ถ้าใครเคยเดินทางจากเมืองเชียงใหม่แล้วเลี้ยวขวาเข้าทางอำเภอแม่วางตามทางหลวงชนบทหมายเลข ชม. 4016 เพื่อไปยังดอยอินทนนท์ในช่วงวันหยุดสุดสัปดาห์ เมื่อเข้าสู่เขตตำบลแม่วินช่วงเลาะเลี้ยวขึ้นเขา หลายคนอาจจะเคยได้พบรถยนต์สี่ประตูสูงวัยคันหนึ่งที่มีสายตาของเด็กๆ ซ่อนอยู่ในนั้น

เมื่อแสงแดดส่องทะลุผ่านกระจกทึบเข้าไป เราจะได้เห็นแววตาของเด็กๆ วัยกำลังซน มันอาจดูคล้ายกับว่าเด็กๆ ในนั้นกำลังโดนลักพาตัวเหมือนในหนัง

แต่ที่จริงแล้วรถคันดังกล่าวไม่ใช่รถของแก๊งลักเด็กแต่อย่างใด แต่เป็นการรวมตัวกันของเด็กๆ กลุ่มหนึ่งที่กำลังก้าวลงจากรถคันนั้นเพื่อภารกิจบางอย่างก่อเกิดเป็น ‘ขยะลอแอะ’

วงขยะลอแอะ การรวมตัวของเด็กกลุ่มเล็กๆ ที่เชื่อว่าถ้าขยะลดลง ความน่ารักก็จะเพิ่มขึ้น, การจัดการขยะ, ปกาเกอะญอ

เป็นเวลากว่า 3 ปีแล้วที่ เก่อเส่ทู ดินุ หรือพะตี่แอ้ ของเด็กๆ ได้ใช้พื้นที่สวนของตัวเองเป็นห้องเรียนเล็กๆ ให้เด็กๆ มาเล่นดนตรีช่วงวันหยุดเสาร์-อาทิตย์ ห้องเรียนในสวนที่มีทั้งควาย บ้านดิน ผลไม้ ห้องน้ำที่ขวดแก้วถูกนำไปก่อเป็นผนัง ซุ้มทำกาแฟที่คอยต้อนรับผู้มาเยี่ยมมาเยือนที่มีมาอย่างสม่ำเสมอ 

ทำไมข้างทางถึงไม่สะอาดเลย

คำถามจากผู้มาเยือนท่านหนึ่งที่เคยมาที่สวนทำให้เก่อเสทูไม่มีความสุขใจนัก เขาเลยตัดสินใจลุกขึ้นมาหิ้วกระสอบเก็บขยะข้างทาง เก่อเส่ทูลงมือเดินเท้าเก็บขยะตามข้างทางคนเดียวลำพัง เขาได้สังเกตเห็นว่า จริงๆ แล้วขยะที่ถูกทิ้งข้างทางนั้นมาจากทั้งคนในชุมชน นักท่องเที่ยว ตลอดจนผู้ใช้ถนนที่ไม่ใช่คนในพื้นที่ แต่เขาก็ไม่ได้ย่อท้อแต่อย่างใด

เก่อเส่ทูทำในสิ่งที่ตนเองเชื่อว่ามันบรรเทาปัญหาได้ เมื่อเวลาผ่านไป 5 เดือนเริ่มมีคนเห็นความตั้งใจของเขา เด็กๆ ซึ่งเป็นหลานและเพื่อนๆ ของพวกเขาทยอยมาร่วมกิจกรรมของเก่อเส่ทู การปรากฏตัวของเด็กๆ ครั้งนั้น ทำให้เกิดกิจกรรมหลายอย่างตามมา เช่นการเรียนรู้การเล่นดนตรีพื้นบ้านอย่างเตหน่า เครื่องสายเก่าแก่ กลายเป็นวิชาดนตรีที่ไม่มีสอนในโรงเรียน

