Ceci n’est pas la politique นี่ไม่ใช่การเมือง (2017)
Genre: ละครเวที
Director: จารุนันท์ พันธชาติ
Playwright: ภัทรียา พัวพงศกร
Duration: 75 mins.

*บทความนี้เปิดเผยเนื้อหาบางส่วนของการแสดง*

คุณอยู่ที่ไหนในวันที่จิตราตาย

แน่นอนว่า คุณขอปฏิเสธความสัมพันธ์ระหว่างคุณกับผู้ตาย ด้วยเหตุผลว่าคุณไม่รู้จักจิตราผู้เป็นเจ้าของรีสอร์ตใกล้เจ๊งแห่งนี้มาก่อน และไม่รู้ว่าทำไมจิตราต้องตาย

แล้วคุณคิดว่าใครเป็นฆาตกร

แน่นอนว่า คุณขอปฏิเสธว่าคุณไม่รู้จักทั้ง ‘อรุณี’ หลานสาวห่างๆ ของจิตรา ที่จิตราเพิ่งรับมาทำงานด้วยได้ 3 เดือน ‘น้ำฟ้า’ พยาบาลประจำตัวของจิตรา ผู้คอยดูแลความเจ็บไข้ได้ป่วยของคนในรีสอร์ตแห่งนี้ ‘วไลพร’ ผู้จัดการรีสอร์ต ที่โตมากับจิตราตั้งแต่เด็ก ‘พิศพักตรา’ เพื่อนรุ่นน้องสมัยเรียนด้วยกันที่บอสตัน ‘สำรวย’ น้องสาวของอดีตสามีที่ไม่ค่อยชอบหน้ากันเท่าไหร่นัก และ ‘สุรัสวดี’ น้องสาวคนละแม่ของจิตราที่มาช่วยดูแลรีสอร์ตตั้งแต่จิตราป่วย

คุณบอกว่าชื่อพวกเธอสร้างปัญหาต่อการจดจำของคุณมากเกินไป จึงแยกพวกเธอออกจากกันด้วยสีของเสื้อผ้าที่สวมใส่

ในสูจิบัตรการแสดงบอกเราสั้นว่าๆ “นี่ไม่ใช่การเมือง” หรือ Ceci n’est pas la politique คือการแสดงละคร ‘ความตายของจิตราและหมาที่หายไป’ เงื่อนงำของปริศนาการตายกับผู้ต้องสงสัยสาวทั้งหกที่จะไม่มีวันเหมือนกันสักรอบการแสดงเดียว และแม้จะเป็นการแสดงร่วมสมัยในแนว interactive performance ที่เปิดโอกาสให้เรามีส่วนร่วมกำหนดความเป็นไปในแต่ละฉากตอน ซึ่งไม่อาจคาดเดาสิ่งที่จะเกิดขึ้นต่อไปได้ แต่มั่นใจได้เลยว่าจะไม่มีการบังคับจิตใจให้คุณลุกขึ้นเต้น หรือกระทำความฝืนใจใดๆ ยกเว้นแต่คุณยอมให้คำถามชักจูงไม่ให้เลือกตอบตามที่รู้สึก

คุณอาจสงสัยว่า แล้วการมีส่วนร่วมนั้นอยู่บทตอนไหน ซึ่งเราได้รับอนุญาตให้เปิดเผยเพียงบางส่วน คะแนนที่เกิดขึ้นมาจากอุปกรณ์เลือกคำตอบแบบอัตโนมือที่ทีมงานจะแจกให้ตั้งแต่ประตูทางเข้า โดยคุณจำเป็นต้องใช้เวลาเสี้ยววินาทีร่วมตัดสินใจปัญหากึ่งค… คอค่ะคอ คอขาดบาดตาย ก่อนที่ทีมงานจะประมวลผลด้วยความเร็วสูงซึ่งส่งผลต่อการดำเนินเรื่องทั้งหมด เช่น อยู่ๆ ตัวละครหนึ่งจะหายไปกะทันหัน เพียงเพราะคำตอบที่ทีมงานเลือกไว้ไม่ตรงกับคำตอบผู้ชมในรอบการแสดงนั้น

โดยสรุปก็คือ คะแนนเสียงจากชุดคำถามตรงหน้า ประกอบกับระยะเวลาสั้นๆ ที่มาคั่นฉากของเรื่องเท่านั้นที่กำหนดการเกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไฟ

