หากยืนอยู่ตรงมุมถนนนครใน แล้วกวาดสายตามองรอบ ๆ เมืองเก่าสงขลา สิ่งที่คนในพื้นที่คุ้นตาคงเป็นสองข้างทางที่เต็มไปด้วยบ้าน อาคารเก่า พิพิธภัณฑ์ ร้านอาหารคาวหวาน รวมถึงสถาปัตยกรรมที่มีเอกลักษณ์โดดเด่นและผสมผสานกันอย่างลงตัว แม้บ้านเรือนบางส่วนได้รับการบูรณะแล้ว แต่ยังคงกลิ่นอายดั้งเดิมเหมือนก่อน แสดงให้เห็นว่าคนในพื้นที่ให้คุณค่าและความสำคัญ จึงเกิดการอนุรักษ์ไว้

เมืองเก่าแห่งนี้ทำให้เราพบกับ ‘dot.b’ ร้านหนังสืออิสระหนึ่งเดียวในจังหวัดสงขลา ที่ต่อยอดมาจากร้านกาแฟอายุ 15 ปีอย่าง dot โดยมี โก้-ธีระพล วานิชชัง ผู้เปิดร้านจากความเชื่อในร้านหนังสือ และความเสียดายจากความแปรเปลี่ยนบางอย่าง ทำให้เขาสานหนึ่งในความฝันจนสำเร็จ

ร้านหนังสือ-ในฝัน

สิ่งที่เราค้นหาก่อนสิ่งใด คือชื่อร้าน เราได้คำตอบจากโก้ว่า dot.b คือ dot part b หรือ dot book เพราะร้านหนังสืออยู่ในอาคารเดียวกันกับร้านกาแฟ เพียงแค่อยู่คนละด้าน ซึ่งพอได้ยินแบบนั้นเรากลับรู้สึกว่ามันช่างเรียบง่าย แต่มอบความรู้สึกแสนพิเศษ ทั้ง ๆ ที่ยังไม่เคยรู้เรื่องราวของร้านมาก่อน

dot.b เริ่มต้นได้อย่างไร – เราถาม

“ร้านหนังสือเป็นหนึ่งในความฝันของผม” โก้ตอบ

เขาเล่าว่าก่อนหน้านี้สงขลามี ร้านหนังสือเล็กๆ ร้านหนังสืออิสระแห่งเดียวของสงขลา (ตอนนี้ย้ายร้านไปจังหวัดเชียงใหม่) เอ๋-อริยา ไพฑูรย์ อดีต บ.ก. สำนักพิมพ์แพรวเยาวชน และเจ้าของร้านหนังสือเล็กๆ โก้เคยไปช่วยดูแลและช่วยเปิดร้านหนังสือของเอ๋อยู่บ้าง เลยยังไม่เริ่มต้นหนึ่งในความฝันที่ว่า

เพราะการช่วยเจ้าของร้านหนังสือ ก็คล้ายเป็นการทำตามความฝันอยู่กลาย ๆ แต่ร้านหนังสือเล็กๆ กลับโยกย้ายไปยังดินแดนใหม่ ทำให้ชายหนุ่มเสียดายที่ร้านหนังสือต้องปิดตัวลง จึงปรึกษากับเอ๋ว่า หากอยากเปิดร้านหนังสืออิสระต้องทำอย่างไร หลังจากได้รับคำแนะนำ ร้านหนังสือเล็ก ๆ แห่งใหม่ในเมืองเก่าสงขลานามว่า dot.b ก็เกิดขึ้น โก้มองว่านี่คือความลงตัวที่เกิดขึ้นในจังหวะและเวลาอันเหมาะสม

เรามองว่าร้านหนังสืออิสระ ถ้าไม่ชอบ ไม่รักจริง คงทำไม่ได้ และการเปิดร้านหนังสือในปัจจุบันนับเป็นความท้าทายอย่างหนึ่ง แต่สำหรับเจ้าของร้านหนังสือคนนี้ เขามองว่านี่ไม่ใช่ความท้าทาย!

