ถ้าให้นับจำนวนร้านกาแฟเฉพาะในเชียงใหม่ เราน่าจะเข้าๆ ออกๆ วันละหลายร้านตลอดทั้งปีได้โดยไม่ซ้ำกัน แต่ละร้านมีแนวทางกาแฟ มีการเลือกใช้เมล็ดกาแฟ ที่แตกต่างกันไป บ้างใช้เมล็ดกาแฟนำเข้าจากแหล่งปลูกในต่างประเทศ ในขณะที่อีกหลายร้านใช้เมล็ดกาแฟในประเทศไทย
เหนือขึ้นไปจากตัวเมืองเชียงใหม่ที่บ้านหนองล่ม คือที่มาของต้นกาแฟซึ่งก่อให้เกิดเรื่องราวการปลูกกาแฟเป็นครั้งแรกในประเทศไทยเมื่อ พ.ศ. 2517 ด้วยพระอัจฉริยภาพของในหลวงรัชกาลที่ 9
ที่บ้านหนองล่มเราได้เจอกับคุณลุงพะโย่ คุณลุงเล่าให้ฟังว่า ตอนนั้นคุณลุงทำหน้าที่เป็นผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน และเป็นผู้รับเสด็จในหลวง ได้พาพระองค์เสด็จไปดูต้นกาแฟที่ขึ้นอยู่เพียง 2 – 3 ต้น ในหลวงทรงมีรับสั่งให้ใส่ปุ๋ย ดูแลรักษาต้นกาแฟ และนำไปวิจัยต่อ ท่านรับสั่งว่า กาแฟสามารถปลูกได้ที่นี่ แม้ในยุคนั้นจะยังไม่มีใครรู้จักกันเท่าไรนัก อีกทั้งบนดอยยังเต็มไปด้วยการปลูกฝิ่น
จากกาแฟต้นแรกในวันนั้น ถึงวันนี้ได้แผ่ขยายไปเป็นพันเป็นหมื่นต้น นำรายได้มหาศาลมาสู่ชาวเขา รวมถึงคืนธรรมชาติให้กับยอดดอย อีกทั้งยังเป็นการเริ่มต้นเรื่องราวของกาแฟในประเทศไทยอีกด้วย
หลายครั้งที่พวกเราได้มาเที่ยวเชียงใหม่ เรามีประสบการณ์และภาพของเชียงใหม่ในสถานที่ต่างๆ สวนสัตว์, สวนพฤกษศาสตร์, พิพิธภัณฑ์แมลง, วัดอุโมงค์ หรือแม้แต่เชียงใหม่ในมุมไลฟ์สไตล์อย่างร้านอาหารพื้นเมือง ร้านขนม คาเฟ่ ฯลฯ
ในครั้งนี้ เรามาเชียงใหม่เพื่อได้เรียนรู้วิชาปลูกรักษ์ หนึ่งในวิชาจากโครงการ วิชา ๙ หน้า ศาสตร์พระราชาจากตำราของพ่อ ที่ทาง ททท. ได้จัดทำขึ้น โดยเลือกโครงการในพระราชดำริมาถ่ายทอดทั้งหมด 9 โครงการ จากทั้งหมดกว่า 4,000 โครงการที่ในหลวงได้ทรงริเริ่ม การมาที่โครงการหลวง ดอยอินทนนท์ ทำให้เรายิ่งเห็นว่า พระองค์คือผู้ที่ลงมือทำทุกๆ อย่างอย่างจริงจัง การเดินทางมายังถิ่นทุรกันดารด้วยพระองค์เองเพื่อมาดูให้เห็นกับตาว่าในแต่ละพื้นที่สามารถทำอะไรได้ สามารถส่งเสริมด้านไหนได้มากขึ้นไปอีก และทำวิจัยเพื่อนำมาพัฒนาต่อให้เกิดประโยชน์กับชาวบ้านในท้องที่ พระองค์ไม่ได้พระราชทานเงินให้ชาวบ้านเพื่อแก้ปัญหาที่ปลายเหตุ แต่พระองค์พระราชทานเมล็ดพันธ์ุเพื่อให้ชาวบ้าน ชาวเขา ได้นำไปปลูก มีผลผลิตและก่อรายได้ที่ยั่งยืน
ปัจจุบัน โครงการหลวงมีผลผลิตทั้งกาแฟพันธ์ุอาราบิก้า, พืชผักเมืองหนาว, ดอกไม้นานาชนิด ฯลฯ โดยชาวบ้านเป็นผู้ลงมือลงแรงปลูก และโครงการหลวงคอยช่วยดูแลเพื่อให้ได้มาตรฐานที่ดี มีที่พักสำหรับนักท่องเที่ยว ที่ยามค่ำคืนไม่ต้องการแอร์แต่อย่างใด อากาศเย็นบริสุทธิ์หายใจสะดวก มีร้านอาหารที่ใช้วัตถุดิบตามฤดูการมาปรุง มีสนามเด็กเล่นเป็นสวนดอกไม้ ที่ให้ชื่นใจในวัย 4 ขวบ ผู้หลงใหลในดอกไม้ ได้ร่าเริงเมื่อเห็นสีชมพู สีแดง สีเหลืองจากธรรมชาติ
การเรียนรู้จากหนังสือ จากนิทาน หรือจากคำบอกเล่า เป็นการเรียนรู้ที่ทำให้เด็กๆ ได้เกิดจินตนาการ ได้คิดตาม ได้วาดฝัน และการได้พาเด็กๆ มาสู่สถานที่จริง คือการได้นำสิ่งต่างๆ ผ่านสายตาแล้วเก็บไว้ในหัวใจ เมื่อถามว่าชื่นใจจำอะไรได้เมื่อนึกถึงดอยอินทนนท์ รายชื่อดอกไม้ชนิดต่างๆ จะผ่านออกมา เล่าให้เราฟังด้วยเสียงเจื้อยแจ้ว ด้วยใบหน้ายิ้มแย้ม คล้ายกับว่ามันเป็นหนึ่งในความทรงจำแสนหวานของเด็กหญิงตัวน้อย
ถ้าไม่ใช่เพราะพระมหากรุณาธิคุณและแรงผลักดันอย่างใหญ่หลวงของในหลวงรัชกาลที่ 9 ยอดดอยในเชียงใหม่อาจจะเป็นเพียงภูเขาที่ให้เรามองผ่านไกลๆ ไร้ซึ่งเรื่องราวความประทับใจ และปราศจากการเรียนรู้ แต่เพราะการทรงงานอย่างหนักของพระองค์ท่าน ทำให้พวกเราทุกคน ตลอดจนไปถึงเด็กๆ ของเรา ได้มีพื้นที่สีเขียว มีพืชผลจากธรรมชาติ มีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น และมีพระองค์ท่านเป็นแบบอย่างในความไม่ย่อท้อต่ออุปสรรคใดๆ และทำให้เราเข้าใจว่า การเปลี่ยนแปลงจากสิ่งที่ยากที่สุด ให้เกิดประโยชน์ได้มากที่สุด เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นได้จริง ขอเพียงเรามีความตั้งใจและเชื่อมั่นว่ามันจะเป็นจริง
