แค่เริ่มต้นปีมาได้ไม่กี่เดือน งานกาแฟที่เกิดขึ้นตามจังหวัดต่าง ๆ ก็มีเยอะจนสองมือแทบจะนับนิ้วได้ไม่หมด และหลายจังหวัดเพิ่งจัดงานขึ้นเป็นครั้งแรกเสียด้วย

จำนวนที่เพิ่มขึ้นบอกอะไรเราได้บ้าง

คงไม่มีคำตอบที่ถูกต้องที่สุด แต่ผมคิดว่าการเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องนี้ หมายถึงวงการกาแฟของแต่ละจังหวัดแข็งแรงเพียงพอที่จะร่วมมือกันทำกิจกรรมขึ้นมาบ้างแล้ว

ผมได้คุยกับพ่องานแม่งานของบางจังหวัดที่เกิดขึ้นช่วงต้นปี พบเหตุผลที่พูดกันเป็นเสียงเดียว คืออยากกระตุ้นให้คนในจังหวัดตื่นตัวเรื่องกาแฟมากขึ้น 

คนในจังหวัดในที่นี้ หมายถึงเจ้าของคาเฟ่ คนที่อยู่ในอุตสาหกรรมอาหารและเครื่องดื่มในจังหวัด ผู้บริโภค และอาจรวมถึงหน่วยงานต่าง ๆ ของรัฐและเอกชนที่มีผลกับธุรกิจ

ส่วนนักท่องเที่ยวหรือคนจากจังหวัดอื่น ๆ ที่มาร่วมงานถือเป็นผลพลอยได้

งานกาแฟ เลยเหมือนเป็นกิจกรรมที่ทุกคนหวังว่าจะสร้างความแข็งแรงภายในจังหวัดได้

เนื้อหาของกิจกรรมที่เกิดขึ้นในงานเลยเน้นไปที่การสร้างองค์ความรู้ เช่น เวิร์กช็อป เสวนา พ่วงด้วยกิจกรรมแนวไลฟ์สไตล์ เช่น การออกบูทของคาเฟ่ในจังหวัด ดนตรี ตลาดนัด ซึ่งไม่จำเป็นต้องเป็นร้านกาแฟก็ได้ ส่วนมากเป็นสินค้าที่เป็นงานคราฟต์ของแต่ละจังหวัด และมีธุรกิจที่ใกล้เคียงกาแฟ เช่น อาหาร หรือเบเกอรี่ เป็นรูปแบบที่งานกาแฟระดับประเทศหรือระดับโลกก็ใช้กัน

งานกาแฟมักเกิดขึ้นจากความต้องการจากภายใน เช่น อยากได้การชงที่มีมาตรฐาน อยากให้ลูกค้าหรือคนดื่มกาแฟได้เรียนรู้ ทั้งเรื่องเทรนด์ การชิมรสชาติ หรือความเคลื่อนไหวของวงการที่น่าจับตามอง แต่ที่น่าสนใจคือการสร้างภาพลักษณ์เมืองแห่งกาแฟที่แข็งแรงขึ้น ก็เป็นประเด็นที่ต้องการให้เกิดหลังจากงาน

กิจกรรม Bar Takeover หรือการชวนบาริสต้าที่เก่งและมีความรู้เรื่องกาแฟมายืนชงที่คาเฟ่ในเมือง เป็นกิจกรรมที่ตอบโจทย์ และหลาย ๆ จังหวัดใช้เป็นหนึ่งในกิจกรรมหลักของงาน ไม่น่าแปลกใจ เพราะเป็นเรื่องของการถ่ายทอดความรู้และประสบการณ์ด้วยการทำจริง ทำให้เกิดการพูดคุยแลกเปลี่ยนทั้งพนักงานในร้านและลูกค้าที่มาชิม แบบที่ไม่เป็นทางการเท่าจัดเวทีเสวนาหรือเวิร์กช็อป 

งาน Sip Society 2023 ที่จังหวัดตรัง ใช้วิธีเชิญคนในวงการและบาริสต้าที่มีประสบการณ์มาจับคู่กับร้านกาแฟในจังหวัดเป็นกิจกรรมหลัก ให้บาริสต้ารับเชิญมายืนชงและแนะนำเทคนิคกับทีมในร้านไปด้วย 

