ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน คำว่า ‘ประติมากรรม’ แปลว่า ศิลปะสาขาหนึ่ง ในจำพวกวิจิตรศิลป์เกี่ยวกับการแกะสลักไม้ หินอ่อน โลหะ เป็นต้น ให้เป็นรูปหรือลวดลายต่างๆ
อย่างไรก็ตาม ในวันที่เราได้มายืนอยู่หน้าคอลเลกชันประติมากรรมสุดพิเศษกว่า 200 ชิ้น ณ ศูนย์ประติมากรรมกรุงเทพ ต้องยอมรับว่า นิยามย่นย่อนี้ไม่อาจครอบคลุมสิ่งที่ได้เราได้เห็นและได้รู้สึกเท่าไรนัก ทีม Museum Minds เลยขอเคาะประตู เข้าไปถามไถ่ถึงความหมายของ ‘ประติมากรรม’ ในหัวใจของ เสริมคุณ คุณาวงศ์ นักธุรกิจและนักสะสม ผู้ผนวกศิลปะมาสเตอร์พีซของเมืองไทย เข้ากับชีวิตประจำวันของพนักงานบริษัทกว่า 100 ชีวิต จนพื้นที่ 4 ไร่ ในซอยนวลจันทร์ 56 แห่งนี้ ให้กลายมาเป็นแหล่งเรียนรู้ระดับชาติในปัจจุบัน
ห้องทำงานของคุณเสริมคุณเป็นห้องที่โปร่งโล่ง มีกระจกบานใหญ่เผยให้เห็นวิวด้านนอกอาคารที่มีประติมากรรมตั้งแทรกอยู่ทั่ว และในห้องทำงานเองก็มีงานศิลปะหลากหลายรูปแบบ ติดตั้งเต็มพื้นที่ไปหมด แน่นอนว่าทั้งหมดนี้เป็นของสะสมที่แสดงถึงความรักในศิลปะของเจ้าของห้องได้อย่างดี
“ถ่ายมือผมกับอันนี้ได้เลย” คุณเสริมชี้บอกขณะที่นั่งลงบนเบาะสีแดงเลือดนกบนเก้าอี้ไม้แกะสลักลวดลายมังกร “สิ่งที่ผมอยู่คือสิ่งที่ผมชอบ ถ้าดูจะเห็นว่ามีหลายประเภท อย่างเก้าอี้ตัวนี้ เป็นเฟอร์นิเจอร์ของฝรั่งเศส ในยุคที่นิยมวัฒนธรรมจากจีนและญี่ปุ่น ในช่วงยุค 1850 ขึ้นมาถึงยุค 1900” เขาเริ่มเล่า
“ผมสนใจเรื่องการข้ามวัฒนธรรมนะ การแลกเปลี่ยน (Exchange) เนี่ย ผมว่ามันเป็นธรรมชาติของอารยธรรมมาโดยตลอด
“เหมือนกับที่ยกตัวอย่างเก้าอี้ตัวนี้ เป็นอิทธิพลที่จีนมีต่อรสนิยมชาติตะวันตก เป็นยุคเดียวกันกับที่แวน โก๊ะ หันมาใช้สีจากภาพพิมพ์ญี่ปุ่น” คุณเสริมคุณชวนเราคิดถึงตัวอย่างการแลกเปลี่ยนอื่นๆ ต่อ ตั้งแต่วิหารของอียิปต์กับกรีกที่มีความคล้ายกัน ทั้งที่อยู่กันคนละทวีป หรือแม้กระทั่งรูปปั้นกรีกกับพระพุทธรูปปางคันธาระที่มีอิทธิพลต่อบ้านเราในภายหลัง
“การแลกเปลี่ยนเหล่านี้มักจะมาจากสามทาง
“ทางที่หนึ่ง คือสงครามหรือการยึดครอง นำไปสู่การแปลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรม ซึ่งไม่ได้หมายความว่าผู้ที่ยึดครองจะเป็นผู้ที่ไปครอบงำเสมอไป บางกรณี อย่างแมนจูที่ไปครอบครองแผ่นดินจีนใหญ่ที่ชนชาติเป็นฮั่น เขากลับถูกกลืนเข้าไปในวัฒนธรรมท้องถิ่นมากกว่า ถึงเขาจะมีม้าที่เร็วกว่า ดาบที่คมกว่า ปืนที่มีประสิทธิภาพสูงกว่า ก็ไม่ได้แปลว่าเขาจะชนะในเชิงอารยธรรมเสมอไป