ดับไฟ คุณกำลังอ่านไม่ผิด ไม่เพียงนักแสดงเท่านั้นที่ได้รับผลกระทบจากการตัดสินใจของคนส่วนมาก แต่ดีไซเนอร์ฝ่ายเครื่องแต่งกาย ฉาก แสงสี และเสียง ก็ได้รับบทลงโทษเมื่อคิดเห็นไม่ตรงเสียงส่วนมากเช่นกัน ดังนั้น ในบางรอบคุณอาจจะต้องอยู่กับเสียงเพลงประกอบเดิมๆ ไปจนจบเรื่อง โดยที่ไม่รู้ว่าผู้คุมเสียงได้ถูกกำจัดออกจากการแสดงตั้งแต่เมื่อไหร่

อ่านมาถึงตรงนี้คุณคงจะรู้แล้วว่า เมื่อไหร่ที่การแสดงเกิดขึ้นตรงหน้าจึงจะสมบูรณ์ไร้ที่ติ

ใช่แล้ว ก็เมื่อไม่มีใครขอมีส่วนร่วมใดๆ ในการแสดงรอบนั้นเลย

แม้จะอยากเห็นภาพการแสดงในอุดมคติแค่ไหนก็ตาม เราก็ประทับใจการแสดงตรงหน้านี้อยู่ดี เพราะเมื่อคิดค่าความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นทั้งหมดแบบเร็วๆ เราพบความขยันขันแข็ง แม่นยำ และสมาธิโสดาบันของนักแสดงและทีมงานทั้งหมด ในชุดแต่งกายที่บูดเบี้ยว ฉากที่แหว่งหายไม่สมบูรณ์ ตัวละครที่เหลืออยู่ดำเนินเรื่องอย่างไร้ที่ติเหมือนไม่มีอะไรเกิดขึ้น และจากที่นั่งฝั่งคนดูในมุมหนึ่ง เราก็กำลังแสร้งทำเหมือนละครเรื่องนี้ดำเนินเรื่องอยู่สมบูรณ์ ไม่มีสิ่งใดจากไปหรือถูกทำให้จากไป

ตลกดี ยิ่งบอกว่านี่ไม่ใช่การเมือง แถมเส้นเรื่องหลักอย่างคดีฆาตกรรมที่จบในตอนนั้นก็มีแก่นเรื่องที่ดูเหมือนละครหลังข่าวมากกว่าประเด็นข่าวร้อนความมั่นคงชาติใดๆ แต่ในหัวเรากลับโยงใยหาความหมายให้ผูกกันอยู่ไม่หยุดหย่อน จนลืมไปว่าใครคือจิตรา ไปจนถึงไม่สนใจแล้วว่าลักษณะและสาเหตุการตายของจิตราคืออะไร

ยังไม่พอ หูเจ้ากรรมยังไปได้ยินประโยคเท่ๆ จากผู้ร่วมชมการแสดงในตำแหน่งที่นั่งอยู่ไม่ไกล ในประโยคราวๆ ว่า ‘การเที่ยวถามหาว่าใครเป็นฆาตกรนั้นไม่ใช่สาระสำคัญของเรื่อง’ ก็ยิ่งทำให้ผู้เขียนตีความไปไกลยกใหญ่

จงโปรดระวังไว้ อย่าไปสนใจคำบางคำที่เห็นแต่ไม่เคยรู้สึก อย่าให้ใครหลอกให้คุณ อย่าให้บทความนี้หลอกคุณ

โปรดฟังอีกครั้ง นี่ไม่ใช่การเมือง

นี่ไม่ใช่ Hunger Game เกมรักษาชีวิตจากโลกอนาคตที่เอาใจท่านผู้ชม

นี่ไม่ใช่ Million Yen Women นี่คือ 66 Million Baht Women ปริศนาการตาย ผู้ต้องสงสัยสาวสวยทั้งหก และเงินพินัยกรรม 66 ล้านบาท ที่คุณมีส่วนร่วมได้ด้วยค่าเข้าชมราคาไม่กี่ร้อยบาท

*หมายเหตุ บทความ ‘นี่ไม่ใช่การเมือง’ นี้มีการเมืองแอบแฝง เนื่องจากผู้เขียนรู้จักเป็นการส่วนตัวกับผู้ประพันธ์บทละครเวทีเรื่องนี้ จึงอาจมีถ้อยคำแสดงความชื่นชมออกนอกหน้า นำมาซึ่งประโยชน์ทับซ้อนที่ดูไม่ชอบธรรม ถึงกระนั้น คุณผู้อ่านเองก็ด้วยที่คุ้นเคยกับเธอเป็นอย่างดี หนึ่งในทีมงานเมฆก้อนกลมที่อยู่เบื้องหลังบทความฮิตๆ ของเรา ไม่ทันขาดคำ ผู้เขียนกำลังกระทำความออกนอกหน้าอีกแล้วค่ะคุณ

ภาพ : วิภัทร เลิศภูรีวงศ์