จนถึงตอนนี้มีเด็กๆ เข้ามาร่วมเรียนรู้แล้วทั้งหมด 32 คน รุ่นแรกสุดตอนนี้กำลังศึกษาอยู่ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 

จากการที่เคยทำเพลงมาก่อน เก่อเส่ทูจึงให้กำเนิดวงดนตรีที่มีชื่อว่า ‘วงขยะลอแอะ’ ถ้าจะเรียกว่าเป็นวงดนตรีที่เกิดขึ้นจากกองขยะก็ไม่ผิดนัก ลอแอะ แปลว่าน่ารัก ขยะที่น่ารักสำหรับพะตี่แอ้ของเด็กๆ คือ เมื่อเราคัดแยกขยะทิ้งลงถังให้เรียบร้อย เมื่อนั้นเราก็ได้ชื่อว่าเป็นผู้ที่น่ารัก 

แต่ถ้าวันไหนเราทิ้งขยะไม่เป็นที่เป็นทาง เราก็ได้ชื่อว่าเป็นสิ่งเดียวกับขยะนั่นเอง เพราะขยะและผู้ทิ้งมีความเกี่ยวข้องกันอย่างไม่สามารถคัดแยกได้ เราทุกคนจึงมีหน้าที่ทำให้ขยะเป็นของน่ารัก

ขยะผู้น่ารัก

เสียงระฆังตีดังตอนเช้า ทุกวันอาทิตย์เป็นวันที่ชาวบ้านรุ่นใหญ่มีนัดกันที่โบสถ์ ส่วนรุ่นเล็กอย่างขยะลอแอะมีนัดกันที่สวนของเก่อเส่ทู วันนี้มีน้องๆ 10 คนมารอกันที่ห้องเรียนที่พวกเขาอาสามาด้วยใจ เสียงโทรศัพท์ของใครสักคนดังขึ้น กร ที่กำลังเรียนอยู่ชั้น ป.4 รับสายแม่พร้อมรายงานพิกัดของตัวเอง ก่อนผู้เป็นแม่จะวางสายด้วยน้ำเสียงที่วางใจ

9 โมงครึ่งหลังจากนัดแนะและบอกกล่าวกับเด็กเรื่องการเก็บขยะ เหล็กคีบถุงมือ และกระสอบพร้อมแล้วสำหรับภารกิจวันนี้

จุดหมายของทีมขยะลอแอะวันนี้คือบริเวณดอยกิ่งแก้ว โตโยต้าสีขาวคันเดิมพร้อมรับพาตัวเด็กไปยังจุดหมาย จุดที่เคยมีขยะมากอง บ้างเป็นเศษผักของพ่อค้าที่เหลือจากการไปตระเวนขายในเมือง และขยะอีกหลายประเภทกำลังรอการเก็บออกไป

เด็กๆ ดูเบิกบานกับวันที่ท้องฟ้าเบิกกว้างหลังจากพายุโนอึลผ่านมาทักทายเมื่ออาทิตย์ก่อน สิ่งที่พบเจอมากที่สุดในการเก็บขยะเหมือนทุกๆ ครั้ง คือขวดแก้วขวดเล็กขวดน้อยที่เคยบรรจุเครื่องดื่มชูกำลังและเครื่องดื่มของผู้ใหญ่ ส่วนขวดน้ำพลาสติก ถุงขนมพลาสติก ป้ายบอกทาง รองเท้า พวงมาลัยที่น่าจะถูกใช้สื่อสารกับเจ้าที่เจ้าทาง ซึ่งอันนี้เด็กๆ ไม่กล้าแตะ มันเลยถูกวางไว้ที่เดิม

วงขยะลอแอะ การรวมตัวของเด็กกลุ่มเล็กๆ ที่เชื่อว่าถ้าขยะลดลง ความน่ารักก็จะเพิ่มขึ้น, การจัดการขยะ, ปกาเกอะญอ

