นายกรัฐมนตรีของเดนมาร์ก เมตเต เฟรดริกเซน (Mette Frederiksen) ประกาศปิดโรงเรียนและร้านค้าตั้งแต่กลางเดือนมีนาคมที่ผ่านมา เดนมาร์กเป็นประเทศแรกในยุโรปเหนือที่ออกมาตรการเข้มงวดก่อนใครเพื่อน หลังจากนั้นไม่นานประเทศเพื่อนบ้านอย่างนอร์เวย์ก็ขยับตาม รวมถึงฟินแลนด์ แม้ประเทศนอร์ดิกไม่ได้ล็อกดาวน์เข้มงวดเหมือนยุโรปทางใต้อย่างอิตาลี ฝรั่งเศส สเปน หรืออังกฤษก็ตาม แต่พื้นที่สาธารณะ สถานที่ทางราชการ ส่วนใหญ่ปิดทำการ สาเหตุเพราะต้องการลดความเสี่ยงในการกระจายเชื้อไวรัส แต่เมื่อวันจันทร์ที่ 18 พฤษภาคมที่ผ่านมา เด็กเล็กในประเทศเดนมาร์กเริ่มกลับไปโรงเรียนอีกครั้ง ร้านกาแฟและร้านค้ากลับมาให้บริการ ห้องสมุดที่ปิดไปนาน 2 เดือนเต็มๆ ก็กลับมาทำการอีกครั้ง 

ขณะที่ทั้งยุโรปปิดเมือง 2 เดือน สวีเดนเป็นประเทศเดียวที่สวนกระแสชาวบ้าน ร้านรวงเปิด สถานที่ทางราชการเปิดทำการตามปกติ เด็กไปโรงเรียน และที่สำคัญ ห้องสมุดก็เปิดให้ใช้บริการเหมือนทุกวัน แม้ประเทศอื่นๆ มองว่าพื้นที่สาธารณะอาจจะเป็นที่แพร่เชื้อ แล้วทำไมสวีเดนถึงสวนทางชาวบ้านเขา

ทำไมสวีเดนยังเปิดบริการห้องสมุด แม้ไวรัสระบาด, ห้องสมุด สวีเดน, Covid-19
ทำไมสวีเดนยังเปิดบริการห้องสมุด แม้ไวรัสระบาด, ห้องสมุด สวีเดน, Covid-19
ห้องสมุดประชาชนของเมืองฮัมสตัด (Halmstad) 

ห้องสมุดกับประชาธิปไตย (Bibliotekens roll för demokrati)

ห้องสมุดในสวีเดนปัจจุบันไม่ใช่แค่แหล่งรวบรวมหนังสือ แต่รวมไปถึงที่ทำกิจกรรมต่างๆ เป็นพื้นที่สาธารณะที่เปิดโอกาสให้แสดงความคิดเห็น เป็นพื้นที่แห่งการเรียนรู้ ห้องสมุดหลายแห่งในสวีเดนเป็นทั้งพื้นที่แสดงงานศิลปะ เป็นพิพิธภัณฑ์ เป็นที่จัดงานสัมมนา เป็นพื้นที่ปราศรัยทางการเมือง กระทั่งเป็นที่เรียนรู้ในการหัดใช้คอมพิวเตอร์ ห้องสมุดประชาชนจึงเป็นพื้นที่รวบรวมแหล่งสารสนเทศต่างๆ ซึ่งสอดคล้องกับรัฐธรรมนูญของสวีเดน

ทำไมสวีเดนยังเปิดบริการห้องสมุด แม้ไวรัสระบาด, ห้องสมุด สวีเดน, Covid-19
ห้องสมุดที่เมืองฮัมสตัดที่มีส่วนแสดงงานศิลปะ (ป้ายติดด้านหน้าบอกเตือนว่าจำกัดจำนวนสูงสุด 20 คน)

1 ใน 4 กฎหมายหลักของรัฐธรรมนูญในสวีเดน คือเสรีภาพของสื่อ หรือ Tryckfrihet (Freedom of The Press) ซึ่งพ่วงกับเสรีภาพในการรับข้อมูลข่าวสาร (Offentlighetsprincipen) รัฐมีหน้าที่เผยแพร่ข้อมูลข่าวสารให้แก่พลเมืองของเขา ไม่ว่าในยามปกติหรือในยามหน้าสิ่วหน้าขวานอย่างนี้ ข้อมูลข่าวสารที่ถูกต้องสำคัญมากต่อประชาชน 

