อิสลามเป็นศาสนาที่มีคนนับถือราว 1,800 ล้านคนทั่วโลก มีหลักการแต่งกายเฉพาะของตนเอง โดยเฉพาะสำหรับผู้หญิงมุสลิม ก่อนหน้านี้ เราไม่ค่อยเห็นเสื้อผ้าแบบมุสลิมในแบรนด์ดังๆ ระดับโลกหรือตามสื่อเท่าไหร่นัก แต่ไม่กี่ปีมานี้ แบรนด์แฟชั่นสากลเริ่มหันมาเจาะตลาดมุสลิมะห์ เช่น Dolce & Gabbana ที่ออกแบบฮิญาบและอาบายะห์ให้สาวๆ มุสลิม H&M ก็มีฮิญาบ และแบรนด์ขวัญใจวัยรุ่นไทยอย่าง Uniqlo ก็มีคอลเลกชันที่ร่วมมือกับ Hana Tajima ดีไซน์เสื้อผ้าเรียบเก๋ที่สาวๆ ทุกศาสนาใส่ได้สวยกลมกลืน
ในเมืองไทยก็มีแบรนด์เสื้อผ้ามุสลิมที่น่าสนใจอยู่เหมือนกัน ฉันเดินทางไปพบ ลีมา–พรสุดา ซาบีดี สไนเดอร์ นักออกแบบชาวมุสลิมและเจ้าของกิจการเสื้อผ้าแฮนด์เมดของสาวมุสลิมะห์ ลีมานำนามสกุลของต้นตระกูลมาตั้งเป็นชื่อแบรนด์ ‘ZABEDE’ เธอนำเสื้อผ้าจากเส้นใยธรรมชาติมาตัดเย็บในรูปแบบเรียบง่าย แต่โดดเด่นด้วยลายจุดเพนต์มืออันเป็นเอกลักษณ์ แบรนด์ของเธอไม่จำกัดว่าจะต้องเป็นสาวมุสลิมเท่านั้นที่จะจับจองเป็นเจ้าของ แต่เธอทำขึ้นเพื่อผู้หญิงทุกคน เพราะฉะนั้น ไม่ว่าใครก็สวมใส่ได้อย่างสบายกายและสบายใจ
นอกจากชุดสวยร่วมสมัย เธอยังมีชุดว่ายน้ำที่ออกแบบมาเพื่อมุสลิมะห์ เป็นการออกแบบภายใต้กรอบการแต่งกายของหลักศาสนาอิสลาม แต่ขณะเดียวกันก็ออกนอกกรอบความคิดสร้างสรรค์ได้อย่างชาญฉลาด และตอบโจทย์กลุ่มเป้าหมายได้อย่างลงตัว
“การทำซาบีดีมันเป็นการค้นหาตัวเองนะ มันตอบคำถามของเราได้ว่าจะใช้ชีวิตอยู่กับสิ่งที่เราเป็นอย่างไรในสังคมปัจจุบัน”
ลีมาเอ่ยเมื่อเราเริ่มต้นบทสนทนา
เป็นตัวเอง จนไม่เป็นตัวของตัวเอง
ลีมาเป็นนักเรียนศิลปะ ทุกช่วงวัยแห่งการเปลี่ยนผ่านทางการศึกษาเธอเลือกเรียนศิลปะทุกครั้ง จนกระทั่งเรียนจบจากคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ สาขาจิตรกรรม สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง ลีมาสนใจผ้าเป็นทุนเดิม จึงเปิดกิจการ Zabede ขายกระเป๋าและเสื้อผ้าแฮนด์เมดแนวชายหาด เหมาะกับใส่เดินริมทะเล เนื้อผ้าบาง โคร่งกว่าเสื้อผ้าปกติ ใส่แล้วสบายตัว เสื้อผ้าและกระเป๋ามีลวดลายโดดเด่นด้วยเทคนิคการใช้จักรเย็บผ้าวนด้ายเป็นวงกลมหลายร้อยหลายพันรอบ จนเป็นเอกลักษณ์ของแบรนด์ซาบีดี กลุ่มเป้าหมายเป็นชาวต่างชาติ ขายดีมากจนมีแฟรนไชส์ไกลถึงประเทศสเปน เป็นเพราะอดีตหุ้นส่วนของเธอเก่งการตลาด ผลักดันจนแบรนด์โกอินเตอร์
