ครั้งแรกกับการเดินทางด้วยเครื่องบินของชายอายุ 23 ย่างเข้า 24 และอีก 9 ชีวิตแปลกหน้าในทริปที่ไม่มีใครรู้จักกัน ซึ่งเกิดจากกิจกรรมคัดเลือกผู้โชคดีที่ทางบริษัทนำเที่ยวโดยชุมชนแห่งหนึ่งจัดขึ้น

คืนก่อนออกเดินทาง เราเลือกเพลงลงเพลย์ลิสต์เผื่อไว้ขณะนั่งเปื่อยบนเครื่อง แต่คงเป็นบทเพลงเดิมๆ ที่ฟังจนคุ้นชิน และเมื่อออกเดินทาง เราเริ่มต้นด้วยเช้าขมุกขมัวครึ้มฝนที่กรุงเทพฯ ก่อนจะไปถึงท่าอากาศยานจังหวัดเชียงราย โดยมี ‘ชุมชนผาหมี’ เป็นหมุดหมายสำคัญของชาวเรา นักสำรวจเส้นทางท่องเที่ยวจำเป็น

จากเส้นทางหลวงหมายเลข 1 วิ่งตรงเข้าสู่แหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์บ้านผาหมี ตำบลเวียงพางคำ อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย เราใช้เวลาในการเดินทางไม่ถึง 1 ชั่วโมงด้วยรถตู้ สองข้างทางถูกขนาบด้วยความชื้นจากอากาศและบรรดาแมกไม้เขียวแก่ไล่เรียงไปยังเขียวอ่อนสบายตา หนทางเรียบง่าย สะดวกสบายต่อการเดินทาง ไม่นานนักเราก็ถึงที่หมาย

ว่ากันว่า ก่อนหน้าก้าวสำคัญของชุมชนจะเกิดขึ้น เขตแดนนี้เคยเป็นพื้นที่สีแดงมาก่อนหน้า ผู้คนแห่งนี้อาศัยอยู่กับความกลัวและความยากแค้น เพราะนอกจากเส้นทางอันยากลำบากต่อการเดินทางที่ต้องสัญจรด้วยเท้าเปล่าแล้ว ชายแดนสุดเขตประเทศซึ่งติดกับพม่าคือที่ที่คาราวานฝิ่นกับยาเสพติดนับร้อยลักลอบขนส่งกันอย่างโจษจัน นำมาสู่การไล่ล่าต่อสู้ บ่อยครั้งเสียงสนั่นของกระบอกเหล็กและตะกั่วปืนทำให้ชาวบ้านหวาดระแวง อาศัยอยู่กับความกลัวราวเพื่อนสนิท

นอกจากอันตรายและภัยที่มนุษย์ก่อ การปลูกฝิ่นคือวิถีหลักของชาวอาข่าอันเป็นเจ้าของพื้นที่แห่งนี้ พวกเขามีความเชื่ออย่างหนึ่งว่า ‘ฝิ่น’ เป็นยาขจัดโรคภัยชั้นดี นานวันเข้าผู้คนที่นี้เริ่มเพาะปลูกและแจกจ่ายจนกลายเป็นรายได้หลักที่พวกเขาทอดทิ้งไม่ได้ แม้ว่าแรกเริ่มเดิมทีพันธุ์ไม้นี้จะเป็นพืชผลแห่งการอยู่รอด แต่ไม่นานนักหรอก พวกเขาได้กลายเป็นทาสมัน

ราวกับความยากลำบากได้บอกผ่านสายลมไปสู่มหาปราชญ์นักพัฒนาแห่งแผ่นดิน

หลังจากการเสด็จพระราชดำเนินเยือนชุมชนผาหมีของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชใน พ.ศ.2513 ความแร้นแค้นได้แปรเปลี่ยนเป็นความเจริญงอกงามด้วยพระปรีชาสามารถ กอหญ้าคาแห้งและต้นฝิ่นเขียวถูกกลบด้วยต้นลิ้นจี่ กาแฟ แมคคาเดเมีย และพืชพันธุ์ทางเศรษฐกิจตามปรัชญาพอเพียง ผู้คนแห่งนี้รวยรื่นไปด้วยความสุข และได้กลายเป็นพสกนิกรไทยของนริศราชด้วยกษาปณ์ที่พระราชทานให้แก่ชาวอาข่าเวลาเดินทางไปไหนมาไหน

นับตั้งแต่แสงสว่างของความหวัง ก้าวสำคัญของชุมชนผาหมีได้ออกเดินอย่างค่อยเป็นค่อยไป จากพื้นที่สีแดงกลายเป็นพื้นที่ทางการเกษตรสีเขียว สร้างรายได้หลักให้ชุมชนอย่างยั่งยืน สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีพระราชทานพระราชทรัพย์ให้จัดตั้งศูนย์บำบัดผู้ติดฝิ่น ในเวลาต่อมาได้กลายเป็นศูนย์ฝึกอาชีพของชุมชน และนับวันพื้นที่แห่งนี้เริ่มสร้างภาพจำใหม่ๆ จนทุกวันนี้ได้กลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์แห่งหนึ่งของเชียงรายแบบชิคๆ ที่ห้ามพลาด

ปัจจุบันผู้คนในชุมชนผาหมีได้ช่วยกันสานต่อแนวพระราชดำริตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง การพัฒนาที่ไม่สูญเสียตัวตนควบคู่ไปกับการอนุรักษ์ต้นน้ำ รักษาป่า ตามพระราชประสงค์ ซึ่งเปรียบเสมือนเส้นเลือดใหญ่หล่อเลี้ยงทุกชีวิต ทำให้พวกเขาเรียนรู้ความมั่นคงจากการพึ่งพาด้วยตนเอง จากกลุ่มเล็กๆ ที่พยายามจะพัฒนาให้ทุกครัวเรือนมีกินมีใช้ ก็เริ่มก่อตัวเป็นกลุ่มใหญ่ขึ้นเพื่อช่วยกันแก้ไขปัญหาปากท้อง ดึงดูดคนรุ่นใหม่ให้กลับมาพัฒนาบ้านเกิดของตน

ตลอดทริปที่พวกเราพบเห็นคือหมอกขาวโพลนและละอองฝนโปรย สิ่งวิเศษมากพอๆ กับมวลความชื้นที่เกิดขึ้นตลอดเวลา คือมวลอบอุ่นในแบบวิถีบ้านๆ ที่ให้การต้อนรับราวญาติมิตรตั้งแต่เริ่มต้นจนจากลา และเหนือสิ่งอื่นใด สำหรับความประทับใจครั้งนี้ คือน้ำพระราชหฤทัยในฐานะมนุษย์คนหนึ่งพึงมีต่อเพื่อนมนุษย์ในพื้นที่ไร้ผู้เหยียบย่ำ แปรเปลี่ยนความลำบากให้เป็นพื้นที่ทำกิน เฉกเช่นฝนที่ไม่เลือกหยาดริน ผันเปลี่ยนความแห้งแล้งกลายเป็นความอุดมสมบูรณ์ในทุกพื้นที่

ขณะเดินทางกลับ เรากำลังคิดอยู่เลยว่าบทเพลงไหนที่เหมาะสมกับทริปนี้ คงเป็นเพลงนี้แหละ น้ำใจกับสายฝน-คีตาญชลี