หลายคนอาจตั้งข้อสงสัยว่าข้อมูลข่าวสารเดี๋ยวนี้อยู่ในรูปดิจิทัลกันหมดแล้ว เรียกได้ว่าเสิร์ฟกันถึงบ้าน ไม่ต้องขวนขวายมาห้องสมุดก็ได้ แต่ไม่ใช่ทุกคนที่มีโอกาสเข้าถึงอินเทอร์เน็ต บางคนไม่มีอินเทอร์เน็ตใช้ บางคนคิดว่าเทคโนโลยีเป็นเรื่องยุ่งยาก และบางคนอาจไม่มีคอมพิวเตอร์ใช้ด้วยซ้ำ ห้องสมุดจึงเป็นที่พึ่งพิงของคนเหล่านั้น ไม่ว่าคุณจะเป็นใคร ล้วนได้โอกาสเข้าถึงข่าวสารได้ง่ายทั้งสิ้น

ห้องสมุดในยามวิกฤต (Bibliotek i krisen)

ตลอด 200 ปีที่ผ่านมา สวีเดนไม่มีสงครามกลางเมือง ไม่ได้เข้าร่วมในสงครามโลกทั้งสองครั้ง เราอาจไม่เคยเห็นบทบาทห้องสมุดว่าสำคัญเพียงใด แต่ช่วงที่สวีเดนเจอวิกฤตผู้ลี้ภัยใน ค.ศ. 2015 ซึ่งเป็นปีที่มีผู้ลี้ภัยหลั่งไหลมาจากแอฟริกาและตะวันออกกลางถึง 150,000 คน หรือเทียบเท่า 1.5 เปอร์เซ็นต์ของพลเมือง เป็นเรื่องที่ทางรัฐไม่ได้วางแผนและเตรียมการเอาไว้ จึงเกิดความวุ่นวายมิใช่น้อย ที่พักอาศัยขาดแคลน อุปกรณ์เครื่องนุ่งห่มกันความหนาวไม่เพียงพอ มูลนิธิและประชาชนทั่วไปเลยเกิดความคิดจัดประชุม โดยใช้พื้นที่ห้องสมุดในการวางแผนร่วมกัน

 ใครมีแนวความคิดดีๆ เสนอเข้ามา ใครเสนอตัวอยากช่วยอะไรก็ลงชื่อเอาไว้ ทำให้เราเห็นว่าห้องสมุดกลายเป็นศูนย์บรรเทาสาธารณภัยแบบชั่วคราวไปโดยปริยาย ห้องสมุดประชาชนนี้ได้รับการยกย่องถึงขนาดเป็นส่วนหนึ่งของการป้องกันพลเรือน Civilfösvar (Civil Defense) เป็นป้อมปราการสำหรับข้อมูลข่าวสารที่น่าเชื่อถือได้

ห้องสมุดไม่ได้เป็นเพียงพื้นที่รวมตัวกันเพื่อแก้ปัญหาและรับมือภัยพิบัติเท่านั้น หลายฝ่ายเชื่อว่าวัคซีนจะมาช่วยต้านไวรัสร้ายที่มองไม่เห็น แต่หน่วยงานรัฐของสวีเดนต่างเห็นพ้องต้องกันว่าห้องสมุดเป็นเหมือนวัคซีนที่ช่วยป้องกันข่าวลวงและความไม่รู้ ห้องสมุดจึงเป็นชิ้นส่วนสำคัญในการรับมือกับโรคระบาด หน้าที่สำคัญของห้องสมุดคือการให้ข้อมูลที่ถูกต้องกับพลเมืองของเขา โดยเฉพาะย่านที่มีคนต่างด้าวหนาแน่น โอกาสได้รับข้อมูลข่าวสารที่ไม่ตรงกับสถานการณ์มีไม่น้อย ดังนั้น การลงพื้นที่ของเจ้าหน้าที่ห้องสมุดจะช่วยได้มาก เพราะว่าเจ้าหน้าที่เหล่านั้นเป็นที่คุ้นหน้าคุ้นตากับคนในพื้นที่ 

ทำไมสวีเดนยังเปิดบริการห้องสมุด แม้ไวรัสระบาด, ห้องสมุด สวีเดน, Covid-19
เอ็มม่า เมนาเฮม (Emma Menahem) จากห้องสมุดประชาชนเมืองลิ่นเฉิบปิ้ง (Linköpingsbibliotek) ยืนให้บริการข้อมูลข่าวสารกับประชาชน ในย่านที่มีคนต่างด้าวหนาแน่น ภาพ : อันนิก้า เคลเมนส์ ( Annika Clemens)