เวลาผ่านไป 5 ปี ลีมาเริ่มขาดความสุขจากการทำงาน กลุ่มลูกค้าที่ชอบสไตล์ตั้งต้นของแบรนด์ทำให้เธอไม่กล้าออกจากกรอบเดิมที่ตัวเองวางไว้ การทำงานซ้ำๆ ทำให้เธอรู้สึกว่างานแฮนด์เมดเริ่มหมดคุณค่า จังหวะพอดีกับช่วงเศรษฐกิจซบเซา กิจการของเธอได้รับผลกระทบไปด้วย จนในที่สุดก็ต้องหยุดกิจการลงชั่วคราว
“ผลกระทบจากเศรษฐกิจมันทำให้เราไม่มีรายได้เหมือนเดิม แต่ข้อดีคือมันเป็นการพัก และทำให้เราได้รู้จักตัวเองมากขึ้น ว่าจริงๆ แล้วเราอยากจะทำอะไร” ลีมาย้อนความหลัง
จุดสะดุดในวันนั้น ทำให้ซาบีดีมีวันนี้
คิดใหม่ ทำใหม่
หลังพักกิจการไปไม่นาน ปัญหาส่วนตัวเดินหน้าเข้ามาหาลีมา สิ่งที่ทำให้เธอผ่านช่วงเวลาที่ยากลำบากเหล่านั้นมาได้คือศาสนา จากมุสลิมะห์ที่ไม่คลุมฮิญาบ แต่งตัวตามความพึงพอใจ เธอหันมาศึกษาแนวคิดของศาสนาอิสลามมากขึ้น และตัดสินใจกลับมาคลุมผมและแต่งกายตามหลักศาสนา
พอคลุมผ้าก็ต้องเปลี่ยนการแต่งกายให้เหมาะสมเมื่อออกไปพบเจอผู้คนนอกบ้าน ต้องมิดชิด ปกปิดจินตนาการไม่ให้ผู้พบเห็นมองตรงไปยังสรีระ ป้องกันการคิดถึงเรื่องเพศ แต่เปิดหน้า เปิดฝ่ามือ และเปิดฝ่าเท้าได้
ไม่ใช่แค่การเปลี่ยนแปลงภายนอก ความคิดอ่านของเธอและแนวคิดการออกแบบก็เปลี่ยนตามไปด้วย
“พอเจอปัญหา เราจะไม่มองว่าเป็นปัญหา แต่จะคิดว่าเป็นเพียงบททดสอบหนึ่งของพระเจ้า เดี๋ยวเดียวก็ผ่านไปได้ เดี๋ยวเดียวก็เจอทางออก สมัยก่อนความคิดเราฟุ้งมากกว่านี้ เทรนด์อะไรมาเราทำหมด การคลุมผ้ามีส่วนทำให้เรากลับมามองหาตัวเองมากขึ้น หาว่าเราชอบอะไร เรารู้แล้วว่าเสื้อผ้าที่เราทำคือเสื้อผ้ามุสลิม เราต้องรู้ว่าเราออกแบบอะไร เพื่อใคร ใครเป็นคนใส่ และใส่ที่ไหน”
ลีมาได้รับการสนับสนุนจากกรมส่งเสริมการส่งออก สินค้าแรกที่โดดเด่นและขายดีตลอดกาลของซาบีดียุคใหม่คือชุดว่ายน้ำสำหรับสาวมุสลิม ชุดมิดชิดสวยเก๋ที่ชาวต่างชาติชอบมาก และชาวไทยที่ไม่อยากให้ผิวปะทะแดดตรงๆ ก็อุดหนุนสินค้าของเธอเช่นกัน
“เราทำชุดว่ายน้ำออกมาเพราะตอนเราเริ่มคลุมฮิญาบ จะไปเที่ยวทะเล แล้วไม่รู้ว่าจะต้องแต่งตัวแบบไหนดี เห็นชุดว่ายน้ำตามท้องตลาดแล้วยังไม่ถูกใจ เราก็เลยอยากทำชุดว่ายน้ำของตัวเอง เป็นจุดที่ทำให้เรากลับมาทำชุดมุสลิมอย่างจริงจัง”
มุสลิมะห์ทำชุดว่ายน้ำเพื่อมุสลิมะห์
ชุดว่ายน้ำเป็นจุดมุ่งหมายหลักของแบรนด์ที่เธอทำขึ้นเพื่อตอบโจทย์กลุ่มลูกค้ามุสลิมด้วยกัน
“ชุดว่ายน้ำของเราจะทำให้เขารู้สึกโดดเด่นด้วยการออกแบบอย่างมีเรื่องราว แต่ในขณะเดียวกันเวลาเขาไปอยู่ริมทะเล นั่งคู่กับคนที่ใส่บิกินีแล้วไม่เกิดความรู้สึกแตกต่าง มันคือโจทย์ใหญ่ในการออกแบบของเรา”