“ทางที่สอง คือการเผยแผ่ศาสนา ซึ่งบางครั้งก็มีผลพวงมากับสงคราม เราจะเห็นอิทธิพลของศาสนาคริสต์ในสถาปัตยกรรม รวมไปถึงอาหารการกินในฟิลิปปินส์หรือมาเก๊า
“ทางที่สาม คือเรื่องการค้า ตัวอย่างเช่นลวดลายตะวันตกที่มีอิทธิพลต่อศิลปะในสมัยอยุธยาและรัตนโกสินทร์ตอนต้น บานประตูวัดไทยหลายแห่งที่มีเสี้ยวกลางเป็นเทวดาหรือทวารบาลแบบจีน หรืออย่างในห้องจัดแสดงของเรา มีพระพุทธรูปสมัยรัตนโกสินทร์ที่มีลายเถาองุ่นอยู่ด้านล่างของฐาน เป็นต้น ในกรณีเหล่านี้ เขาไม่เคยมายึดครองเรา แต่เขาเป็นประเทศใหญ่ที่เราสวามิภักดิ์ต่อเขา มีการแลกเปลี่ยนกันทางการค้า อันนี้ถือเป็นวิถีการแปลกเปลี่ยนที่สำคัญของสยามในเวลานั้น ด้วยความที่เราเป็นเมืองท่าสำคัญของเส้นทางเดินเรือ เราจึงมีร่องรอยของจีน โปรตุเกส อินเดีย เปอร์เซีย ฯลฯ ตกหล่นผสมอยู่”
บทสนทนานี้เชื่อมโยงกับนิทรรศการในห้องแรกของศูนย์ฯ จัดแสดงพระพุทธรูปจากยุคต่างๆ ตั้งแต่สมัยทวารวดี (ราวพุทธศตวรรษที่ 16 – 17) มาถึงสมัยรัชกาลที่ 9 โดยพระพุทธรูปที่ถูกคัดสรรมาจัดวางในห้องนี้นั้น นอกจากเป็นหลักฐานของวัฒนธรรมการสร้างสรรค์ประติมากรรมในประเทศไทยตั้งแต่ยุคโบราณแล้ว ยังมีลักษณะโดดเด่นจำเพาะของยุคนั้นๆ เช่น ‘พระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะสุโขทัย’ ที่อยู่กลางห้องนั้น
มีพระพักตร์รูปไข่ ขมวดพระเกศาเล็ก พระนาสิกโด่งและงุ้ม ส้นขอบพระโอษฐ์โค้งคล้ายคลื่น พระหัตถ์เรียวยาว ปลายนิ้วพระหัตถ์ทั้ง 4 ยาวไม่เสมอกัน ตรงกับแบบนิยมของพระพุทธรูปสุโขทัยหมวดใหญ่ทุกประการ หรืออย่างชิ้นที่คุณเสริมคุณพูดถึง คือ ‘พระพุทธรูปนั่งปางมารวิชัยทรงเครื่องต้น ศิลปะรัตนโกสินทร์’ นั่งเหนือฐานยกสูง ทรงเครื่องต้นอย่างพระมหาจักรพรรดิ เป็นรูปแบบที่พบแล้วตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลาย และได้รับความนิยมอย่างมากในสมัยรัชกาลที่ 3 เป็นต้นมา
ที่พิเศษคือมีการแสดงออกถึงอิทธิพลศิลปะต่างชาติ ด้วยลวดลายประดับฐานเป็นเถาองุ่น ฯลฯ นอกจากนี้ยังมีบางชิ้นที่ดูเผินๆ อาจไม่เห็นเป็นพระพุทธรูป อย่าง ‘ประทับนั่งปางโปรดพกาพรหม ศิลปะรัตนโกสินทร์’ เป็นรูปพกาพรหม (บ้างเทียบเป็นพระอิศวร) ที่ประทับบนหลังพระโค แต่ถ้ามองดีๆ ตรงเศียรจะเห็นพระพุทธเจ้าขนาดเล็กนั่งอยู่ สื่อให้เห็นถึงการที่ศาสนาพุทธอยู่เหนือศาสนาพราหมณ์ เป็นต้น