ราว 2 พันล้านตันต่อปี คือปริมาณขยะที่เผ่าพันธุ์มนุษย์ช่วยกันสร้างในแต่ละปี สาเหตุที่เกิดขยะมากขนาดนั้นเป็นเพราะกว่า 99 เปอร์เซ็นต์ของสิ่งที่เราซื้อจะกลายเป็นขยะในระยะเวลาไม่ถึงปี การทิ้งขยะของประเทศที่ร่ำรวยมักมีเป้าหมายที่เอเชียหรือประเทศที่ยากจน อย่างเช่นในประเทศกานาต้องแบกรับขยะจากที่อื่นเกือบ 2 แสนตันต่อปี ซึ่งเป็นขยะที่สร้างความเสียหายต่อคุณภาพดินและน้ำ ส่งผลให้เกิดปัญหาด้านสุขภาพตามมา

มีประชากรบนโลกราว 64 ล้านคนที่รับผลกระทบจากการทิ้งขยะในพื้นที่ของพวกเขา จึงมีการเรียกขานการขจัดขยะของประเทศที่ร่ำรวยว่าเป็นลัทธิล่าอาณานิคมที่เป็นพิษ ในประเทศไทยเองมีการสร้างขยะปีละกว่า 27.93 ล้านตัน

มีการนำกลับมาใช้ประโยชน์ประมาณ 9 ล้านตัน และมีแนวโน้มที่ขยะจะเพิ่มขึ้นทั่วโลก เนื่องจากการขยายตัวของเมืองที่แผ่รัศมีกว้างออกไป และการเพิ่มจำนวนประชากรโลกอย่างต่อเนื่อง

มีการคาดการณ์ว่า ภายในปี 2030 ตัวเลขประชากรโลกจะแตะ 8.5 พันล้านคน ซึ่งหมายถึงโลกของเราจะต้องแบกรับแรงกดดันที่เพิ่มมากขึ้นตามไปด้วย ระยะทางเพียง 100 เมตร น้องๆ เก็บขยะได้แล้วถึง 5 กระสอบ จนเด็กๆ ต้องนั่งพักร้อน

เก่อเส่ทูชี้ให้เด็กๆ ดูจอมปลวกที่สร้างบ้านบนดิน และเล่าเรื่องเกี่ยวกับจอมปลวกให้เด็กๆ ฟังคลายร้อน สักพักมีชายฉกรรจ์มาจอดเทียบกลุ่มเด็ก เขาคือเพื่อนของเก่อเส่ทู บทสนทนาพูดคุยทักทายกันตามประสาเพื่อนเกิดขึ้นเพียงสั้นๆก่อนที่ชายคนนั้นจะจากไป พร้อมกับค่าขนมให้เด็ก 100 บาท

3 ปีนานพอที่เก่อเส่ทูและเด็กๆ จะเป็นที่จดจำ บางคนจอดรถลงมาทักมาย บางคนบีบแตรทักทาย ขาจรบางคนขับผ่านด้วยความสงสัยใคร่รู้ แต่ก็ไม่มีเวลาหยุดรถเพื่อถามไถ่

วงขยะลอแอะ การรวมตัวของเด็กกลุ่มเล็กๆ ที่เชื่อว่าถ้าขยะลดลง ความน่ารักก็จะเพิ่มขึ้น, การจัดการขยะ, ปกาเกอะญอ
วงขยะลอแอะ การรวมตัวของเด็กกลุ่มเล็กๆ ที่เชื่อว่าถ้าขยะลดลง ความน่ารักก็จะเพิ่มขึ้น, การจัดการขยะ, ปกาเกอะญอ

แต่นั่นก็ไม่ได้สำคัญอะไรกับจุดประสงค์ของทีมขยะลอแอะ ที่ต้องการทำถนนเส้นนี้ให้แลดูน่ารักเท่าที่จะเป็นไปได้หลังจากบรรจุขยะและคนขึ้นรถเสร็จแล้ว คุณลุงโตโยต้าคันสีขาวที่มีร่องรอยหลุดลอกตามผิวหนังเผยให้เห็นแผ่นเหล็กด้านใน ลวดลายของมันราวกับแผนที่โลก มันเคลื่อนตัวเองออกเพื่อไปยังจุดต่อไป 

