ICONCRAFT x The Cloud

สงกรานต์ปีนี้มาทำน้ำอบใช้เองกันดีไหม

ตอนนี้ ICONCRAFT และ The Cloud เปิดเวิร์กช็อปพิเศษชื่อ ‘สารพัดช่าง’ เพื่อชวนผู้อ่านมาเรียนรู้ศาสตร์งานช่างไทยผ่านการลงมือทำด้วยตนเองเดือนละครั้งที่ ICONCRAFT ตลาดขายงานคราฟต์แสนเก๋จากทั่วไทยที่ ICONSIAM

เริ่มต้นจากหมวดช่างบำบัด ‘สารพัดช่าง 01 : The Therapist’ ชวนสำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา และ สุชิน แก้วอุดร ผู้ก่อตั้งแบรนด์ Butterfly Thai Perfume มาแบ่งปันเคล็ดลับการสร้างกลิ่นหอมด้วยการลงมือทำน้ำอบคลายร้อนสำหรับเทศกาลสงกรานต์ และเรียนรู้การออกแบบต่อยอดกลิ่นไทยๆ

น้ำอบ
น้ำอบ

หอมแบบไทย

เครื่องหอมไทยเริ่มเฟื่องฟูมากในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 เนื่องจากการติดต่อค้าขายกับต่างประเทศ ทำให้ชาวไทยสนใจการทำน้ำหอม ของหอมอย่างฝรั่งมังค่า

น้ำอบ
น้ำอบ

ผู้ที่มีบทบาทมากในตอนนั้นคือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพวงสร้อยสอางค์ พระขนิษฐาผู้ทรงเป็นพระราชธิดาองค์ที่ 77 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 พระองค์มีฝีพระหัตถ์ในการปรุงพระสุคนธ์ (น้ำอบ) จึงมีหน้าที่ปรุงพระสุคนธ์ถวายพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และเป็นผู้ดูแลห้องพระสุคนธ์หรือห้องร่ำ อบ และปรุง ของหอมในพระราชวัง

น้ำหอมที่คนโบราณใช้แบ่งเป็น 2 แบบคือ น้ำอบ และน้ำปรุง น้ำอบลักษณะคล้ายโคโลญจน์ฝรั่ง กลิ่นหอมเบาบาง ไม่ติดทนนานนัก นิยมใช้สรงน้ำพระ รดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ ใช้ชโลมหลังอาบน้ำเพื่อดับร้อน วิธีสังเกตคือมีแป้งเป็นส่วนผสมเสมอ ส่วนน้ำปรุงลักษณะเหมือน Perfume กลิ่นติดทนนานกว่า ดัดแปลงมาจากน้ำหอมฝรั่ง

สูตรน้ำอบนี้เป็นตำรับที่สืบทอดมาจากพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพวงสร้อยสอางค์ ซึ่งผู้เรียนอาจนำไปพลิกแพลงปรับใช้ในการสร้างสรรค์กลิ่นหอมแบบฉบับของตัวเอง

อุปกรณ์ทำน้ำอบ

น้ำอบ
  1. หม้อเคลือบใบใหญ่ 2 ใบ
  2. กระบวยไม้
  3. ทัพพี
  4. ผ้าขาวบาง
  5. ถ้วยกระเบื้องจำนวนมาก
  6. ทวยดินเผา
  7. ตะคันดินเผา 2 อัน
  8. เทียนอบร่ำ
  9. ไม้ขีดไฟ / ไฟแช็ก
  10. เตาถ่าน

วิธีทำน้ำอบเปล่า

วัตถุดิบ

น้ำอบ
  1. ใบเตย 5 ใบ
  2. เปลือกชะลูด 3 กำมือ
  3. น้ำเปล่า 50 ถ้วยตวง
  4. ผิวมะกรูดเฉือนไม่ถึงเนื้อขาว 1 กำมือ
  5. ดอกมะลิ 1 กำมือ
  6. ดอกจำปา 12 ดอก
  7. ดอกกุหลาบมอญ 1 กำมือ
  8. ดอกชมนาด 1 กำมือ
  9. ดอกกระดังงา 1 กำมือ
  10. ดอกพิกุล 1 กำมือ

ขั้นตอนการทำ

น้ำอบ
น้ำอบ
  1. นำใบเตย เปลือกชะลูด และน้ำเปล่า ใส่ในหม้อเคลือบ ต้มประมาณ 30 นาที
  2. เมื่อน้ำเดือด ยกหม้อลงจากเตา ใส่ผิวมะกรูดและดอกไม้สดทั้งหมดแล้วปิดฝาทิ้งไว้ประมาณ 30 นาทีจนดอกไม้ซีด ช้อนดอกไม้ออก กรองน้ำด้วยผ้าขาวบางอีก 1 ครั้ง แล้วพักไว้
น้ำอบ

