28 กุมภาพันธ์ 2020
27 K

 เกาะรัตนโกสินทร์ เป็นแหล่งรวมสถานที่สำคัญต่างๆ ทั้งวัด วัง พิพิธภัณฑ์ หอศิลป์ และมหาวิทยาลัย แต่น้อยคนนักที่จะรู้ว่าสถานที่เหล่านี้ก็ต่างมี ‘ห้องสมุด’ ที่สร้างขึ้นเพื่อใช้เป็นที่เก็บรวบรวมความรู้ และเปิดพื้นที่ให้กับทั้งชาวพระนครและนักท่องเที่ยวที่แวะมาเยี่ยมเยือนได้มีแหล่งค้นคว้าเพิ่มพูนความรู้ แถมส่วนใหญ่ยังเป็นห้องสมุดที่เก็บหนังสือเฉพาะทางอีกด้วย

ขอเชิญแกะรอยห้องสมุดที่ตั้งอยู่บนพื้นที่ที่เต็มไปด้วยประวัติศาสตร์ สำรวจชั้นหนังสือที่ซ่อนตัวอยู่ในอาคารเก่าแก่ แล้วมองหาหนังสือเฉพาะทางทั้งเรื่องผ้า หนังสืองานศพ อาร์ตบุ๊ก และอื่นๆ เพื่อเติมเต็มความรู้และทำความรู้จักกับเกาะรัตนโกสินทร์ให้มากยิ่งขึ้น

หอสมุดเมืองกรุงเทพมหานคร

ห้องสมุดเพื่อคนเมืองที่ไม่ได้มีแค่เรื่องของคนกรุง

8 ห้องสมุดเฉพาะด้านและแหล่งรวมหนังสือหายากกลางเมืองเก่า

หอสมุดแห่งใหม่ประจำเกาะรัตนโกสินทร์ อยู่ตรงสี่แยกคอกวัวบนถนนราชดำเนินกลาง อาคารของห้องสมุดนี้เดิมเป็นของสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ เมื่อกรุงเทพฯ ได้รับรางวัล ‘เมืองหนังสือโลก 2013’ จึงมีแนวคิดส่งเสริมให้มีสถานที่ที่เอื้อต่อการเข้ามาใช้บริการเป็นแหล่งเรียนรู้สำคัญของชาวกรุงบนเกาะรัตนโกสินทร์

8 ห้องสมุดเฉพาะด้าน และแหล่งรวมหนังสือหายากกลางเมืองเก่า

จากความต้องการให้กรุงเทพฯ ได้มีห้องสมุดของชาวเมืองหลวงและส่งเสริมให้ชาวกรุงรักการอ่านยิ่งขึ้น หนังสือที่นี่จึงมีครบรอบด้าน ทั้งหนังสือเด็ก บันเทิงคดี สารคดี หรือจะเป็นหนังสือความรู้ต่างๆ ก็มีให้บริการครบ นอกจากนี้ยังมีโซนหนังสือสำคัญเกี่ยวกับกรุงเทพมหานคร พระราชนิพนธ์ รวมถึงจดหมายเหตุที่จัดแสดงอยู่บริเวณชั้น 3 ที่นี่เปิดให้คนทั่วไปเข้ามาใช้พื้นที่อ่านหนังสือและนั่งพิมพ์งานได้ จึงเหมาะกับทุกเพศทุกวัย ไม่ว่าจะเป็นเด็กหรือผู้ใหญ่ก็มาใช้เวลาอ่านหนังสือหรือทำงานได้อย่างอิสระ พร้อมทั้งยังมีห้องส่วนตัวให้บริการ 

ที่อยู่ : 39 อาคาร ค ถนนราชดำเนินกลาง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

ไม่เสียค่าบริการสำหรับบุคคลภายนอก

เวลาทำการ : วันอังคาร-เสาร์ เวลา 08.30 – 21.00 น.

เฉพาะวันอาทิตย์ เวลา 08.30 – 20.00 น.