เอ็มม่า เมนาเฮม (Emma Menahem) ช่วยลงพื้นที่ให้ข้อมูลข่าวสารกับคนในย่านแบริหยา (Berga) ในเมือง Linköping นี่อาจเป็นทางหนึ่งให้ชาวเมืองลดความกังวล และเลือกเสพข่าวสารที่ถูกต้องในสถานการณ์ที่ไม่ปกติเช่นนี้

  หัวใจของการเปิดให้บริการห้องสมุดอีกอย่างหนึ่งคือเป็นที่พึ่งพิงในยามยาก บางคนมองว่าช่วงที่ร้านรวงปิดและผู้คนบางตา ทำให้บางคนเกิดอาการเครียด โดยเฉพาะผู้สูงอายุที่ไม่ค่อยชินกับการสื่อสารผ่านระบบดิจิทัล คนกลุ่มนี้ได้รับผลกระทบมากกว่ากลุ่มอื่นๆ ห้องสมุดอาจเป็นตัวชดเชยในส่วนที่ขาดหายไปได้ การหันหน้าเข้าหาหนังสือ การมาห้องสมุด การได้ปฏิสัมพันธ์กับบรรณารักษ์ การมาดูงานศิลปะ หรือช่องทางพรินต์เอกสารสำคัญ เป็นการรักษาสมดุลระหว่างการป้องกันโรคระบาดกับการรักษาคุณภาพชีวิตและสุขภาพจิตของผู้คน

ทำไมสวีเดนยังเปิดบริการห้องสมุด แม้ไวรัสระบาด, ห้องสมุด สวีเดน, Covid-19
ทำไมสวีเดนยังเปิดบริการห้องสมุด แม้ไวรัสระบาด, ห้องสมุด สวีเดน, Covid-19
โซนคอมพิวเตอร์ เป็นโซนนิยมของผู้สูงอายุ ห้องสมุดประชาชนเมืองฮัมสตัดมีบริการพรินต์เอกสารและพรินต์ 3D

คิดใหม่ทำใหม่ (Vi ställer inte in, vi ställer om)

เจ้าหน้าที่ห้องสมุด Annika Eriksson จากห้องสมุดอู้มิโย่ (Umeå stadsbibliotek) ให้สัมภาษณ์กับสถานีวิทยุสวีเดน Sveriges Radio เธอบอกว่า ห้องสมุดที่เธอทำงานนั้นแก้ปัญหาด้วยการจัดเฟอร์นิเจอร์กันใหม่ มีการเขียนป้ายชัดเจน นำเทปมาติดช่วยเตือนความจำผู้มาใช้บริการ เธอบอกว่า แม้เจ้าหน้าที่จะมีความกังวลแค่ไหนก็ตาม แต่เธอเห็นว่าเราทำถูกแล้วที่ห้องสมุดยังเปิดทำการ

เหมือนกับห้องสมุดประชาชนในเมืองฮัมสตัด (Halmstad) เมืองชายฝั่งตะวันตกตั้งอยู่ตอนใต้ของสวีเดนก็รับมือกับโรคระบาดนี้คล้ายๆ กัน คือติดป้ายเตือนความจำด้านหน้าห้องสมุดว่าถ้าคุณมีอาการเสี่ยง ขอให้เลี่ยงเข้ามาใช้งาน มีมาตรการรักษาระยะห่างระหว่างผู้มาใช้งานกับเจ้าหน้าที่ ติดกระจกใสกั้น เจ้าหน้าที่เล่าให้ฟังว่า พวกเขาลดความเสี่ยงด้วยการร่นระยะเวลากะทำงานในส่วนบริการประชาชน จากเดิมที่นานถึง 4 ชั่วโมง เหลือเพียง 1 ชั่วโมงครึ่ง และผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกัน

สวีเดนเป็นประเทศที่มีระบบสหภาพแรงงานที่เข้มแข็ง ลูกจ้างมีสหภาพฯ คอยหนุนหลัง เมื่อสมาชิกรู้สึกว่าที่ทำงานของเขาไม่ปลอดภัยหรือมีความเสี่ยง ทางสหภาพฯ ก็จะออกมาเจรจากับนายจ้างโดยตรง ถ้าปัญหาไม่ได้แก้ไขอย่างเร่งด่วน ทางสหภาพฯ เองสั่งคุ้มครองสิทธิ์ของลูกจ้างเหล่านั้นได้ โดยไม่ต้องไปทำงานแต่จะได้รับเงินชดเชย (เงื่อนไขนี้อยู่ภายใต้สัญญาระหว่างนายจ้างกับสหภาพแรงงาน) จนกว่านายจ้างจะจัดการปัญหานั้นๆ ให้เรียบร้อย 

กรณีนี้เกิดขึ้นมาแล้วในหลายๆ เมือง จนบางที่ต้องปิดไปชั่วคราวเพื่อแก้ไขปรับปรุง บางที่ก็จัดการแก้ไขในทันที นายจ้างต้องปฏิบัติตามคำแนะนำของกรมสุขภาพ FHM (Folkhälsomyndigheten) อย่างเคร่งครัด เพื่อการันตีความปลอดภัยให้กับลูกจ้าง

ทำไมสวีเดนยังเปิดบริการห้องสมุด แม้ไวรัสระบาด, ห้องสมุด สวีเดน, Covid-19
โซนติดต่อสอบถาม มีเทปติดบนพื้นเพื่อเตือนความจำ มีกระจกใสกั้นและมีป้ายบอก
ทำไมสวีเดนยังเปิดบริการห้องสมุด แม้ไวรัสระบาด, ห้องสมุด สวีเดน, Covid-19

 จะว่าไปแล้ว สวีเดนมองว่าปัญหาทุกอย่างแก้ไขได้ และต้องแก้ให้ตรงจุดเป็นเรื่องๆ ไป ถ้ากลัวคนแออัดก็จำกัดจำนวนผู้มาใช้ มีป้ายติดทั่วตึกเพื่อคอยเตือนความจำตลอด เพราะอาจหลงลืมกันได้ มีเครื่องป้องกันให้เจ้าหน้าที่ ชาวสวีเดนเชื่อว่าการรับมือกับปัญหานี้ในระยะยาว ทุกคนควรรับผิดชอบร่วมกัน เพราะปัญหาไม่ได้อยู่ที่สถานที่ แต่พฤติกรรมการใช้งานของเราต่างหากที่ต้องปรับเปลี่ยน

จนถึง ณ เวลานี้ มีเพียง 12 คอมมูนจาก 290 คอมมูนที่สั่งปิดห้องสมุดประชาชน บางเมืองอาจจะปิดห้องสมุดบางแห่ง แต่เมืองฮัมสตัดยังเปิดทำการปกติตั้งแต่วันที่โรคระบาดปะทุ

 เปลี่ยนวิกฤตเป็นโอกาส (Att tänka nytt)

ห้องสมุดหลายแห่งทั่วประเทศต่างขุดไอเดียออกมาใช้ในช่วงวิกฤตนี้ อย่างห้องสมุดประชาชนที่เมืองก็อตลานด์ (Gotland) ให้บริการขับรถเดลิเวอรี่ส่งหนังสือตามบ้านให้กลุ่มที่มีความเสี่ยงทางสุขภาพ โครงการนี้เคยยกเลิกไปเมื่อ 4 ปีที่แล้ว แต่ฟื้นคืนชีพกลับมาใหม่เมื่อไม่นานนี้ ประจวบเหมาะกับสถานการณ์ COVID-19 ผู้สูงอายุเองก็ไม่ต้องมาเสี่ยงติดเชื้อ ในขณะเดียวกันก็ไม่รู้สึกโดดเดี่ยวและเครียดจนเกินไป เพราะมีหนังสือเป็นเพื่อนแก้เหงา ทางรัฐเชื่อว่าหนังสือมีส่วนช่วยประชาชน ไม่มีใครรู้ว่าโรคระบาดนี้จะอยู่อีกนานแค่ไหน หลายๆ ฝ่ายต่างคิดหาวิธีแก้ไขแบบยั่งยืน

ทางเทศบาลเอิสต์แบริหยา (Östberga) ก็ไม่น้อยหน้า จัดการให้ยืมหนังสือผ่านระบบออนไลน์ เจ้าหน้าที่จะจัดหนังสือใส่ถุง Take-away และวางไว้หน้าห้องสมุดสำหรับคนที่ไม่อยากเข้ามาในอาคาร สำหรับกลุ่มที่มีความเสี่ยงทางสุขภาพ ทางห้องสมุดมีบริการปั่นจักรยานไปส่งถึงหน้าบ้าน แม้กระทั่งอุปกรณ์การเรียนรู้และเกมสำหรับเด็กต่างๆ ก็จัดรวบรวมใส่ถุง และวางไว้หน้าห้องสมุดให้ผู้ยืมมาหยิบเอาไป