วิธีปรุงแป้ง

วัตถุดิบ

น้ำอบ
  1. แป้งหินบดละเอียด 3 ถ้วยตวง
  2. ชะมดเช็ด
  3. ใบเนียม / ใบพลู / ใบเตย 1 ใบ
  4. กำยานบดละเอียด 1 ช้อนชา
  5. ผิวมะกรูดแห้งบดละเอียด 1 ช้อนชา
  6. พิมเสนบดละเอียด 1 ช้อนชา
  7. ใบเตยแห้งบดละเอียด 1 ช้อนชา
  8. น้ำตาลอ้อยบดละเอียด 1 ช้อนชา
  9. เปลือกชะลูดบดละเอียด 1 ช้อนชา
  10. ดอกมะลิแห้งบดละเอียด 1 ช้อนชา
  11. ดอกจำปาแห้งบดละเอียด 1 ช้อนชา
  12. ดอกกุหลาบมอญแห้งบดละเอียด 1 ช้อนชา
  13. ดอกชมนาดแห้งบดละเอียด 1 ช้อนชา
  14. ดอกกระดังงาแห้งบดละเอียด 1 ช้อนชา
  15. ดอกพิกุลแห้งบดละเอียด 1 ช้อนชา
  16. น้ำมันหอม 5 ชนิด (มะลิ กุหลาบ ลำเจียก กระดังงา ไฮยาซินธ์) อย่างละ 1 ช้อนชา
  17. น้ำมันจันทน์ 1 ช้อนชา

ขั้นตอนการทำ

น้ำอบ
  1. นำแป้งหินบดละเอียด 3 ถ้วยตวงอบควันเทียนขั้นต่ำ 3 ครั้ง (โบราณนิยมอบ 11 ครั้งหรือจำนวนเลขคี่ 3 5 7 9)
  2. สะตุชะมดเช็ด นำชะมดเช็ดใส่ในใบเนียม ใบพลู หรือใบเตย เพื่อกลบกลิ่นคาว แล้วลนกับไฟเทียนอบจนเป็นน้ำมัน การสะตุช่วยฆ่าเชื้อและดึงกลิ่นชะมดเช็ดมาใส่ให้น้ำอบกลิ่นติดทนนาน
  3. ใส่ชะมดเช็ดที่สะตุแล้วลงในแป้งหินบดละเอียด
  4. นำวัตถุดิบที่เหลือใส่ลงในแป้งหิน คลุกให้เข้ากัน
  5. นำน้ำอบเปล่าใส่ในแป้งหิน 1 – 2 กระบวย คนให้ส่วนผสมทั้งหมดเข้ากัน พักไว้
น้ำอบ
น้ำอบ

วิธีอบกำยานและอบเทียน

วัตถุดิบ

  1. ผิวมะกรูดแห้ง 1 กำมือ
  2. น้ำตาลอ้อยบด 1 กำมือ
  3. กำยานบด 1 กำมือ

ขั้นตอนการทำ

น้ำอบ
น้ำอบ
น้ำอบ
  1. นำผิวมะกรูด น้ำตาลอ้อยบด และกำยานบด มาผสมกัน
  2. นำตะคันไปเผาไฟในเตาถ่านให้ร้อนจัด
  3. วางทวยในหม้อน้ำอบเปล่า แล้ววางตะคันร้อนๆ อันหนึ่งบนทวย
  4. ใส่เครื่องปรุงกำยานใส่ในตะคัน 1 ช้อนชา ปิดฝาหม้อทิ้งไว้ 20 – 30 นาทีหรือจนกว่าจะหมดควัน
  5. อบกำยานซ้ำอย่างต่ำ 3 ครั้ง (โบราณนิยมอบ 11 ครั้งหรือจำนวนเลขคี่ 3 5 7 9) ทุกครั้งให้นำตะคันไปเผาไฟให้ร้อนก่อนใช้
  6. ใส่น้ำแป้งที่เตรียมไว้ในน้ำอบเปล่า คนให้เข้ากัน
  7. โกรกน้ำอบด้วยการคนแล้วยกกระบวยขึ้นสูง ทำซ้ำจนน้ำอบหายร้อน
  8. นำเทียนอบใส่ตะคัน ลอยในน้ำอบแล้วจุดไฟ เมื่อดับเทียนจะมีควันลอยออกมา ปิดฝาหม้อทันทีและอบจนหมดควัน
  9. อบควันเทียนขั้นต่ำ 3 ครั้ง (โบราณนิยมอบ 11 ครั้งหรือจำนวนเลขคี่ 3 5 7 9)
  10. นำน้ำอบที่ได้กรองด้วยผ้าขาวบาง แล้วกรอกใส่ขวด
น้ำอบ
น้ำอบ
น้ำอบ
 

ขอขอบคุณ

  • มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา
  • ศิริภัสสร โชควศิน
  • ชนะภพ วัณณโอฬาร
  • สุชิน แก้วอุดร

Writer

ภัทรียา พัวพงศกร

ภัทรียา พัวพงศกร

บรรณาธิการ นักเขียน ที่สนใจตึกเก่า เสื้อผ้า งานคราฟต์ กลิ่น และละครเวที พอๆ กับการเดินทาง

Photographers

มณีนุช บุญเรือง

มณีนุช บุญเรือง

ช่างภาพสาวประจำ The Cloud เป็นคนเชียงใหม่ ชอบแดดยามเช้า การเดินทาง และอเมริกาโน่ร้อนไม่น้ำตาล

Avatar

ณัฎฐาจิตรา ชินารมย์รัตน์

ช่างภาพที่ชอบการแต่งตัว อยู่กับเสียงเพลงและหลงรักในความทรงจำ