ห้องสมุดนิทรรศน์รัตนโกสินทร์

คลังหนังสือและสื่อผสมเรื่องกรุงรัตนโกสินทร์

8 ห้องสมุดเฉพาะด้านและแหล่งรวมหนังสือหายากกลางเมืองเก่า

หากท่องเที่ยวเกาะรัตนโกสินทร์จนปรุโปร่ง แต่ยังคงสงสัย อยากตามหาเรื่องราวเกี่ยวกับกรุงรัตนโกสินทร์ให้มากขึ้น ไม่ไกลกันจากหอสมุดเมืองกรุงเทพมหานครริมถนนราชดำเนิน ยังมีห้องสมุดอีกแห่งหนึ่งสำหรับผู้ที่สนใจเรื่องราวเกี่ยวกับกรุงรัตนโกสินทร์ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ด้วยเนื้อหาของหนังสือที่คัดมาให้มีเนื้อหาสอดคล้องกับนิทรรศการที่จัดแสดง ทำให้หากใครที่มาชมนิทรรศการแล้วยังเกิดความสงสัย หรือต้องการหาความรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับเกาะรัตนโกสินทร์นี้ ไม่ว่าจะวิถีชีวิตผู้คน วัฒนธรรม และประวัติศาสตร์ อย่างเจาะลึก ลองมาที่นิทรรศรัตนโกสินทร์ ใกล้กับวัดราชนัดดารามวรวิหาร สำรวจนิทรรศการจบแล้วมาต่อที่นี่ จะได้ความรู้เกี่ยวกับย่านเมืองเก่าไปเต็มๆ 

ที่อยู่ : ชั้น 2 อาคารนิทรรศรัตนโกสินทร์ 100 ถนนราชดำเนินกลาง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

ค่าบริการบุคคลภายนอก 20 บาท

เวลาทำการ : วันอังคาร-อาทิตย์ เวลา 09.00 – 17.00 น.

โทร. 0 2621 0044 ต่อ 107 

ห้องสมุดหนังสืออนุสรณ์งานศพ วัดบวรนิเวศวิหาร

ที่เก็บรวบรวมหนังสืออนุสรณ์งานศพ การจากลาที่ถูกระลึกถึงผ่านตัวหนังสือ

8 ห้องสมุดเฉพาะด้านและแหล่งรวมหนังสือหายากกลางเมืองเก่า

เมื่อเกิดการจากลา สิ่งที่ระลึกถึงผู้วายชนม์คงเป็นเพียงความทรงจำที่จับต้องไม่ได้ แต่เมื่อเกิดนวัตกรรมการพิมพ์ขึ้น สิ่งที่ตามมาคือการพิมพ์หนังสืออนุสรณ์งานศพ ด้วยจุดประสงค์เพื่อเก็บบันทึกความทรงจำที่มีต่อผู้ตาย ทั้งชีวประวัติ หน้าที่การงาน ตลอดจนเกียรติยศต่างๆ ที่ผู้ตายได้รับระหว่างที่ยังมีชีวิตอยู่ ต่อมาจึงมีการนำหนังสือเก่าที่มีคุณค่า หลักธรรมคำสอนในพุทธศาสนา และเรื่องราวเกร็ดความรู้ต่างๆ มาตีพิมพ์ร่วมด้วย

วัดบวรนิเวศวิหารได้เก็บรวบรวมหนังสืออนุสรณ์งานศพไว้ที่ห้องสมุดภายในอาคารมนุษยนาควิทยาทาน อาคารทรงโกธิคสีชมพูที่สร้างตั้งแต่พ.ศ. 2466 เพื่อบริการให้แก่ผู้ที่สนใจสืบค้นหรือเรียนรู้เรื่องราวต่างๆ ที่พิมพ์พร้อมกับหนังสืออนุสรณ์งานศพ แม้ห้องสมุดแห่งนี้เปิดให้บริการเพียงวันอาทิตย์วันเดียวเท่านั้น แต่ทางสำนักหอสมุดมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ก็ได้นำหนังสือจากห้องสมุดแแห่งนี้มาสแกนเป็นดิจิทัลไฟล์ เพื่อเพิ่มความสะดวกแก่การค้นคว้าและเป็นการอนุรักษ์หนังสือเก่าเหล่านี้ในอีกทางหนึ่ง โดยสืบค้นข้อมูลหนังสือเพิ่มเติมได้ที่ ฐานข้อมูลหนังสืออนุสรณ์งานศพ วัดบวรนิเวศวิหาร 

ที่อยู่ : วัดบวรนิเวศวิหาร 248 เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

เวลาทำการ : วันอาทิตย์ เวลา 09.00 – 15.00 น.