ทำไมสวีเดนยังเปิดบริการห้องสมุด แม้ไวรัสระบาด, ห้องสมุด สวีเดน, Covid-19
บรรณารักษ์ฟรี้ด้า อุลเวเกรน (Frida Ulvegren) จากห้องสมุดเอิสต์แบริหยา (Östberga) กำลังปั่นจักรยานเอาหนังสือไปส่งตามบ้าน ภาพ : เยสสิก้า โกว์ (Jessica Gow) จาก TT

ห้องสมุดเคลื่อนที่ของเมืองฮัมสตัดยังเดินสายตามปกติ รถห้องสมุดเคลื่อนที่นี้วิ่งไปตามหมู่บ้านของเทศบาลตามตารางที่มี จะว่าไปแล้ว ห้องสมุดประชาชนเคลื่อนที่นี้เป็นตัวช่วยลดความเสี่ยงในการแพร่เชื้อ (คล้ายๆ รถพุ่มพวงขายอาหาร) เพราะถ้ารถหยุดเดินสายในช่วงวิกฤต จะเป็นการบังคับให้คนต้องเดินทางมาที่ห้องสมุดประชาชนในเมืองแทน ยิ่งคนจากทั่วสารทิศเดินทางมากเท่าไหร่ ก็เพิ่มความเสี่ยงมากยิ่งขึ้น ดังนั้นการที่ห้องสมุดเคลื่อนที่ยังเดินสายตามปกติจะช่วยลดความเสี่ยงทางอ้อม ในอีกแง่หนึ่งยังแสดงให้เห็นว่า รัฐเชื่อว่าข้อมูลข่าวสารความรู้ต้องเข้าหาคน ไม่ต้องให้พวกเขากระเสือกกระสนดิ้นรนมาในเมือง

ทำไมสวีเดนยังเปิดบริการห้องสมุด แม้ไวรัสระบาด, ห้องสมุด สวีเดน, Covid-19
ห้องสมุดเคลื่อนที่ Bokbussen ของเมืองฮัมสตัด (Halmstad) ที่มีอายุการใช้งานมานาน 46 ปีแล้ว ภาพ : โรเก้ ลาร์ชช่อน (Roger Larsson) จากหนังสือพิมพ์ Hallandsposten

กิจกรรมหลายอย่างที่เคยจัดในห้องสมุดถูกยกเลิกไปชั่วคราว เพราะรัฐบาลประกาศเมื่อวันที่ 29 มีนาคมที่ผ่านมาว่าห้ามชุมนุมเกิน 50 คน เพื่อลดความเสี่ยงในการแพร่กระจายเชื้อ ห้องสมุดเลยต้องปรับกลยุทธ์ใหม่ กิจกรรมอย่างการอ่านหนังสือเด็กย้ายไปอยู่ในรูปแบบดิจิทัลและเผยแพร่ลงบนหน้าเพจเฟซบุ๊ก งานสัมมนาก็ย้ายไปอยู่ในรูปแบบออนไลน์ เพื่อให้สอดคล้องกับคำแนะนำของกรมสุขภาพ บริการใดๆ ที่เคยมีอยู่ยังคงเหมือนเดิม เพียงแต่เปลี่ยนไปอยู่ในรูปแบบอื่นเท่านั้น ถือว่าเป็นโอกาสพัฒนาระบบดิจิทัลไปในตัว แม้จะทดแทนการปฏิสัมพันธ์กันแบบตัวต่อตัวไม่ได้ก็ตามที

วิกฤตครั้งนี้ทำให้เราเห็นว่าหน่วยงานบางหน่วยในสังคมสำคัญมาก บางคนแทบไม่ได้ใช้บริการห้องสมุด การปิดหรือเปิดไม่ได้สำคัญเท่าไหร่นัก แต่สำหรับบางคน ห้องสมุดคือแหล่งที่พึ่งพิงทางใจ บางครั้งเราจะเห็นคนไร้บ้านบางคนเข้ามาใช้บริการ อ่านหนังสือพิมพ์บ้าง นั่งงีบหลับบ้าง เด็กบางคนก็มาอาศัยอินเทอร์เน็ตหาข้อมูลทำงาน มาทำงานกลุ่ม ใช้อินเทอร์เน็ตของห้องสมุดเรียนทางไกล คนสูงอายุมาใช้คอมพิวเตอร์อ่านข่าว พ่อแม่พาลูกๆ มานั่งอ่านหนังสือ ถ้าไม่มีพื้นที่เหล่านี้พวกเขาจะหันไปพึ่งทางไหน 