ในขณะที่คุณลุงโตโยต้าวิ่งออกไปอย่างช้าๆ มันถูกรถหนุ่มแซงคันแล้วคันเล่า พวกเขาคงรีบ หรือไม่รถอาวุโสคันนี้คงช้าเกินไปกับจังหวะโดยทั่วไป แต่มีคันหนึ่งในหลายๆ คันที่พลขับสลัดมือข้างหนึ่งออกมาจากในรถ

เขายกนิ้วโป้งขึ้นฟ้าให้กับเด็กๆ และเก่อเส่ทู มันเป็นภาพธรรมดาที่ลอแอะไม่น้อย เพราะอย่างน้อยๆ กำลังใจที่ลอยออกมาจากนิ้วโป้งของพลขับคนนั้นก็ทำให้เด็กๆ มีรอยยิ้มขึ้นมาได้บ้าง

เราทำเพื่อตัวเอง

คุณลุงโตโยต้าแวะจอดที่ศาลาข้างทาง เพื่อจัดการกับขยะที่ถูกทิ้งข้างๆ ศาลา “รู้ไหมขยะพวกนี้ใครจะเก็บ ถ้าเราไม่เก็บ” เก่อเส่ทูชวนเด็กๆ คุย “ไม่มีครับ” เด็กๆ พร้อมใจกันตอบ เก่อเส่ทูเล่าว่า เขาไม่รู้ว่าต้นทางอย่างเจ้าของผลิตภัณฑ์จะมีส่วนร่วมในการรับผิดชอบต่อขยะได้อย่างไรบ้าง แต่ถ้ามีการรับซื้อขวดคืนได้ อย่างน้อยมันคงช่วยได้บ้าง ส่วนภาครัฐเองก็น่าจะมีการใช้มาตรการที่มีประสิทธิภาพมากกว่านี้

วงขยะลอแอะ การรวมตัวของเด็กกลุ่มเล็กๆ ที่เชื่อว่าถ้าขยะลดลง ความน่ารักก็จะเพิ่มขึ้น, การจัดการขยะ, ปกาเกอะญอ

การติดป้ายขู่เรียกค่าปรับก็เป็นวิธีการที่ใช้กันมานานและใช้ไม่ได้ผลนัก ในสวนของเก่อเส่ทูมีการทดลองทำก้อนอิฐจากขวดพลาสติก วิธีการคือคั่วทรายในกระทะให้ร้อนแล้วนำเศษพลาสติกใส่ลงไปคลุกเคล้าให้เข้ากัน ก่อนเทใส่แม่พิมพ์ ก้อนอิฐที่ได้แข็งแรงและมีน้ำหนักเบา แต่ด้วยเครื่องมือที่ไม่สมบุกสมบันเอาเสียเลย การทดลองจึงเป็นได้เพียงการทดลอง

สักวันหนึ่งอาจจะมีการร่วมไม้ร่วมมือต่อยอดความคิดที่สร้างสรรค์ก็เป็นได้ เที่ยงแล้วเด็กๆ ก็หิวพอดี หลังกินข้าวเที่ยงเสร็จ เด็กๆ กลับไปที่สวนเพื่อพักผ่อน ก่อนจะฝึกร้องเพลงไปกับเตหน่า หลายคนเล่นเก่งแล้ว แต่คนที่มาใหม่ยังต้องการเวลาในการฝึกฝนที่มากกว่านี้