ห้องสมุดพิพิธภัณฑ์ผ้า สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ

แหล่งเรียนรู้ผ้าที่ครบครันในวัดพระแก้ว

8 ห้องสมุดเฉพาะด้านและแหล่งรวมหนังสือหายากกลางเมืองเก่า

ใครใคร่อยากรู้เรื่องผ้า ขอเชิญแวะเข้ามาที่ห้องสมุดของพิพิธภัณฑ์ผ้า ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ฯ พิพิธภัณฑ์นี้อยู่ภายใน ‘หอรัษฎากรพิพัฒน์’ ในพระบรมมหาราชวัง อดีตเคยเป็นอาคารที่ทำการกรมพระคลังมหาสมบัติ ซึ่งสร้างมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 ห้องสมุดแห่งนี้รวบรวมหนังสือเฉพาะทางเกี่ยวกับผ้า ตั้งแต่เรื่องราวความเป็นมา ประวัติศาสตร์ การออกแบบ แฟชั่นเครื่องแต่งกายแต่ละยุคสมัย ทั้งภาษาไทยและต่างประเทศ โดยถือว่าเป็นที่เก็บรวบรวมหนังสือเกี่ยวกับผ้าและสิ่งทอที่ครบที่สุดในประเทศ นอกจากนี้ยังมีนิทรรศการภายในจัดแสดงฉลองพระองค์ชุดต่างๆ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และนิทรรศการผ้าที่สับเปลี่ยนหมุนเวียนไปเป็นระยะ สำหรับใครสนใจใช้บริการโปรดติดต่อพิพิธภัณฑ์ล่วงหน้า

ที่อยู่ : หอรัษฎากรพิพัฒน์ ในพระบรมมหาราชวัง ถนนหน้าพระลาน เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

เวลาทำการ : วันจันทร์-ศุกร์ เวลา 09.00 – 16.30 น.

ห้องสมุดปิยมหาราชรฦก อาคารถาวรวัตถุ

รวบรวมหนังสือหายากบนอดีตพระที่นั่งงานพระเมรุ

8 ห้องสมุดเฉพาะด้านและแหล่งรวมหนังสือหายากกลางเมืองเก่า
8 ห้องสมุดเฉพาะด้านและแหล่งรวมหนังสือหายากกลางเมืองเก่า

อาคารหลังยาวสีแดงสร้างตามสถาปัตยกรรมขอม ทอดตัวเลียบถนนหน้าพระธาตุ ริมสนามหลวง บริเวณหน้าวัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร หรือที่เรียกอย่างลำลองว่า ‘อาคารถาวรวัตถุ’ หรือ ‘ตึกแดง’ สถานที่แห่งนี้เคยเป็นพระที่นั่งทรงธรรมถาวรตามพระราชดำริของรัชกาลที่ 5 เนื่องในงานพระเมรุพระบรมศพสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชเจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร ก่อนเปลี่ยนเป็นหอสมุดวชิรญาณ หอสมุดสำหรับพระนครที่ย้ายมาจากในพระบรมมหาราชวัง และแยกเป็นหอสมุดวชิราวุธ เมื่อจำนวนหนังสือเพิ่มมากขึ้น 

