2020 เป็นปีที่หนักหน่วง ทุกคนทั่วโลกพร้อมใจกันโบกมือลาและภาวนาให้รีบผ่านพ้นไปไวๆ

แต่ 2021 ต้อนรับเราด้วยการกลับมาแพร่ระบาดของ COVID-19

ท่ามกลางสถานการณ์ที่ชวนคิ้วขมวดอยู่ทุกเมื่อเชื่อวัน ‘Headspace : Guide to Meditation’ สารคดีกึ่งซีรีส์ที่นำเสนอบทเรียนสำหรับการฝึกสมาธิออนไลน์เองง่ายๆ ทำได้ที่บ้าน น่าจะเป็นตัวช่วยที่ดี เพราะนอกจากสะดวกแบบ Anywhere และ Anytime แล้ว เราการันตีตรงนี้เลยว่า แอนดี้ พุดดิคอมบ์ (Andy Puddicombe) ผู้ก่อตั้ง Headspace บริษัทด้านสุขภาพที่ร่วมกับเน็ตฟลิกซ์ผลิตรายการนี้ขึ้นมา ใช้วิธีการสอนที่ไม่น่าเบื่อ สนุกเลเวลเดียวกับการดูการ์ตูนแอนิเมชันเบาสมองสักเรื่องหนึ่ง และผลลัพธ์ที่ได้นั้นคุ้มค่าคุ้มเวลามาก

ถ้า T25 เรียกร้องเวลาเพียงวันละ 25 นาทีเพื่อทำให้คุณมีสุขภาพกายดีขึ้นทันตาฉันใด Headspace ก็ต้องการเพียงเศษ 1 ส่วน 3 ของชั่วโมง เพื่อทำให้คุณมีสุขภาพใจดีขึ้นฉันนั้น

ไม่ต้องนั่ง ไม่ต้องหลับตา ไม่ต้องภาวนา ‘พุท-โธ’

การนั่งขัดสมาธิกำหนดลมหายใจเข้า-ออก เป็นจังหวะ คงไม่ใช่เรื่องแปลกสำหรับชาวพุทธสักเท่าไหร่ เพราะเราๆ ท่านๆ ต่างล้วนได้รับการปลูกฝังวิธีการเจริญภาวนาเช่นนี้มาอย่างเข้มข้นตั้งแต่เด็ก จนทำให้เข้าใจผิดกันไปใหญ่โตว่านี่คือวิธีการเดียวเท่านั้นในการทำสมาธิ

ลืมภาพจำอันทรมานเช่นนั้นไปก่อน เพราะบทเรียนต่างๆ ที่ปรากฏอยู่ในสารคดี Headspace เกิดขึ้นจากประสบการณ์และการตกผลึกทางความคิดของแอนดี้ทั้งสิ้น

หลังหันหลังให้แก่การเป็นนักเรียนวิทยาศาสตร์การกีฬา บ่ายหน้าสู่พุทธศาสนา แอนดี้ได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุและเดินทางไปยังหลากหลายประเทศ ทั้งอินเดีย เนปาล พม่า รวมถึงไทย เพื่อฝึกฝนการทำสมาธิกับบรรดาอาจารย์ที่มีชื่อเสียงหลายท่านกว่า 10 ปี

เมื่อสะสมทักษะได้มากพอ เขาจึงเดินทางกลับมายังประเทศอังกฤษ สร้างคอร์สเรียนและแอปพลิเคชันสำหรับฝึกสมาธิขึ้นมา พูดให้ง่ายตามบริบทคนไทย แอนดี้ก็เป็นเหมือนพระอาจารย์สอนกรรมฐานออนไลน์นั่นแหละ

ไม่ใช่การกำจัดความคิด แต่เป็นการเข้าใจความคิด

ภาพรวมของรายการ Headspace คือการกลับมาใช้เวลากับตัวเองเพื่อแก้ปัญหาภายใน แอนดี้เริ่มต้นด้วยการปรับความเข้าใจเสียก่อน ว่าการทำสมาธิไม่ได้เป็นการกำจัดความคิดที่สับสนวุ่นวายอยู่ในหัวเรา แต่เป็นการเดินออกมาจากวงโคจรนั้น แล้วค่อยๆ นั่งลงมองดูวิถีการเดินทางอันซับซ้อนของความคิดมนุษย์จากอีกมุม