ใช่วงขวบปีที่ผ่านมา วงขยะลอแอะได้เดินทางบอกเล่าเรื่องราวของพวกเขาตามหมู่บ้านต่างๆ หรือแม้แต่เข้าเมืองไปแบ่งปันเสียงเพลงของพวกเขา เก่อเส่ทูเล่าว่า เวลาที่เรานึกถึงการดูแลป่า ดูแลน้ำ คนมักจะนึกถึงการปลูกต้นไม้ การอนุรักษ์ป่า แต่บ่อยครั้งที่เราลืมไปว่าขยะที่เราทิ้งนี้เองก็มีส่วนอย่างมากที่รบกวนระบบนิเวศ
ถ้ามนุษย์ยังแก้ไขอะไรให้ดีขึ้นไม่ได้ ภายในปี 2050 จะมีปริมาณขยะพลาสติกมากกว่าปลาในท้องมหาสมุทร

วงขยะลอแอะ การรวมตัวของเด็กกลุ่มเล็กๆ ที่เชื่อว่าถ้าขยะลดลง ความน่ารักก็จะเพิ่มขึ้น, การจัดการขยะ, ปกาเกอะญอ

เมื่อครั้งโลกถูกสร้างขึ้นมา พระผู้สร้างถามเหล่าสัตว์ว่าใครจะเป็นผู้เลี้ยงดูมนุษย์ผู้มาใหม่ มีเพียงเหล่าปลาที่ยกครีบขึ้นอาสาเป็นผู้ดูแลเผ่าพันธุ์มนุษย์ ในความเป็นจริง ปลาให้กำเนิดลูกๆ ของพวกเขาและเติบโตอย่างรวดเร็ว เมื่อเทียบกับสัตว์บก ปลาจึงมีความสามารถที่จะเลี้ยงดูมนุษย์อย่างแท้จริง เก่อเส่ทูยังบอกอีกว่า ความสุขของเขาคือการได้เห็นรอยยิ้มของธรรมชาติ

ทุกครั้งที่ขยะถูกนำออกไป มันเหมือนเราได้รับรอยยิ้มของธรรมชาติกลับคืนมา และเริ่มมีการแยกขยะในชุมชน มีเยาวชนจัดกิจกรรมเก็บขยะในชุมชนอื่นๆ ทำให้เขารู้สึกดีมากทีเดียว ส่วนความฝันต่อไปคือ อยากเห็นเด็กๆ เยาวชน พ่อแม่ผู้ปกครอง โดยเฉพาะในส่วนของภาครัฐที่ควรออกมาดูแลสิ่งแวดล้อมกันอย่างจริงจังมากกว่าที่เป็นอยู่ เขาอยากเห็นการนำขยะกลับมาใช้

และมากไปกว่านั้น คือเด็กๆ ที่กำลังโตขึ้นได้เรียนรู้เรื่องราวของพวกเขาเอง ถ้าขยะลดลง ก็จะมีความน่ารักเพิ่มขึ้น แทนที่จะถามว่าทำไมถึงมีขยะมากมายขนาดนี้ เราอาจกลับมาดูที่บ้านของเราแต่ละคน ข้าวของบางชิ้นที่เราอาจจะไม่ต้องการมันอีกแล้ว แต่มันยังคงใช้ได้หรือยังมีประโยชน์กับคนอื่นที่เขาไม่มี มันจะเกิดการแบ่งปันส่งต่อสิ่งเหล่านี้ได้อย่างไร

ในวันที่โลกถูกเร่งเร้าโดยตัวเลขทางเศรษฐกิจที่ละทิ้งสิ่งของที่อายุมากขึ้นในช่วงพริบตา ทีมขยะลอแอะยังคงทำในสิ่งที่พวกเขาเชื่อต่อไป อย่างเงียบๆ ช้าทุกๆ วันหยุด หากใครได้ผ่านมาทางนี้ อย่าลืมแวะทักทายพวกเขา เผื่อมิตรภาพจะช่วยทำให้ขยะน่ารักขึ้นมาจริงๆ


ข้อมูลอ้างอิง 

  • กรมควบคุมมลพิษ
  • Theworldcounts.com
  • World0meters.info

Writer & Photographer

Avatar

โอชิ จ่อวาลู

นักการภารโรงที่ Lazy man College ผู้กำลังหัดเขียนเล่าเรื่อง