8 ห้องสมุด เฉพาะด้านและแหล่งรวมหนังสือหายากกลางเมืองเก่า

ปัจจุบันตึกแดงแห่งนี้ได้ปรับเปลี่ยนเป็นสถานที่จัดนิทรรศการพระราชประวัติและพระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 แต่ที่ปีกอีกฝั่งหนึ่งของอาคารได้กลายเป็น ‘หอสมุดปิยมหาราชรฦก’ รวบรวมหนังสือที่เกี่ยวกับรัชกาลที่ 5 ทั้งหนังสือใหม่ที่เกี่ยวข้องกับพระราชประวัติและพระราชกรณียกิจ หนังสือเก่าที่พิมพ์ร่วมสมัยรัชกาลที่ 5 – 7 เช่น พระราชนิพนธ์ หนังสือของหอสมุดวชิรญาณเดิม สมุดไทย และราชกิจจานุเบกษา รวมถึงหนังสือที่ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกความทรงจำแห่งโลก นอกจากนี้ที่นี่ยังมีบริการห้องสืบค้นข้อมูลด้วยระบบคอมพิวเตอร์ เพื่อความสะดวกในการหาข้อมูลจากหนังสือเก่าต้นฉบับที่เก็บอยู่ในห้องสมุดแห่งนี้

ที่อยู่ : ถนนหน้าพระธาตุ เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

ไม่เสียค่าบริการสำหรับบุคคลภายนอก

เวลาทำการ : วันพุธ-อาทิตย์ เวลา 09.00 – 16.30 น.

ห้องสมุดมิวเซียมสยาม

‘คลังความรู้’ ฐานข้อมูลเรื่องพิพิธภัณฑ์ในมิวเซียมสยาม

8 ห้องสมุด เฉพาะด้านและแหล่งรวมหนังสือหายากกลางเมืองเก่า

‘ห้องคลังความรู้’ คือชื่อของห้องสมุดที่เปิดให้บริการอยู่ที่ชั้นสอง บนอาคารสำนักงานในมิวเซียมสยาม สิ่งที่แตกต่างจากห้องสมุดอื่นๆ คือที่นี่คัดหนังสือด้านพิพิธภัณฑ์ ประวัติศาสตร์ และโบราณคดีไว้โดยเฉพาะ ไม่ว่าจะเป็นภาษาไทยและภาษาอังกฤษก็มีให้เลือกอ่านครบ ถ้าสมัครสมาชิกก็ยืมหนังสือที่ถูกใจกลับบ้านได้เลย หรือจะแค่ถ่ายเอกสาร หรือถ่ายรูปไปก็ได้ นอกจากที่มิวเซียมสยามจะมักมีนิทรรศการหมุนเวียนที่น่าสนใจแล้ว หลายคนคงไม่รู้ว่าที่นี่ยังมีแหล่งเรียนรู้อย่างห้องสมุดน่ารักๆ ที่เป็นมิตร มีชีวิตชีวา และน่าแวะมาทักทายบ่อยๆ 

ที่อยู่ : 4 ถนนสนามไชย เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

เวลาทำการ : วันจันทร์-เสาร์ เวลา 09.30 – 17.30 น.

หอสมุดปรีดี พนมยงค์

ห้องสมุดใต้ดินบนถิ่นฐานวังหน้า

8 ห้องสมุด เฉพาะด้านและแหล่งรวมหนังสือหายากกลางเมืองเก่า

เดินลงบันไดอาคาร 60 ปี ธรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์ จะพบ ‘หอสมุด ปรีดี พนมยงค์’ ห้องสมุดใต้ดินริมแม่น้ำเจ้าพระยาที่สร้างขึ้นบนพื้นที่เดิมของพระราชวังบวรสถานมงคลหรือวังหน้า พื้นที่กว่า 3 ชั้นของหอสมุดแห่งนี้รวบรวมหนังสือ ตำรา และทรัพยากรต่างๆ ไว้จำนวนมาก จนได้รับการขนานนามว่าเป็นห้องสมุดทางด้านสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ที่ดีที่สุดแห่งหนึ่งของไทย 

