสตร์เข้มข้นจากวัตถุซึ่งจัดแสดงอยู่ใน Drawing Room สีจัดจ้านด้านล่าง

เราว่าสีสันและบรรยากาศใน Drawing Room ที่วิมาลา เรสซิเดนซ์ อารมณ์แนวๆ เดียวกันกับห้องแสดงนิทรรศการภาพเขียนท่านหญิงมารศีฯ ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หอศิลป ถนนเจ้าฟ้า ซึ่งเป็นแกลเลอรี่พื้นปูอิฐเผา บรรยากาศโดยรวมสวยก่ำ ไฟส้ม มีความสลัว เดินเข้าไปแล้วความรู้สึกกึ่งจริงกึ่งฝันผุดมาทันที

เรามโนว่าตนเดินเข้าไปในห้องใต้ดินในตำหนักที่พักของท่านหญิงมารศีฯ ณ เมือง Annot เมืองเล็กๆในประเทศฝรั่งเศสที่ท่านทรงประทับท่ามกลางธรรมชาติ สิงสาราสัตว์ทรงเลี้ยงเต็มสตูดิโอวาดภาพอันอวลไปด้วยเสียงดนตรี 3 สิ่งหลักนี้เป็นแรงบันดาลใจให้ท่านหญิงสร้างสรรค์ผลงานศิลปะที่ได้รับยกย่องว่าเปี่ยมจินตนาการ ผสานปรัชญาตะวันตก ตะวันออก และคติแนวเหนือจริงอันสะท้อนสัจธรรมแห่งชีวิตไว้อย่างครบครัน ลุ่มลึก และตราตรึงใจ

ภาพวาดของท่านหญิงมารศีฯ ทำให้เรารู้สึกว่าหลุดเข้าไปในความฝันงามแปลกวิจิตรบรรจง เต็มไปด้วยรายละเอียดซับซ้อนได้สุนทรียะทางธรรมชาติหลากหลาย พืชพันธุ์พฤกษศาสตร์ สรรพสัตว์ หลายภาพดูแล้วสนุกโลดโผนผจญภัยผ่านวิถีทัศน์แห่งจินตนาการที่ศิลปินได้นำเสนอผ่านฝีแปรง การใช้สีสัน ในแบบศิลปะลัทธิเหนือจริง (Surrealism)

ท่านหญิงมารศีฯ ทรงมีพระอัจฉริยภาพหลายด้าน ทรงสำเร็จการศึกษาในระดับปริญญาเอกสาขาวรรณคดีจากมหาวิทยาลัยในกรุงปารีส และปริญญาเอกสาขาประวัติศาสตร์ศิลปะจากมหาวิทยาลัยแห่งมาดริด ทรงงานในแวดวงวิชาการอยู่ระยะหนึ่ง ทรงสอนอารยธรรมและประวัติศาสตร์เอเชียที่มหาวิทยาลัยกรุงมาดริด

ความรู้และภูมิหลังทางศิลปะของท่านปรากฏอยู่ในภาพเขียนที่เริ่มทรงศึกษาด้วยพระองค์เอง และทรงสร้างสรรค์ผลงานที่โดดเด่นงามล้ำเหนือจินตนาการ สะท้อนปรัชญาความจริงในชีวิตหลายสิ่ง งานของท่านเต็มไปด้วยความงาม รายละเอียดแน่นชวนพรึงเพริดเมื่อพิศชมในทีแรก เปี่ยมไปด้วยประเด็นให้ตีความซ้อนซ่อนอยู่แน่นไปหมด เมื่อรายละเอียดตกตะกอนในใจ ผู้ชมก็ขบคิดกันไปได้สารพัน

เราตั้งใจไปชมงานท่านหญิงมารศีฯ ตั้งแต่หอศิลป์เจ้าฟ้า เปิด คือเวลา 09.00 น. ยามเช้าในห้องแสดงงานยังเงียบสงบปราศจากผู้คน  เป็นบรรยากาศที่เอื้อต่อการเกิดความรู้สึกกึ่งจริงกึ่งฝันจนมโนไปว่าตนหลุดไปอยู่ในห้องใต้ดินดังที่ว่า การเยี่ยมชมภาพเขียนในพิพิธภัณฑ์ในแบบส่วนตัวที่เราชอบคือ รอบแรกเราจะเดินสแกนดูทุกภาพให้หมดก่อน โดยไม่อ่านคำบรรยายภาพ (ถ้าไปต่างประเทศก็จะไม่ใช้หูฟัง) คิดว่าให้อิสระตัวเองแบบไม่ถูกชี้นำใดๆ ดูซิว่าภาพใดกระแทกใจเราสุด จากนั้นรอบสองสะดุดใจภาพไหนก็จะเดินไปเก็บรายละเอียด ฟังข้อมูลจากหูฟัง หรือเริ่มอ่านข้อความบรรยายใดๆ   

ห้องนิทรรศการที่จัดแสดงงานของท่านหญิงมารศีฯ จัดขึ้นภายใต้แนวคิดสุนทรียศาสตร์แห่ง ‘ความงาม’ ที่เราจะได้ชมทั้งภาพความรื่นรมย์ผ่านดอกไม้ สัตว์เลี้ยงแสนรักทั้งหมาและนกที่แวดล้อมอยู่ในชีวิตประจำวันของท่านหญิง ‘ความน่าเกลียด’ ปรากฏในภาพความโศก ความตาย ตลอดจนจุดบรรจบของสองสิ่งต่างขั้วกันนี้

นิทรรศการยังนำเสนอเส้นทางผลงานศิลปะของท่านหญิงที่เชื่อมโยงภาพเขียนของท่านกับไทม์ไลน์ทางประวัติศาสตร์ศิลป์โลกและเมืองไทย ตู้จัดแสดงเครื่องใช้ของศิลปิน ภาพสเกตช์ อุปกรณ์ในการวาดภาพ ฯลฯ ก็น่าประทับใจมาก มันทำหน้าที่ประหนึ่งบัตรผ่านอนุญาตให้เราวาดฝันถึงบรรยากาศการทำงานของท่านหญิงไปด้วยได้อย่างเร้าใจในความรู้สึกกึ่งจริงกึ่งฝัน เช่นเดียวกับการอ้างแรมในพิพิธภัณฑ์ที่มีระดับคลื่นพลังงานเชื่อมโยงกันอย่างน่าแปลก