การปลูกต้นไม้เพื่อใช้เป็นรั้วเป็นเรื่องที่คนไทยคุ้นเคยกันมานาน บ้านเรือนต่างจังหวัดในยุคก่อนนิยมปลูกผักยืนต้นที่กินได้เป็นรั้ว เช่น กระถิน ชะอม ไว้บอกอาณาเขตบ้าน ยุคต่อมา เมื่อบ้านในเมืองนิยมขึงรั้วลวดหนามรอบบ้าน ก็เริ่มปลูกไม้พุ่มที่มีดอกไว้บังลวดหนาม อย่างเช่น ชบา พู่ระหง

พอมาถึงยุคที่เราสร้างบ้านกันเต็มพื้นที่จนไม่เหลือพื้นที่สำหรับทำสวน หลายคนก็ใช้วิธีปลูกต้นไม้บังรั้วบ้านด้านนอกบ้าง ด้านในบ้าง เพื่อลดทอนความแข็งของคอนกรีต จะได้ดูสบายตาขึ้น แต่บางคนก็รู้สึกว่า การปลูกต้นไม้ทับรั้วอีกชั้นค่อนข้างกินพื้นที่ ก็เลยกลับไปปลูกต้นไม้แทนรั้วแบบเดิมอีกครั้ง

สังคมเมืองยุคใหม่อาจจะไม่ได้ปลอดภัยเหมือนเมื่อก่อน หลายบ้านเลยใช้วิธีทำโครงรั้วที่แข็งแรงไว้ด้านใน บ้างก็เป็นโครงสร้างไม้ บ้างก็เป็นโครงสร้างเหล็ก แล้วปลูกต้นไม้คลุม จะได้ป้องกันทั้งคนลอดเข้า และสัตว์เลี้ยงลอดออก คิดคำนวณแล้วรั้วต้นไม้ประหยัดกว่ารั้วคอนกรีตอยู่พอสมควร

หลักในการเลือกต้นไม้มาปลูกเป็นรั้วหรือปลูกริมรั้วบ้านที่สำคัญ คือ ต้นไม้นั้นต้องเป็นพุ่มแน่น ยุคแรกจึงนิยมปลูกต้นโมก แก้ว ข่อย ชาฮกเกี้ยน ยุคถัดมาต้นไทรดูจะได้รับความนิยมมาก เพราะหาซื้อง่าย ราคาถูก และปลูกแล้วได้รั้วสูงแน่นทันที ไม่ต้องรอโต ที่สำคัญมีให้เลือกหลายพันธุ์ ทั้งไทรเกาหลี ไทรอินโด ไทรอังกฤษ ไทรใบกลม ไทรคอมแพค แต่ละพันธุ์ก็แตกต่างกันไปทั้งสี รูปทรงใบ และความเร็วในการเติบโต อย่างไทรอังกฤษพิเศษตรงมีลูกสีแดง ทำให้รั้วมีลูกเล่นไม่เขียวโพลนเหมือนไทรชนิดอื่น

พอคนนิยมใช้ไทรกันมาก ๆ รั้วบ้านที่เป็นไทรจึงไม่พิเศษอีกต่อไป วันนี้เราจะมาแนะนำต้นไม้อื่น ๆ ที่นำมาใช้ปลูกเป็นรั้วบ้านได้ หลักในการเลือกก็คือ เป็นไม้พุ่มแน่น ใบถี่ ดูแลง่าย สวย และอาจจะมีหนามเพื่อรักษาความปลอดภัย

วิธีการดูแลต้นไม้ที่ปลูกเป็นรั้วบ้านคือ ควรจะได้รับแสง 60 – 70 เปอร์เซ็นต์ ถ้าได้รับแสงเต็มวันได้ก็จะดี แล้วก็ต้องตัดแต่งบ่อย ๆ ยิ่งตัดพุ่มก็จะยิ่งแน่น

สิ่งที่สำคัญที่สุดก็คือ ต้องเน้นการตัดแต่งด้านข้างให้ทรงพุ่มให้ด้านบนกว้างเสมอกับด้านล่าง ถ้าทรงพุ่มด้านบนกว้างกว่าด้านล่างจะบังแสง ทำให้ใบด้านล่างทิ้งโคน จนตาแห้งแล้วไม่แตกใหม่ กลายเป็นรูโบ๋ด้านล่าง

มาดูกันว่า เราเลือกต้นไม้อะไรมาปลูกเป็นรั้วบ้านให้ดูแปลกตาไม่ซ้ำใครได้บ้าง

01 แก้วแคระ (Murraya paniculata (L.) Jack)