การออกแบบชุดว่ายน้ำของเธอจะต้องอิงตามหลักการแต่งกายของศาสนาอิสลาม ถ้าตัวเปียกแล้วชุดแนบไปกับลำตัว เห็นส่วนโค้งเว้า ก็จะไม่เหมาะสม ลีมาจึงเลือกออกแบบชุดว่ายน้ำให้มี 2 ชั้นติดกัน ชั้นแรกเป็นชั้นซับในรัดรูป ส่วนตัวนอกเป็นเสื้อคลุมหลวมคล่องตัว ดูโคร่งกว่าชุดว่ายน้ำทั่วไป แต่ใส่แล้วไม่ดูเทอะทะรุงรัง
ชุดนี้มาพร้อมกับกางเกงขายาวปิดสะโพก ต้นขา กลางน่อง จนเหนือข้อเท้าเล็กน้อย ส่วนหมวกคลุมก็ยาวแนบไปกับตัวและปิดส่วนคอ นอกจากใส่ว่ายน้ำได้แล้ว ยังใส่ออกกำลังกาย ปั่นจักรยาน เล่นโยคะ และสารพัดกิจกรรมได้ รวมถึงยังเป็นที่นิยมในกลุ่มลูกค้าที่ต้องการชุดว่ายน้ำแขนยาวแบบกันแดดได้อีกด้วย
ลีมายังเสริมอีกว่า การคลุมฮิญาบหรือการแต่งกายตามหลักศาสนาอิสลามทำให้เธออึดอัดเพียงช่วงแรกเท่านั้น หลังจากเธอค้นพบด้วยตนเองว่าการอยู่ในหลักศาสนามีข้อดีอย่างไร ลีมากลับรู้สึกว่าเธอมีสิทธิที่จะเลือก เลือกแต่งกายในแบบที่เธอสบายใจและมีความสุขกับสิ่งที่เธอเป็น
ใครๆ ก็ใส่ได้
“เราออกแบบเสื้อผ้าจากประสบการณ์ที่เราพบเจอ ทั้งก่อนและหลังจะคลุมฮิญาบ เราเอาเสื้อผ้ามาแก้ปัญหาความแตกต่าง อยากให้ลูกค้ากลุ่มมุสลิมเขาใส่เสื้อผ้าพวกนี้แล้วไม่รู้สึกแปลกแยกหรือแตกต่างจากสังคม”
เสื้อผ้าของซาบีดี มุสลิม จึงมีโครงร่างเรียบง่าย เสื้อผู้หญิงแขนยาวเพนต์ลาย กระโปรงทรงกว้าง เดรสผ้าลินินทรงหลวม ผ้าพันคอผืนสวย สวมใส่แล้วผ่อนคลายสบายใจ คล่องตัวและทะมัดทะแมง เหมาะกับยุคสมัย ผสมผสานกับลวดลายเพนต์มือเป็นจุดกลมๆ วงกลมๆ ตามสไตล์ของลีมา
ลีมาสร้างคาแรกเตอร์แบรนด์จากตัวเธอเอง ผู้หญิงที่รักอิสระ ชอบท่องเที่ยว เชื่อมั่นในศาสนา และเข้าใจแฟชั่นการแต่งกายของผู้หญิง
“ความเป็นมุสลิมของซาบีดีเป็นกิมมิกของแบรนด์ เราต้องการให้เสื้อผ้าซาบีดีเป็นทางเลือกใหม่ของสาวมุสลิม แต่ผู้หญิงทั่วไปก็สามารถสวมใส่ได้ เพียงแต่ว่าถ้าคุณเป็นมุสลิมเราก็มีผ้าสำหรับพันเป็นฮิญาบให้ หรือถ้าเป็นเสื้อคอปกแขนสั้น เราก็มีปลอกแขนให้ด้วย
“แบรนด์ของเราเอาสิ่งที่เราเคยเป็น กับสิ่งที่เราเป็น ณ ปัจจุบันมาเป็นตัวสร้างสมดุลให้กับการออกแบบ เพื่อตอบโจทย์ลูกค้ามุสลิม ลูกค้าทั่วไปทั้งชาวไทยและต่างชาติ เราเอาจุดที่ไม่มีกฎเกณฑ์กับจุดที่มีกฎเกณฑ์มาอยู่รวมกัน แล้วทำให้มันเดินไปด้วยกันได้”
จุดจุดจุด
ซาบีดีส่งเสื้อผ้าอวดสายตาพวกเรามาแล้ว 3 คอลเลกชัน
คอลเลกชันล่าสุดเธอได้แรงบันดาลใจจากเหล่าแร็ปเปอร์ที่ออกมาเล่าเรื่องราวชีวิตผ่านถ้อยคำและเสียงเพลง เธอเลือกทำเสื้อผ้าแนวสตรีตอาร์ตผ่านศิลปะแบบ Arabesque โดยครั้งนี้เป็นการนำชื่อแบรนด์ไปเขียนเป็นภาษาอาหรับในรูปแบบคูฟี (Kufi) และยังคงใช้เทคนิคจุดจุดเป็นตัวอักษรต่อกันไปแบบไม่มีวันสิ้นสุดเหมือนกับคอลเลกชันที่ผ่านมา