“ไม่เรียกว่าง่าย แต่ที่กล้าเปิดเพราะโจทย์ไม่ยาก” เพราะไม่ได้เปิดแบบ Stand Alone เขาถือว่านี่เป็นการเปิดขยายมาจากร้านกาแฟซึ่งมีฐานแฟนอยู่แล้ว ไม่ได้เสี่ยงเท่าการเปิดแบบ Stand Alone 

ตอนแรกเริ่ม หลายคนตั้งคำถามว่า ร้านหนังสืออิสระจะอยู่รอดได้จริงหรือ

“ร้านหนังสือโดนตั้งคำถามว่าจะมีคนซื้อเหรอ และนักอ่านเองก็บอกว่ามันไม่มีร้านหนังสือแบบนี้เกิดขึ้นในสงขลา” เหมือนว่าคำถามที่ตอบไม่ได้ว่าเพราะอะไร แต่เขาก็เลือกเปิดร้านนี้อย่างตั้งใจ ให้ใจกับร้านหนังสือ และไม่มีความกังวลใด ๆ เพราะว่าเขา ‘เชื่อในร้านหนังสือ’ เจ้าของร้านหนังสือว่าแบบนั้น แม้ไม่ได้ตั้งใจมาซื้อ แค่เข้ามาแล้วหยิบ สัมผัส ก็พอ เพราะมันให้ความรู้สึกแตกต่างกับร้านออนไลน์

เพียงแค่เริ่มอธิบาย เราก็เข้าใจในความหมายของความเชื่อนี้อย่างถ่องแท้ เข้าใจว่าการได้สัมผัสหนังสือเป็นเล่มส่งผลโดยตรงต่อจิตใจจริง ๆ ส่วนเราเองก็เชื่อในพลังของหนังสือเหมือนกัน 

โก้บอกว่าหนังสือที่คัดเลือกมาให้นักอ่านเป็นหมวดวรรณกรรมและ Non-fiction เป็นหมวดหมู่หนังสือที่โก้อ่านเองอยู่แล้ว และเขาตั้งใจให้ dot.b เป็นร้านหนังสืออิสระที่มีหนังสือหลายแนว และพยายามติดต่อหลาย ๆ สำนักพิมพ์ เพื่อตอบสนองความต้องการของนักอ่านทุกคนให้ได้มากที่สุด

ร้านหนังสือ-อิสระ

เราสงสัยว่าร้านหนังสืออิสระแตกต่างจากร้านหนังสือทั่วไปอย่างไร ไม่ทันจะเอ่ยต่อ โก้บอกทันทีว่า

“บรรยากาศครับ” เพราะถ้าพูดถึงหนังสือ คงไม่ได้มีข้อแตกต่างกันมากนัก ที่แตกต่างคงเป็นเรื่องของบรรยากาศร้านที่มีคาแรกเตอร์เจ้าของร้านผสมกลมกลืนอยู่ในแต่ละร้านด้วย 

แล้วโก้กับ dot.b มีอะไรเหมือนกันบ้าง 

เราได้คำตอบว่า เสน่ห์ของ dot, dot.b และโก้ เหมือนกันตรงไม่ใช่ร้านกาแฟ ไม่ใช่ร้านหนังสือ แต่ให้ความรู้สึกเหมือนบ้านเพื่อน เป็นที่ที่มาใช้เวลาได้ ไม่จำเป็นต้องซื้อหนังสือจากร้านก็ได้ แค่พกหนังสือมาอ่านที่ร้าน หรือแวะมาเดินเล่น มาดื่มกาแฟ ก็เพียงพอแล้ว

ร้านหนังสือ-ใหม่ในบ้านเก่า

“บ้านหลังนี้อายุประมาณ 80 ปี เป็นบ้านของเพื่อนแม่ครับ” โก้เกริ่นถึงทำเลที่ตั้งของร้านหนังสืออิสระแห่งใหม่ในเมืองเก่าของสงขลา บ้านหลังนี้เป็นบ้านที่ถูกปิดไว้ เจ้าของไม่ได้ตั้งใจให้เช่า แต่บังเอิญตรงเจ้าบ้านเป็นเพื่อนกับแม่โก้ การเข้ามาของโก้ก็เหมือนช่วยดูแลบ้านหลังน้อย ๆ นี้ไปด้วยในตัว 