8 ห้องสมุด เฉพาะด้านและแหล่งรวมหนังสือหายากกลางเมืองเก่า

ภายในยังมีห้องย่อยๆ เพื่อเก็บหนังสือชนิดต่างๆ ทั้งหนังสือหายาก หนังสือต้องห้าม และหนังสือเก่า มีห้องนิทรรศการบุคคลสำคัญและผู้มีชื่อเสียง เช่น ห้องเรวัต พุทธินันท์ ห้องชาญวิทย์ เกษตรศิริ รวมถึงมุมหนังสือพิเศษซึ่งรวบรวมหนังสือเฉพาะทางมากมายให้บริการ แม้จะอยู่ภายในอาคารเก่าแก่แต่บรรยากาศทันสมัยและน่าใช้งาน 

ที่อยู่ : มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์ 2 ซอยพระจันทร์ เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

ค่าบริการบุคคลภายนอก 20 บาท

เวลาทำการ : วันจันทร์-ศุกร์ เวลา 08.00 – 21.30 น.

วันเสาร์-อาทิตย์ เวลา 09.00 – 21.30 น.

หอสมุดวังท่าพระ มหาวิทยาลัยศิลปากร

หอสมุดด้านศิลปะที่ดีและสมบูรณ์ที่สุดในประเทศ

8 ห้องสมุด เฉพาะด้านและแหล่งรวมหนังสือหายากกลางเมืองเก่า

เดินผ่านเข้าประตูมหาวิทยาลัยศิลปากร วังท่าพระ ทางถนนหน้าพระลาน จะพบกับห้องสมุดประจำมหาวิทยาลัยที่รวบรวมหนังสือมากมายไว้ให้บริการทั้งนักศึกษา อาจารย์ และบุคคลภายนอก แต่ความน่าสนใจของห้องสมุดนี้คือเนื่องจากที่นี่เป็นที่ตั้งของคณะวิชาเกี่ยวกับศิลปะถึง 3 คณะจากทั้งหมด 4 คณะที่ตั้งอยู่ในวังท่าพระแห่งนี้ ทั้งคณะจิตรกรรม ประติมากรรมและภาพพิมพ์ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ และคณะมัณฑนศิลป์ แหล่งเรียนรู้ของนักศึกษาชาววังท่าพระขนาด 2 ชั้นนี้จึงเต็มไปด้วยหนังสือเกี่ยวกับกับงานอาร์ตทั้งภาษาไทยและอังกฤษ จนได้ชื่อว่าเป็นหอสมุดที่ให้บริการหนังสือด้านศิลปะที่ดีและสมบูรณ์ที่สุดในประเทศไทย สมกับความเป็น ‘มหาวิทยาลัยแห่งศิลปะ’

8 ห้องสมุด เฉพาะด้านและแหล่งรวมหนังสือหายากกลางเมืองเก่า

ปัจจุบันหอสมุดวังท่าพระกำลังอยู่ในช่วงปรับปรุง ตามโครงการปรับปรุงมหาวิทยาลัยศิลปากร วังท่าพระ หนังสือและสื่อการเรียนรู้ทั้งหมดจึงถูกย้ายไปที่ห้องสมุดชั่วคราว ซึ่งอยู่ที่ชั้น 1 คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ทำให้ตอนนี้อาจจะไม่สะดวกนักในการใช้บริการ แต่เมื่อหอสมุดวังท่าพระปรับปรุงเสร็จเมื่อไหร่ ก็พร้อมที่จะให้บริการและเป็นพื้นที่ในการให้ความรู้ด้านศิลปะอย่างเต็มรูปแบบเหมือนเช่นเคย 

ที่อยู่ : มหาวิทยาลัยศิลปากร วังท่าพระ 31 ถนนหน้าพระลาน เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

ค่าบริการบุคคลภายนอก 20 บาท

เวลาทำการ : วันจันทร์-ศุกร์ เวลา 08.30 – 19.30 น.

Writer & Photographer

Avatar

The Cloud

นิตยสารออนไลน์ที่เล่า 3 เรื่องหลักอย่าง Local, Creative Culture และ Better Living ส่งเนื้อหารายวัน แต่เสิร์ฟความประณีตแบบนิตยสารรายเดือน