เนื้อหาตอนต่อๆ มาคือการฝึกทำสมาธิเพื่อจุดประสงค์ต่างๆ ทั้งปล่อยวางความคิด ปรับทัศนคติตัวเอง จัดการความเจ็บปวด ความเครียด อารมณ์โกรธ ผ่านเสียงสงบเย็นชวนฟังของเขา

บทเรียนที่กระชับชัดเจนทั้งหมด 8 ตอนนั้นบรรจุวิธีการสอนทำสมาธิที่เราอาจไม่คุ้นเคย เป็นต้นว่า ไม่บังคับให้นั่งหลับตาอย่างเดียว ผู้ปฏิบัติจะยืน นั่ง นอน หรืออิริยาบทใดก็ตามถนัด ขอแค่หลังยืดเหยียดตรงเป็นพอ ใครสะดวกหลับตาฟังพร้อมปฏิบัติตามไปด้วยเพื่อรวมสมาธิ ก็กดเปลี่ยนเป็นเสียงพากษ์ไทยได้ หรือใครอยากลืมตามาดูแอนิเมชันที่จำลองขึ้นจากคำบรรยายของแอนดี้ ซึ่งช่วยให้จินตนาการตามได้ไม่ยาก ก็ไม่มีปัญหา

แม้วิธีการจะดูสนุกสนานแปลกใหม่ แต่หลักใหญ่ใจความทั้งหมดล้วนมีแก่นสารเดียวกับการนั่งภาวนา ‘พุท-โธ’ อย่างที่คนไทยทั่วไปรู้จักกันดี

Headspace ไม่ได้เป็นเพียงคลาสสอนทำสมาธิ แต่เป็นห้องเรียนรู้การปรับพฤติกรรมการคิดและแนะนำวิธีการอันมีประสิทธิภาพ ในการรับมือกับอารมณ์มนุษย์ที่กระโดดโลดแล่นฉวัดเฉวียนไปมา

ที่น่าสนใจสำหรับเราอย่างหนึ่งคือ การที่แอนดี้หยิบยกเอางานวิจัยทางวิทยาศาสตร์มาสนับสนุนวิธีการทำสมาธิตามแบบพุทธศาสนา เพราะนั่นยืนยันว่าศาสตร์ที่ชาวอินเดียคิดค้นและพัฒนามากว่าหลายพันปีมีประสิทธิภาพจริง เป็นที่ยอมรับในระดับนานาชาติ และสารคดีนี้ไม่ได้กำลังดำเนินอยู่บนพื้นฐานความเชื่อ แต่เป็นหลักการที่ผ่านการพิสูจน์มาแล้ว

ข้อดีของสารคดีกึ่งซีรีส์กึ่งบทเรียนออนไลน์นี้คือโคตรชิลล์ มันง่ายมากเลยนะ แค่นั่งดูเพลินๆ ทำตามด้วยตัวเองที่ไหนเมื่อไหร่ก็ได้ และที่สำคัญคือใช้เวลาน้อยมาก บางทีเวลาแค่เรานั่งหลับตามือประสานไว้ที่ตักก็ดูเหมือนว่ามันเดินช้าไปกว่าที่ควรจะเป็น แต่พอได้ลองวิธีฉบับ Headspace แล้วเรารู้สึกเลยว่า นี่แหละคือวิธีการทำสมาธิอันเหมาะสมกับโลกปัจจุบัน

‘จิตเป็นนาย กายเป็นบ่าว’ คำพูดนี้เป็นจริงเสมอ ในขณะที่หลายคนดูแลตัวเองด้วยการกินอาหารดีๆ หรือการออกกำลังกาย อย่าลืมหันกลับมาดูแลจิตใจของตนด้วย เพราะในการใช้ชีวิตไม่ว่าจะเพศใดวัยไหน สุขภาพใจไม่ได้สำคัญน้อยไปกว่าสุขภาพกายเลย

ภาพ : www.headspace.com