ลักษณะบ้านเป็นอาคารเดียวกัน เข้าออกได้ 2 ทาง ด้านถนนนครนอกเปิดเป็นร้านกาแฟ ตอนแรกเขาคิดไว้ว่าอยากเปิดร้านเล็ก ๆ เลยขอใช้พื้นที่แค่ด้านเดียวก่อน อย่างที่เขาบอกเราตอนแรกว่าจังหวะพอเหมาะพอดี เลยมีโอกาสใช้อาคารด้านถนนนครในมาทำร้านหนังสือ 

ตัวบ้านมี 2 ชั้นครึ่ง พื้นที่การใช้งานในร้าน dot.b ถูกแบ่งดังนี้ ชั้น 1 เป็นร้านหนังสือเต็มตัว ชั้น 2 จัดโต๊ะเก้าอี้ให้นั่งอ่านหนังสือได้ เขาตั้งใจว่าอยากทำชั้น 2 ให้เป็น Event Space จัดอีเวนต์ จัดนิทรรศการได้ และที่นี่มีห้องใต้หลังคาด้วย

ฝั่ง dot.b ได้รับการซ่อมแซมค่อนข้างเยอะ เขาบอกว่าพื้นชั้น 2 ทรุดโทรม แถมเป็นเพดานของชั้น 1 ด้วย ก็เลยต้องปรับโฉมอีกนิดเพื่อความปลอดภัย อย่างโครงเหล็กด้านหน้าร้าน เขาไม่ได้นำออก ด้วยฟังก์ชันเดิมดีอยู่แล้ว และมีความคิดอยากอนุรักษ์บ้านอายุ 80 ปีให้คงอยู่ เลยพยายามไม่เปลี่ยนแปลงโครงสร้างบ้านมากนัก เพราะหากเปลี่ยน อาจทำให้ความรู้สึกหรือเสน่ห์ของบ้านเก่าในเมืองสงขลาเลือนหาย

บทส่งท้าย

dot.b เพิ่งเปิดตัวได้ไม่นาน แต่ผลตอบรับดีเกินคาด มีหลายคนขอบคุณโก้ที่เปิดร้านหนังสือขึ้นมา และสุดสัปดาห์มักมีนักอ่านจาก 3 จังหวัดชายแดนใต้แวะเวียนมาที่ร้านหนังสืออิสระแห่งนี้ ด้วยเหตุผลว่า ในจังหวัดของพวกเขาไม่มีร้านหนังสืออิสระ นอกจากนักอ่านจากจังหวัดใกล้เคียงยังมีนักเรียน นักศึกษา ให้ความสนใจล้นหลาม 

เรารู้สึกแปลกใจนิด ๆ อาจเป็นเพราะสงขลามีโรงเรียนเยอะ เลยมีนักอ่านวัยเรียนเยอะตามไปด้วย และบางคนเลือกซื้อหนังสือที่โก้บอกว่าไม่คิดว่าเด็ก ๆ จะซื้อ

เขาคาดหวังให้คนที่เข้ามาในสถานที่แห่งนี้ เกิดความรู้สึกอยากอ่านหนังสือ เพราะเขาเชื่อว่าหนังสือเปลี่ยนชีวิตคนได้ และมันเป็นการส่งเสริมวัฒนธรรมการอ่านของคนในพื้นที่ด้วย

โก้ยินดีเป็นอย่างมาก หากสงขลาจะมีร้านหนังสือเพิ่มขึ้นอีกหลาย ๆ ร้าน

“การเปิดร้านหนังสือต้องอาศัยความกล้า ถ้ามองแง่ธุรกิจ คงไม่ได้เป็นธุรกิจทำเงิน เลยต้องใช้ความตั้งใจ ความกล้าหาญค่อนข้างสูง ต้องถามตัวเองจริง ๆ ว่า ทำเพื่ออะไรและเป้าหมายคืออะไร” 

นั่นคือคำแนะนำของชายที่มีความฝันว่าอยากเปิดร้านหนังสือ – เขาทำมันสำเร็จ 

แม้ว่าปัจจุบันตัวเราเองห่างหายจากการอ่านหนังสือไปนาน แต่การได้รับรู้ว่ายังมีร้านหนังสือที่เชื่อในหนังสือ กลับทำให้เราอบอุ่นหัวใจ เรามั่นใจว่า dot.b จะเป็นสถานที่สร้างความสุขให้นักอ่าน

หลังจากเขียนบทความนี้จบ เห็นทีเราคงต้องไปปัดฝุ่นกองหนังสือของตัวเองบ้างแล้ว