เมื่อออกจากห้องแรกที่เป็นเสมือนบทนำ เราได้เข้าไปในโถงใหญ่สุดอลังการ จัดเรียงประติมากรรมนับร้อยชิ้นไว้ตามหมวดหมู่ เดินตามทางเดินไปทีละโซนได้ง่ายๆ เริ่มด้วยโซนของรูปปั้นภาพเหมือนของพระมหากษัตริย์และขุนนางชั้นสูง
“ผมสนใจการต่อจิกซอว์ประวัติศาสตร์ศิลปะประติมากรรมของไทย จากพระพุทธรูป ซึ่งเป็นประติมากรรมที่ได้รับการเก็บรักษามายาวนานที่สุด แต่ที่จริงมันมีประติมากรรมประกอบสถาปัตยกรรม อย่างคันทวยหรือถ้วยชาม ของใช้ แต่แน่นอนว่า พอเป็นพระพุทธรูปมันมีศาสนาค้ำจุนอยู่ ทำให้สืบทอดมายาวนานกว่า จากนั้นเชื่อมไปสู่การเข้ามาของเทคนิคศิลปะแบบตะวันตก ในสมัยรัชกาลที่ 5 ถึง 7”
ในส่วนนี้มีการจัดแสดงรูปหล่อสำริดพระพักตร์ของรัชกาลที่ 5 โดย เซซาเร ฟันตาคิโอติ (Cesare Fantacchiotti) รวมถึงรัชกาลที่ 6 และ 7 และรูปเหมือนกรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ โดย คอร์ราโด เฟโรชี (Corrado Feroci) หรือ อาจารย์ ศิลป์ พีระศรี ไปจนถึงรูปเหมือนของอาจารย์ศิลป์ โดยลูกศิษย์ของท่าน คือ สนั่น ศิลากรณ์ คู่กับการฉายวิดีทัศน์บันทึกภาพการสอนของอาจารย์ศิลป์ที่มหาวิทยาลัยศิลปากร สื่อถึงการส่งต่อฝีมือช่างแบบตะวันตกให้กับศิลปินไทยในเวลาต่อมา
นอกจากการเปลี่ยนแปลงทางทักษะแล้ว งานของอาจารย์ศิลป์ยังแสดงถึงการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองที่สำคัญยิ่ง โดยเฉพาะงานอนุสาวรีย์ของท่านที่ถูกว่าจ้างในสมัยหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง (พ.ศ. 2475) มีการปรับเปลี่ยนกอปรสร้างสิ่งที่เรียกว่า ‘ชาติไทย’ ขึ้นใหม่
“Nationalism หรือการสร้างชาตินิยม เป็นศาสตร์ทางรัฐศาสตร์ที่ใช้กันมากในยุคนั้น คือช่วงสงครามโลกทั้งสองครั้ง กระแสสร้างชาตินิยมมันเติบโตขึ้นในเยอรมนี อังกฤษ ฝรั่งเศส การสร้างความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันในชาติ เกี่ยวโยงกับการสร้างอัตลักษณ์ การออกแบบวีรบุรุษ วีรสตรี ซึ่งต้องยอมรับว่าศิลปะก็คือเครื่องมือหนึ่งในการสร้างสิ่งเหล่านั้นมาตลอด
“ฟังดูต่ำต้อยมาก แต่มันก็จริง“ คุณเสริมคุณหัวเราะแล้วพูดต่อไปถึงอีกชิ้นที่จัดแสดงอยู่ใกล้ๆ กัน คือแบบพระเศียรขนาด 1 : 1 ของอนุสาวรีย์พระเจ้าตากสินที่ตั้งอยู่ที่วงเวียนใหญ่ ปั้นโดยอาจารย์ศิลป์ พีระศรี
“รัชกาลที่ 1 ทรงปราบดาภิเษกเป็นกษัตริย์หลังพระเจ้าตากสิน ดังนั้น มันมีนัยที่น่าสนใจมาก อีกอนุสาวรีย์ที่สร้างโดยคณะราษฎรคือท้าวสุรนารี ซึ่งเป็นอนุสารีย์สามัญชนคนแรกของไทยด้วย”