งาน Brew Barn Fest 2023 : ชง ดม ชิม ม่วน ที่จังหวัดอุบลราชธานี ก็มีการกระจายตัวบาริสต้ารับเชิญและกิจกรรมต่าง ๆ ไปตามคาเฟ่รอบเมืองเช่นกัน

ภาพที่ออกมาถือว่าเป็นการสร้างความคึกคักที่ชัดเจนมากในระดับจังหวัด แต่วิธีนี้อาจจะต้องอาศัยพลังของคอนเนกชันที่มากพอสมควรในการดึงตัวบาริสต้าจากที่ต่าง ๆ มาร่วมกิจกรรมด้วย

ความน่าสนใจในงานของอุบลราชธานีคือพูดถึงสิ่งที่ตัวเองมีในจังหวัด คือไร่กาแฟสายพันธุ์โรบัสต้าอีสาน เป็นเนื้อหาใหม่ที่สร้างเอกลักษณ์ของตัวเองขึ้นมาได้

และแนวคิดสำคัญที่ผมค่อนข้างเห็นด้วย คือการที่ผู้จัดมองว่างานนี้ไม่จำกัดอยู่แค่ในจังหวัดอุบลราชธานีเท่านั้น แต่ตั้งใจให้กลายเป็นงานของภาคอีสานที่อาจจะเวียนจัดเล่าเรื่องกาแฟของอีสานในครั้งถัดไป เลยทำให้คอนเซปต์และรูปแบบของงานดูมีพลังยิ่งขึ้น 

คล้าย ๆ กันกับงาน WESTKOFF 2023 ที่เป็นการรวมกลุ่มของร้านในจังหวัดราชบุรี แต่มีความตั้งใจให้เกิดการร่วมมือกันระหว่างร้านกาแฟในจังหวัดภาคตะวันตก รวมถึงงานกาแฟที่กำลังจะเกิดขึ้นที่พระนครศรีอยุธยา

ถ้าลองมองจังหวัดเชียงใหม่ที่มีวัฒนธรรมคาเฟ่และองค์ความรู้การผลิตกาแฟแข็งแรงมาก จนกลายเป็นศูนย์กลางกาแฟของภาคเหนือได้แบบไม่ต้องสงสัย มีงานกาแฟขนาดเล็กระดับอำเภอไปจนถึงงานระดับภาคเหนือ และดูเหมือนจะไม่ยากหากเชียงใหม่อยากจัดเป็นงานกาแฟระดับประเทศ

ที่ผ่านมาหลาย ๆ ปี เรามักเห็นงานกาแฟระดับจังหวัดเกิดขึ้นอยู่เรื่อย ๆ แต่น่าเสียดายที่หลายงานไม่ได้จัดอย่างต่อเนื่อง อาจด้วยเหตุผลหลายอย่าง ทั้งงบประมาณ เงินทุน หรือเนื้อหาในแต่ละจังหวัดที่จะพูดในงานปีถัด ๆ ไปไม่ต่างจากปีก่อน ๆ 

อย่างที่เล่าไปตอนต้น การที่ปีนี้มีงานกาแฟระดับจังหวัดเกิดขึ้นใหม่ บวกกับยังมีอีกหลายจังหวัดที่ยังคงจัดต่อเนื่องมาทุกปีเป็นเรื่องดีแน่นอน แต่อยากฝากแนวคิดเรื่องแนวโน้มการขยับขยายงานกาแฟจากงานภายในจังหวัดให้เป็นงานระดับภาค หรือรวมกลุ่มจังหวัดใกล้เคียง อาจเป็นทางเลือกที่น่าสนใจในก้าวถัด ๆ ไป

ผลัดเวียนกันเป็นเจ้าภาพในแต่ละปีหรือหลายครั้งใน 1 ปี สร้างเนื้อหาใหม่ ๆ ในกลุ่มจังหวัด ความหลากหลายของเนื้อหาก็น่าจะมีมากขึ้นในแต่ละปี เกิดการสร้างคอนเนกชันระหว่างกัน แถมดูมีพลัง เป็นกลุ่มเป็นก้อน ดึงดูดคนรักกาแฟจากนอกพื้นที่ให้มาร่วมงาน ดีไม่ดีอาจเห็นความคุ้มค่าของการลงทุนช่วยจัด หรือมาเปิดตลาดสินค้าใหม่ ๆ ก็ได้นะครับ

ภาพ : Sip Society 2023, Brew Barn Fest 2023