ต้นแก้วมีหลายชนิด แต่ละชนิดก็แตกต่างกันไปทั้งรูปทรงต้น ใบ และดอก ต้นแก้วที่แนะนำคือ แก้วแคระ ที่ได้ชื่อนี้ไม่ใช่เพราะเป็นต้นแก้วขนาดเล็ก แต่เป็นต้นแก้วที่มีใบเล็ก จึงทำให้พุ่มแน่นกว่าต้นแก้วทั่วไป แต่ก็มีดอกดกทั่วต้นและหอมไม่ต่างจากดอกแก้วอื่น ๆ ที่ Little Tree ปลูกแล้วปล่อยให้โตไปเรื่อย ๆ สูงเกิน 2 เมตร จึงเอามาใช้แทนไทรได้สบาย ๆ แถมยังมีดอกที่มีกลิ่นหอมด้วย

2 สนหอม (Chamae cyparis Lawoniana)

สนก็เป็นต้นไม้อีกชนิดที่คนนิยมนำมาปลูกเป็นรั้วบ้าน พันธุ์ที่อยากแนะนำคือ สนหอม จุดเด่นคือมีใบละเอียดเป็นพุ่มแน่นสีเขียวอ่อน ตัดกับยอดสีแดงระเรื่อ และความพิเศษก็คือใบมีกลิ่นหอมอ่อน ๆ ทำให้ไม่มีแมลงมารบกวน เป็นต้นที่ดูแลง่าย และสูงได้ถึง 5 – 10 เมตร

3 มะม่วงหาวมะนาวโห่ (Carissa carandas L.)

มะม่วงหาวมะนาวโห่เป็นไม้ผลที่คนนิยมปลูกริมรั้วอยู่แล้ว ถ้ามองในแง่ความสวยงามก็ถือว่า เหมาะมาก เพราะมีพุ่มแน่น มีดอกสีขาวเล็ก ๆ และมีลูกสีแดงเข้มปีละ 1 – 2 รอบ มะม่วงหาวมะนาวโห่เป็นผลไม้ที่มีสรรพคุณทางยาสูงมาก แล้วก็ยังมีหนามเล็ก ๆ จึงเหมาะกับการปลูกเป็นรั้ว นอกจากมะม่วงหาวมะนาวโห่พันธุ์ไทยที่ปลูกกันทั่วไปแล้ว ตอนนี้ในตลาดมีขายพันธุ์ญี่ปุ่นซึ่งลูกใหญ่กว่าให้เลือกด้วย

4 มะนาวคาเวียร์ (Citrus australasica)

ผลไม้อีกอย่างที่เอามาทำรั้วบ้านได้อย่างลงตัวก็คือ มะนาวคาเวียร์หรือมะนาวนิ้วมือ มะนาวชนิดนี้มีรูปทรงเหมือนนิ้วมือ เนื้อด้านในเป็นเม็ดเล็ก ๆ เหมือนไข่ปลาคาเวียร์ มีหลายสีทั้งม่วง เขียว ชมพู และส้ม รสเปรี้ยวเหมือนมะนาว เหมาะจะปลูกติดบ้านไว้ทำครัวหรือใช้จัดจาน มะนาวคาเวียร์มีใบที่เล็กแน่นไม่ต่างจากชาฮกเกี้ยน จึงนำมาใช้ปลูกเป็นรั้วได้ด้วย แต่ถ้าปลูกแบบปกติก็จะได้ต้นที่มีกิ่งก้านเก้งก้าง หากอยากได้ทรงพุ่มแน่น ๆ ก็ต้องตัดแต่งตัดบ่อย ๆ

5 ม่วงเจริญ (Antidesma acidum)

ต้นไม้สัญชาติเวียดนามต้นนี้เป็นที่คุ้นเคยกันดีในหมู่คนเล่นบอนไซ เพราะเป็นบอนไซที่มีดอกสีม่วงสะพรั่งไปทั้งต้น นอกจากเลี้ยงเป็นบอนไซแล้ว เราก็ปลูกให้เป็นรั้วได้เช่นกัน แต่ต้องปลูกให้ถี่หน่อย เราก็จะได้รั้วที่โครงแน่นและแข็งแบบชาฮกเกี้ยน มีหนามเล็ก ๆ และมีดอกเต็มพุ่ม แต่อาจโตไม่เร็วเท่าต้นไม้ชนิดอื่น

6 ชมพูนุช (Arachnothryx leucophylla (Kunth) Planch.)