เมื่อพูดถึงประติมากรรมชิ้นเอกที่สะท้อนเรื่องการเปลี่ยนผ่านของสังคมในคอลเลกชันนี้ คงต้องพูดถึง ‘ครุฑ’ งานขนาดมหึมาที่ถอดแบบมาจากครุฑบนตึกของอาคารไปรษณีย์ไทยที่บางรัก
“ชิ้นนี้มีความย้อนแย้งที่น่าสนใจทีเดียว ครุฑเป็นพาหนะของพระนารายณ์ เป็นตราที่หมายถึงพระราชอำนาจ (คติเทวราชาสมัยโบราณเชื่อว่า ‘กษัตริย์’ คือ ‘พระนารายณ์’ อวตาร เป็นที่มาของชื่อราชวงศ์จักรี เนื่องจาก จักร เป็นอาวุธของพระนารายณ์) ทำไมคณะราษฎรที่เหมือนไม่เห็นด้วยกับสิ่งนี้ เลือกเอาครุฑไปใส่ที่ตึกไปรษณีย์” คุณเสริมคุณชวนเราคิด
“แต่เขาตีความใหม่ เป็นเรื่องของการสื่อสาร ครุฑตนนี้ถ้าสังเกตดีๆ จะเกาะอยู่บนปากแตรงอน สไตล์ที่ใช้ ผมตีความว่าเป็นศิลปะช่วง Neo-fascism เป็นเส้นแข็งแรง ทำให้นึกถึงรูปปั้นร่วมสมัยเดียวกันจากโซเวียต มันเสร็จช่วงระหว่างสงครามโลกครั้งที่หนึ่งและสอง ซึ่งชิ้นนี้อาจารย์ศิลป์เป็นคนออกแบบ”
นอกจากอาจารย์ศิลป์แล้ว เราทราบว่าคณะศิษย์ของท่านยังมีส่วนในการสร้างงานชิ้นนี้ด้วย อาจารย์แช่ม แดงชมพู ผู้ปั้นแขนครุฑ อาจารย์สิทธิเดช แสงหิรัญ ผู้ปั้นปีก และอาจารย์พิมาน มูลประมุข ผู้ปั้นลำตัวครุฑ เพื่อประดับที่อาคารไปรษณีย์กลาง ใน พ.ศ. 2480 ส่วนชิ้นที่เป็นสำริดที่จัดแสดงอยู่นี้ เป็นการร่วมมือระหว่างศูนย์ประติมากรรมกรุงเทพกับบริษัทไปรษณีย์ไทยใน พ.ศ. 2549 โดยดำเนินการจัดสร้างแล้วเสร็จใน พ.ศ. 2552 เพื่อเป็นการอนุรักษ์และเผยแพร่ประติมากรรมชิ้นเอกนี้สืบไป
ติดๆ กันกับครุฑนั้น มีงานปั้นชุดโขนอันประณีตของ อาจารย์จักรพันธุ์ โปษยกฤต ชวนให้คิดต่อเรื่องอัตลักษณ์ความเป็นไทยในศูนย์ประติมากรรมแห่งนี้ เราจึงถามคุณเสริมคุณต่อไปว่า สำหรับเขา ‘ความเป็นไทย’ ในประติมากรรมเหล่านี้คืออะไร จับต้องได้หรือไม่ คุณเสริมคุณนิ่งไปสักครู่ก่อนจะตอบว่า
“เป็นคำถามที่กว้างและท้าทายสำหรับการตอบ ตอบได้หลายมิติ สำหรับผมความเป็นไทยไม่ใช่ลายไทย ลายไทยเป็นส่วนหนึ่งของการแสดงออกความเป็นไทยชนิดหนึ่ง ความเป็นไทยในมุมมองผมมีทั้งรูปธรรมและนามธรรม ในส่วนของรูปธรรม ก็คือที่มองเห็นได้ เช่น สถาปัตยกรรมแบบไทยประเพณี แปลว่าแบบที่นิยมทำกันมา อย่างไรก็ดี ในแต่ละยุค อย่างเช่นก่อนสมัยรัชกาลที่ 3 เก๋งจีนมันก็ไม่ปรากฏ ดังนั้นพอเวลาบางคนบอกว่า วัดไทยที่มีเก๋งจีนอยู่ด้วยคือไทยประเพณี มันก็ไม่ถูกเสียทีเดียว
“ผมจึงไม่ให้นิยามของความเป็นไทยในรูปแบบไทยรูปแบบหนึ่ง เพราะมันมีการเปลี่ยนแปลงมาตลอด” คุณเสริมคุณขยายความ
