การปรากฏตัวของฉลามในที่ซึ่งเป็นของพวกมันสร้างความแตกตื่น หวาดกลัว ให้กับคน จำนวนไม่น้อย ราวกับอสูรกายปรากฏตัว ไม่ใช่เรื่องน่าแปลกใจนักหรอก
‘ภาพ’ ของสัตว์ผู้ล่าเป็นเช่นนี้มาเนิ่นนาน
เป็นเช่นเดียวกัน ไม่ว่าผู้ล่าตัวนั้นจะอยู่บนบกหรือในทะเล
เสือโคร่ง ลายบนตัวช่วยพรางไม่ให้เหยื่อเห็นง่ายๆ
…
ราวๆ 20 เมตร คือระยะห่างระหว่างผมกับเสือโคร่งตัวนั้น มันหยุดเดิน จ้องมาทางผมนิ่งสัก 3 นาที ก่อนหันหลังเดินจากไป
จากจุดที่เสือยืนมาทางซ้ายมือไม่ถึง 10 เมตร มีซากกระทิงที่หนังเริ่มแห้ง เหลือเนื้อช่วงหัวไหล่เพียงบางส่วน นอกนั้นโดนกัดกินไปหมดแล้ว
ผมจำความรู้สึกวันนั้นได้ดี
ผมเห็นเสือโคร่งตัวผู้โตเต็มวัยตัวหนึ่ง ผู้ซึ่งเป็นนักล่าหมายเลขหนึ่งอยู่ในที่ของมัน
ในฐานะที่เป็นแค่มนุษย์ ผมไม่รู้หรอกว่าเสือตัวนั้นจะ ‘เห็น’ ผมหรือไม่
…
ซากกระทิงตัวผู้ ตัวโต โคนเขากว้าง ส่วนปลายเขามีเถาวัลย์พันเกี่ยวไว้ยุ่งเหยิง พุ่มไม้รอบๆ ราบเรียบเป็นบริเวณกว้าง ทำให้รู้ว่าการล่าคงไม่ได้จบลงอย่างง่ายดาย
กระทิงคงต่อสู้อย่างฮึกเหิมตามนิสัยที่ไม่หวั่นกับสัตว์ผู้ล่า เถาวัลย์เกะกะพันติดเขาทำให้ เชื่องช้าและพลาด
การพลาดของมันไม่ได้หมายถึงชีวิตจบสิ้น แต่หมายความว่า ‘งาน’ ของเสือสำเร็จอีกครั้ง
ร่วม 10 วัน แล้วที่เสือใช้เวลาอยู่กับซากกระทิง สมถะ ใช้เหยื่ออย่างคุ้มค่า คือส่วนหนึ่งของเสือ
วิธีล่าซึ่งดูคล้ายจะโหดเหี้ยม ไร้ความปรานี ก็เป็นส่วนหนึ่งของเสือเช่นกัน
กระทิง มีประสาทรับกลิ่นดี เมื่อได้กลิ่นผู้ล่ามันจะเงยหน้าสูดกลิ่น
…
เวลานั้นเป็นช่วงกลางฤดูฝน สายฝนโปรยต่อเนื่องยาวนาน ทุกหนแห่งเต็มไปด้วยความชุ่มชื้น ผีเสื้อบินร่อน ทางด่านรกทึบ ระดับน้ำในลำห้วยขึ้นสูง ปลักเล็กปลักน้อยล้วนมีน้ำขัง บริเวณโป่งที่เคยเป็นแหล่งชุมนุมในช่วงแล้งอยู่ในสภาพสมบูรณ์ แต่ว่างเปล่าเงียบเหงา
สัตว์ป่ากระจายไปทั่ว ฝูงกระทิงยังไม่ลงจากภูเขา ดงไผ่มีหน่อไม้กำลังแทงหน่อโผล่พ้นดิน
นอกจากผีเสื้อจำนวนมาก สิ่งหนึ่งที่พบเสมอในช่วงเวลานี้คือรอยตีนของบรรดาสัตว์โทน พื้นดินอ่อนนุ่มเฉอะแฉะ ร่องรอยปรากฏชัด แต่พิ้นเละๆ ก็ทำให้รอยกดทับดูใหญ่กว่าความเป็นจริง
รอยตีนกระทิงกว้างกว่าฝ่ามือ และรอยตีนเสือโคร่งที่ประทับอยู่ข้างๆ เสือตามกระทิงไปห่างๆ
กระทิงเดินอยู่ลำพัง ขณะฝูงกำลังเพลิดเพลินอยู่ในดงทึบ
เมื่อป่าอยู่ในความอุดมสมบูรณ์ โป่งซึ่งต้องอาศัยในยามขาดแคนก็ไม่จำเป็น
กวางตัวผู้โตเต็มวัย คือเหยื่อหลักๆ ของเสือโคร่ง นอกจากกระทิงและวัวแดง
…
กระนั้นก็เถอะ ผมเฝ้ารออยู่ริมโป่งนี้มาแล้วหลายวัน ทั้งๆ ที่รู้ว่าโป่งน้ำไม่ใช่ความจำเป็นนักสำหรับสัตว์ป่าในตอนนี้