ชมพูนุชเป็นไม้พุ่มที่อยู่ในเมืองไทยมานาน จุดเด่นคือมีดอกสีชมพูเป็นช่อกระจุกตามปลายกิ่ง โดยปกติเรามักจะปลูกให้ขึ้นเป็นกอหรือเป็นพุ่ม แต่ถ้าเอามาปลูกแน่น ๆ และตัดแต่งดี ๆ ก็ใช้เป็นไม้รั้วที่สวยไม่ซ้ำใคร คือมีดอกสีชมพูตัดกับใบสีเขียว เป็นทางเลือกให้คนชอบดอกไม้ แถมยังเป็นต้นไม้ที่ทนมาก ๆ ด้วย

7 เข็มขาว (Ixora chinensis Lamk., Ixora spp.)

ต้นเข็มเป็นต้นไม้อีกชนิดที่คนไทยเรานิยมปลูกตามแนวรั้วหน้าบ้าน เพราะมีพุ่มที่หนาแน่น มีดอกออกตลอดปี และแทบไม่ต้องดูแลอะไรเลย แต่ยุคนี้คนไม่ค่อยนิยมกันแล้ว เราก็เลยอยากจะแนะนำให้ลองเลือกต้นเข็มกลับมาปลูกหน้าบ้านอีกครั้ง แต่ถ้าปลูกต้นเข็มสีแดงแบบเดิมก็อาจดูธรรมดาไป เราก็เลยแนะนำให้เลือกต้นเข็มสีขาวมาปลูกแทน จะได้ความเรียบหรูไปอีกแบบ แต่อย่างไรก็ดี ต้นเข็มที่แนะนำเป็นต้นเข็มพันธุ์ธรรมดาที่เราใช้จัดพานไหว้ครูตอนเด็ก ๆ ไม่ใช่เข็มพวงขาวที่มีกลิ่นหอมแต่อย่างใด เพราะเข็มพวงขาวมีใบใหญ่และมีทรงพุ่มที่ไม่เหมาะจะเป็นรั้วเท่าใดนัก

8 White Little Star

White Litte Star เป็นไม้พุ่มที่มีดอกสีขาวขึ้นดกไปทั่วทั้งพุ่ม แต่ไม่มีกลิ่น ด้วยความที่มีพุ่มหนาและใหญ่ เราจึงตัดแต่งให้เป็นรั้วได้ ซึ่งก็จะได้ความรู้สึกของการมีรั้วต้นไม้ที่แตกต่างไปจากไม้พุ่มอื่น ๆ

9 ทองพันชั่ง (Rhinacanthus nasutus (L.) Kurz)

คนส่วนใหญ่รู้จักทองพันชั่งในฐานะสมุนไพร บ้างก็ชอบต้นนี้เพราะดอกสีขาวเล็ก ๆ เป็นรูปนกกระเรียน ตามชื่อต้นไม้ในภาษาอังกฤษว่า White Crane Flower หากเราตัดแต่งทองพันชั่งดี ๆ ก็ใช้ปลูกเป็นรั้วได้เช่นกัน อาจจะไม่แน่นหนาและแข็งแรงเหมือนต้นไม้ชนิดอื่น แต่ก็ได้จะรั้วสมุนไพรที่สวยดี

10 มะขามเทศด่าง (Pithecellobium dulce (Roxb.) Benth. ‘Variegata’)

ในช่วง 2 – 3 ปีที่ผ่านมา ต้นมะขามเทศด่างดูจะได้รับความนิยมมาก โดยเริ่มต้นจากการปลูกประดับเป็นต้นไม้ขนาดใหญ่ที่มีราคาค่อนข้างสูง แต่ช่วงหลัง ๆ เราเห็นคนทำต้นมะขามเทศด่างขนาดเล็กในราคาประหยัดออกมาขายเยอะขึ้น ก็เลยเป็นต้นไม้ที่มีคนซื้อไปใช้งานกันเยอะขึ้น จุดเด่นของมะขามเทศด่างคือ ใบขนาดเล็กสีเขียวด่างขาว ตรงยอดเป็นสีชมพู สวยเตะตาไม่ว่าจะเป็นต้นใหญ่หรือต้นเล็ก บางคนนิยมซื้อไปทำบอนไซ บ้างก็ซื้อไปเลี้ยงเป็นไม้พุ่มเล็ก และบางคนก็ซื้อไปเลี้ยงเป็นต้นไม้ใหญ่ แต่ไม่ว่าอย่างไร เราก็นำมาเลี้ยงเป็นรั้วบ้านได้ แต่ต้องอาศัยการตัดแต่งอย่างสม่ำเสมอ เราก็จะได้รั้วบ้านต้นไม้ที่มีสีสวยไม่ซ้ำใคร