“ความเป็นไทยเนี่ย เราสูดหายใจอยู่บนผืนแผ่นดินไทย เรายืนอยู่ที่นี่ เรากินอาหารไทย เราคบกับคนไทย เราจึงเป็นไทย ถามว่างานของ Alex Face หรือ ของคุณโลเล (ทวีศักดิ์ ศรีทองดี) มันไทยไหม ในเมื่อมันไม่มีลายไทยเลย แต่ผมว่ามันเป็นไทยด้วยความสนุก ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของคนไทยที่รักสนุก ไม่คิดมาก ต้องมีเหตุผลไหมล่ะ ที่กระต่ายมันมีสามตา คงมีเหตุผลแหละ แต่เราไม่จำเป็นต้องรู้ทั้งหมด แค่มันมีปฏิกิริยากับเรา เรารู้สึกได้”
ในโซนถัดมา เราเห็นผลงานที่มีความร่วมสมัยและหลากหลายมากขึ้น เราได้ดูงานสื่อประสมที่สะท้อนทั้งอัตลักษณ์ของศิลปิน อาทิ บทเพลงแห่งราตรีกาล ของ มานพ สุวรรณปินฑะ ที่เป็นรูปใบหน้าสีทอง เปิดเป็นโพรงเข้าไปด้านในหัว
งาน ‘ภาพเหมือน’ ของจักรพันธุ์ วิลาสินีกุล มีการจัดวางรูปปั้นคนขายาวในตู้กระจกขอบไม้ ซึ่งศิลปินบอกว่าเป็นการเปิดเผยตัวตนอย่างแท้จริง ไปจนถึงงานที่พูดถึงประเด็นสังคมและการเมืองอย่างตรงไปตรงมา เช่น สินค้าส่งออก โดย ทวี รัชนีกร ที่พูดถึงการส่งออกผู้หญิงไทยประหนึ่งสินค้าทางเพศ Adam & Steve ที่พูดถึงเรื่องรักร่วมเพศในสังคมอย่างขบขัน เป็นต้น
มาถึงตรงนี้ทำให้เรานึกถึงประเด็นร้อนทางสังคมอีกอย่าง คือการทำลายอนุสาวรีย์ในเมืองนอก ที่มีกระแสเริ่มมาจากการเรียกร้องสิทธิของชาวผิวสี จนผู้คนเริ่มไปคุ้ยประวัติศาสตร์และหันมาทำลายรูปปั้นของวีรบุรุษที่เคยมีประวัติการค้าทาสผิวสี เราจึงถามคุณเสริมคุณว่า เขามีความเห็นอย่างไรเกี่ยวกับเรื่องนี้บ้าง
“ประติมากรรมนั้นมีวัตถุประสงค์ที่กว้างกว่า (อนุสาวรีย์) อาจจะเกี่ยวกับการเมืองด้วย แต่บางครั้งมันก็แค่การตกแต่ง หรือเกี่ยวกับศาสนา เกี่ยวกับการรับใช้ในราชสำนัก ฯลฯ ส่วนอนุสาวรีย์นั้นเป็นเรื่องแนวคิดทางการเมืองในแต่ละช่วง เกี่ยวข้องกับรัฐศาสตร์โดยตรง การเป็นสัญลักษณ์ของการปกครอง ที่เขาไปทำลายมันอยู่ในหมวดนี้
“ถ้าในอนาคตมีการตีความกันใหม่ว่า ใครบางคนที่เป็นอนุสาวรีย์ไม่เหมาะสมแล้ว ก็เกิดการเปลี่ยนแปลงได้ อนุสาวรีย์เกี่ยวข้องกับคนจำนวนมากอยู่ในพื้นที่สาธารณะ ดังนั้นเมื่อความคิดด้านเมืองเปลี่ยนไปในแต่ละยุคสมัย อนุสาวรีย์ก็ต้องเปลี่ยน แต่ประติมากรรมแบบ Abstract ไม่น่าจะโดนนะ เพราะมันไม่เกี่ยวกับการเมือง เกี่ยวกับความงามมากกว่า”
เราถามต่อว่า ในเมืองไทยจะเกิดเหตุการณ์แบบนั้นด้วยไหม
“ผมว่าเกิดได้หมด การตีความว่าคนคนนี้ดีหรือไม่ดี การยกย่องหรือไม่มันก็เกี่ยวกับทัศนคติในแต่ละช่วง คุณลองคิดดูในช่วงตั้งอเมริกาแรกๆ ด้วยบริบทของคนและสังคมตอนนั้น ก็ไม่แปลกที่นักค้าทาสจะได้รับการยกย่อง แต่ตอนนี้มันไม่ได้” คุณเสริมคุณแสดงความเห็น