สมัยที่ผมย้ายมาอยู่ที่เมืองนี้ใหม่ๆ ห้องสมุดก็เป็นที่สิงสถิต เป็นที่นั่งอ่านหนังสือสอบ พรินต์เอกสาร เป็นที่ที่ได้รับความช่วยเหลือจากเจ้าหน้าที่ ซึ่งช่วยหาหนังสือสำหรับทำงานส่ง ห้องสมุดจึงเป็นเสาหลักสำคัญของสังคมที่เราอาจนึกไม่ถึงหรือหลงลืมไป

การตัดสินใจในการรับมือกับโรคระบาดของสวีเดนเป็นเรื่องท้าทายอย่างมาก การรักษาสมดุลระหว่างการควบคุมการระบาดกับการดำเนินชีวิตตามปกติของคนที่นี่ไม่ใช่เรื่องง่าย สวีเดนโดนวิพากษ์วิจารณ์จากรอบด้าน ห้องสมุดในสายตาจากนานาประเทศอาจจะมองว่าเป็นแหล่งแพร่เชื้อชั้นดี แต่สวีเดนมองว่าห้องสมุดเป็นสัญลักษณ์สำคัญของประชาธิปไตย ดังนั้นแทนที่จะปิด เราหาทางเปลี่ยนแปลงแก้ไขน่าจะดีกว่า

ห้องสมุดเป็นสัญลักษณ์ว่าพลเมืองทุกคนเท่ากัน บางคนอาจมีความต้องการแตกต่างมากน้อยไม่เท่ากัน ความปลอดภัยและที่พึ่งทางใจนั้นเราต้องการไม่เหมือนกัน แต่เมื่อคุณต้องการเรามีให้ การตัดสินใจของสวีเดนในครั้งนี้ไม่ได้วางรากฐานอยู่บนทัศนคติของชนชั้นกลาง แต่มองภาพรวมว่าทุกคนต้องเอาตัวรอดได้ในสถานการณ์อันยากลำบาก ห้องสมุดจึงอ้าแขนเปิดรับคนทุกระดับ ทุกวัย 

เราไม่รู้ว่าวิกฤตนี้จะจบลงเมื่อไหร่ แต่ยุทธศาสตร์แบบสวีเดนที่พยายามปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต โดยยังคงรักษาคุณภาพชีวิตไว้ เป็นตัวอย่างให้เห็นว่าฟันเฟืองชิ้นสำคัญของสังคมยังคงเดินต่อไปได้หากแก้ปัญหาให้ตรงจุด นี่อาจทำให้หลายประเทศประยุกต์หาวิธีรับมือในแบบฉบับของตัวเอง แน่นอนว่าการที่เราจะก้าวข้ามปัญหานี้ไปได้ เราต้องเรียนรู้จากกันและกัน เพราะเราไม่อาจฝ่าวิกฤตไปได้เพียงลำพัง

ข้อมูลอ้างอิง

biblioteksbladet.se/biblioteken-pa-plats-i-utsatta-omraden/

biblioteksbladet.se/corona-har-stangt-bibliotek-i-hela-varlden/

www.gp.se/kultur/kultur-n%C3%B6je/corona-tvingar-biblioteken-att-t%C3%A4nka-nytt-1.27876210

www.riksdagen.se/sv/sa-funkar-riksdagen/demokrati/grundlagarna/

sverigesradio.se/sida/artikel.aspx?programid=94&artikel=7467168

sverigesradio.se/avsnitt/1492641

Writer & Photographer

Avatar

เกษมสันติ์ เราวิลัย

นักออกแบบผังเมืองที่เทศบาลเมือง Halmstad ตัวแทนสหภาพแรงงานสายสถาปนิกของเทศบาล งานอดิเรกวุ่นๆ กับการซ่อมแซมบ้านที่สร้างตั้งแต่ ค.ศ.1850 กับปลูกผักและดูแลต้นแอปเปิ้ล 17 ต้นในสวนหลังบ้าน