ตามหลักศิลปะอิสลาม งานศิลปะต้องไม่มีลวดลายสัตว์หรือรูปเคารพแทนสัญลักษณ์ของพระเจ้า ศิลปะอิสลามจึงโดดเด่นเรื่องแพตเทิร์นลายอื่นๆ เช่น ลายเถาพฤกษา ลายเรขาคณิต และการเขียนตัวอักษรภาษาอาหรับให้เป็นลวดลาย
ลีมาเลือกสร้างลายจากวงกลม เชื่อมจุดตัดแต่ละจุดเข้าหากันจนเกิดเป็นลวดลาย ต่อลายเดิมหรือสร้างลายใหม่ได้อย่างไม่สิ้นสุด เหมือนกับหลักคิดของศาสนาอิสลามที่ทุกสิ่งบนโลกและจักรวาลล้วนถูกสร้างสรรค์จากพระเจ้าองค์เดียวกัน การสร้างสรรค์และความเมตตาของพระองค์ก็ไม่มีวันสิ้นสุด
จุดเด่นของซาบีดีจึงเป็นการสร้างลายผ้าจากการจุด
‘จุด’ ของเธอเกิดจากการนำวัสดุที่มีปลายกลมตัดเรียบอย่างตะเกียบไม้ไปจุ่มสีเฉพาะที่เธอค้นคว้าและทำร่วมกับสถาบันศิลปะอิสลามแห่งประเทศไทย จากนั้นค่อยจุดลงบนเสื้อทีละจุด ทีละจุด จนเป็นลวดลายที่เธอต้องการ ทำซ้ำไปซ้ำมาจนเธอค้นพบอะไรบางอย่าง
“ก่อนจะทำการจุดทุกครั้งเราจะกล่าวว่า ‘บิสมิลลาห์’ เพื่อเป็นการขอพรให้งานผ่านลุล่วงไปได้ด้วยดี เป็นการบอกว่าเราตั้งใจจะทำอะไรสักอย่างขออย่าให้มันพลาดเลย เพราะเราต้องโฟกัสอยู่กับการทำงานและการโฟกัสก็คือสมาธิ
“เรามาโยงกับการละหมาดของชาวมุสลิม มันก็เป็นการทำสมาธิเหมือนกัน การละหมาดมีไว้เพื่อไม่ให้มนุษย์หลงลืมพระเจ้า และทุกครั้งหลังการละหมาดหรือช่วงเดือนเราะมะฎอน ถ้าชาวมุสลิมอยากให้ตัวเองได้รับผลบุญเพิ่มมากขึ้น จะกล่าวสรรเสริญพระเจ้า เราจึงลองนำมาปรับใช้เวลาทำงาน เราจะกล่าวไปด้วยจิ้มไปด้วยทีละจุด คล้ายๆ กับการนับเม็ดลูกประคำ มันเป็นการทำสมาธิและรำลึกถึงพระเจ้าควบคู่ไปกับการทำงาน”
ในความแตกต่าง
มุ่งหน้าเข้าปีที่ 4 ซาบีดีเติบโตขึ้นอย่างไรบ้าง ฉันถาม
“การเติบโตของแบรนด์ ถ้าเป็นเมื่อก่อนเราคิดว่ามันจะต้องดีขึ้น แต่ตอนนี้ความคิดเราเปลี่ยนไป เราได้อะไรมากขึ้นกว่าเมื่อวานที่เราผ่านมา สิ่งที่เราได้ไม่จำเป็นต้องดีเสมอไป
“เราทำเสื้อผ้าเพื่อให้รู้สึกว่าเราเป็นมนุษย์ปกติ มุสลิมก็เหมือนคนอื่นๆ เราก็ออกกำลังกาย เราก็ท่องเที่ยว และเราก็เล่นสนุกได้แบบคนทั่วไป ไม่ได้มีอะไรแตกต่างกันเลย เพียงแค่คนเราเอาคำว่าศาสนาเป็นตัวแบ่ง เราพยายามทำให้คนเข้าใจในสิ่งที่เราทำและสิ่งที่เราเป็น”
ฉันเดินไปเพ่งมองรายละเอียดของเสื้อแจ็กเก็ตลายสวยคอลเลกชันใหม่ ดีไซน์ที่ดีดึงดูดใจคนโดยไม่แบ่งศาสนา เป็นความแตกต่างที่น่าทำความรู้จักดูสักที
ZABEDE
สถานที่ : ชั้น 2 ศูนย์การค้าเซ็นทรัลเฟสติวัล หาดใหญ่ และศูนย์การค้าเซ็นทรัลเฟสติวัล สมุย
Facebook : ZABEDE