ในรอบหลายวัน ผมพบกระทิงตัวเดียว มันโผล่เข้ามาอยู่ในปลักข้างๆ ซุ้มบังไพรอย่างเงียบเชียบ ก้มกินน้ำอย่างกระหาย เสียงหายใจฟืดฟาด
กระทิงอยู่ใกล้แค่เอื้อมมือถึง ซุ้มบังไพรอยู่บนพื้น ผมมองกระทิงตัวนั้นแบบต้องเงยหน้าขึ้น
มันดูใหญ่โต ทมึน และเห็นชัดเจนถึงความชราจากริ้วรอยบนร่าง ท่าทางอ่อนล้า มันคงผ่านมาหลายฤดูกาล
สำหรับกระทิงฤดูกาลคือสิ่งสำคัญ การเดินทางของพวกมันเหมือนสัตว์ชนิดอื่น มีแหล่งอาหารเป็นตัวกำหนด
สัตว์ป่ามีเพียง 2 ฤดูกาลคือ ฤดูแล้ง และฤดูฝน
ในฤดูแล้งพวกมันหากินในป่าใกล้ๆ แหล่งน้ำ รวมถึงในป่าดิบเขาระดับต่ำ ซึ่งเป็นแหล่งต้นน้ำ เหตุเพราะสภาพอากาศที่ร้อนอบอ้าว น้ำมีอยู่เฉพาะตามลำห้วยสายหลัก
หากปีใดเกิดไฟไหม้ป่า เมื่อระบัดเริ่มเขียวขจี กระทิงไม่ลังเลจะมุ่งหน้ามากินระบัดเหล่านี้
ถึงเวลาฝนมา ความแห้งแล้งจากไป หญ้ามีทั่วๆ ไปทั้งในทุ่ง ป่าเบญจพรรณ รวมทั้งป่าเต็งรัง
กลางๆ ฤดูฝนดงไผ่ตามเนินเขาแตกหน่อ นั่นคืออาหารอันโอชะ
ช้างเดินนำหน้าขบวน จนกระทั่งด่านราบโล่ง ใบไม้และยอดไผ่สูงๆ ถูกช้างดึงลง ส่วนที่เหลือจากช้างกินเป็นของพวกที่เดินตามมาข้างหลัง
สัตว์กินพืชเดินทางไปตามแหล่งอาหารตามฤดูกาล สัตว์ผู้ล่าใช้กฎเดียวกันนี้ การล่าจึงเกิดขึ้นเสมอในแหล่งอาหารอันสมบูรณ์
หมาใน เป็นนักล่าขนาดเล็กที่ทำงานอย่างได้ผล
…
โดยที่นั่งมองกระทิงตัวนั้นด้วยสายตาที่ไม่ผ่านเลนส์ ไม่มีเสียงชัตเตอร์ หรือขยับตัวให้เกิดเสียง แต่อาจเพราะอยู่ใกล้เกินไป สักพักกระทิงก็รู้ตัว มันเงยหน้าส่งเสียง “ฟืด” ร่างกายตึงเขม็งเตรียมพร้อม ท่าทางอ่อนล้าชราภาพเปลี่ยนไป ที่ผมเห็นคือกระทิงฉกรรจ์ตัวหนึ่งกำลังเตรียมพร้อมรับมือกับทุกสิ่ง
เงยหน้าสูดกลิ่นสักพัก มันค่อยๆ ถอยจากปลัก หลบนิ่งหลังพุ่มไม้ และเดินไปตามด่านช้าๆ ไร้อาการตื่นหนี
กระทิงเดินไปตามด่าน เส้นทางเดียวกับที่ผมใช้เดินมาซุ้มบังไพร
ในฤดูฝนด่านที่มุ่งหน้ามาโป่งเงียบเหงา ไม่มีสัตว์ป่าสัญจร แม้ว่ากลางฤดูฝนสภาพป่าจะรกทึบ แต่ด่านที่ใช้เดินก็ดูว่างโล่ง
ในความเป็นชีวิต เดินอยู่ในที่ว่างโล่งคล้ายจะโดดเดี่ยว
กระทิงลับหายจากสายตา
ผมไม่รู้หรอกว่าเดินในสภาพเช่นนั้นมันจะรู้สึกอย่างไร
เฝ้ารอริมโป่งในช่วงกลางฤดูฝนไม่ใช่เวลาที่ดีสำหรับงานถ่ายภาพสัตว์ป่า
แต่คือช่วงเวลาที่ดีในการเรียนรู้
เสือโคร่ง ใช้การซุ่มรอเป็นวิธีหนึ่งในการล่า
…
เช่นเดียวกัน ผมไม่รู้หรอกว่าเสือตัวนั้นจะ ‘เห็น’ ผมหรือไม่
ซากกระทิงรวมทั้งร่องรอยทำให้รู้ถึงความเป็นไป ไม่ว่าจะมีชีวิตอยู่ในสภาพหรือรูปแบบใด ความเป็นไปดูจะไม่แตกต่าง
มีผู้ล่า มีผู้ถูกล่า การล่าเกิดขึ้นทุกหนแห่งสำหรับสัตว์ป่า
ในฐานะผู้ล่าซึ่งสง่างาม ในความสัมพันธ์กับคน ‘ชะตากรรม’ ของพวกมันไม่ต่างกัน ไม่ว่าจะอยู่บนบกหรือในทะเล