“ผมไม่อยากตัดสินว่าเราสมควรทำไหม ผมแค่อยากจะบอกว่า มันก็เป็นเช่นนั้นแหละ มนุษยชาติทำลายสิ่งที่ตัวเองคิดว่าไม่ดีในแต่ละช่วงเวลามาตลอด คุณไม่สังเกตเหรอว่ารูปปั้นกรีกจำนวนมหาศาลจมูกหัก มันเป็นเพราะว่าคนมุสลิม หรือความเชื่ออื่นที่เข้าไปมีอิทธิพลในพื้นที่อยู่ช่วงหนึ่ง เขาก็เอาก้อนหินไปทุบตรงนี้เพื่อแสดงถึงความไม่เคารพ จริงๆ คือมันถูกทำมาตลอด มันเลยไม่แปลกที่จะเห็นมันถูกทำซ้ำ ประวัติศาสตร์โลกมันโหดร้าย
“ผมคิดว่า บางอย่างที่มันแย่มากๆ อย่างการทำลายพระพุทธรูปโบราณขนาดใหญ่โดยตาลีบัน ก็ทำให้เกิดแรงกระเพื่อม เกิดมาเป็นผลงานชิ้นนี้ด้านหน้า อย่างน้อยเหตุการณ์นั้นก็ทำให้เกิดศิลปะชิ้นนี้หนึ่งชิ้น” (หัวเราะ)
คุณเสริมคุณอ้างอิงถึงงานชื่อ Stop โดย วิชัย สิทธิรัตน์ เป็นงานสำริดกึ่ง Abstract ขนาดสูงกว่า 4 เมตร มองเห็นเด่นสง่าอยู่ตรงสนามหญ้าด้านหน้าศูนย์ฯ มีลักษณะเหมือนพระพุทธรูปที่ถูกลดทอนลงเหลือเพียง ‘มือ’ ของท่านสองข้างที่ทำมุทราเป็นปางห้ามญาติอย่างเห็นได้ชัด คำบรรยายของศิลปินเขียนไว้ว่า
“เมื่อจิตเข้าสู่สภาวะแห่งความเมตตาธรรม กายก็จะหยุดจากการฆ่า หยุดจากการเบียดเบียนกัน หยุดจากการทำร้ายจิตใจคนอื่น…”
“ในเชิงของผม ผมก็ต้องรู้สึกว่าเส้นทางเดินของอารยธรรมมันมีคุณค่า ควรแก่การระลึกถึงและเก็บรักษา แต่ถ้าคุณอยากทำลายมันขนาดนั้น แล้วกระแส เชื่อกันจริงๆ โหวตทั้งชุมชน โหวตทั้งประเทศว่าคุณไม่เอาสิ่งนี้แล้ว เราก็ยกไปอยู่ในพิพิธภัณฑ์ที่เล่าเรื่องประวัติศาสตร์ได้นะ ไปพูดว่าช่วงหนึ่งเราเคยมีสิ่งนี้ๆ เคยมีคนคนนี้เคยทำสิ่งนี้”
การเดินของเราวนจบด้วยคำถามสุดท้าย ว่าด้วยอนาคตของประติมากรรมไทย
“จากนี้ไป เราเห็นได้ชัดว่าการแบ่งประเภทศิลปะเป็นจิตรกรรม ประติมากรรม ภาพพิมพ์ เนี่ย มันได้พ้นสมัยไปแล้ว คณะมหาวิทยาลัยที่มีชื่อเหล่านี้ต้องเปลี่ยนได้แล้ว มันยึดโยงกับเวลานะ ศิลปินสมัยนี้อย่าง ฤกษ์ฤทธิ์ ตีระวนิช เนี่ย จะไปอยู่คณะไหน ถ้าตอบได้ไม่ต้องเปลี่ยนชื่อ! (หัวเราะ)
“ทิศทางประติมากรรมจะเป็นส่วนหนึ่งในทิศทางใหญ่ของศิลปะที่มีการเบลนด์เทคนิค ไม่ได้เป็นสิ่งที่นิยามแบ่งแยกศิลปะอีกต่อไป แต่มันจะผสมรวมเข้าหากัน ตัวอย่างเช่นฝีมือในการปั้นให้เหมือน ในยุคที่ไม่มีภาพถ่าย งานลักษณะคลาสสิก เมื่อเทียบกับงานช่วงที่มีภาพถ่าย เช่น งานของ โอกุสต์ รอแด็ง (Auguste Rodin) จะเห็นว่าเขาไม่ได้เน้นให้เหมือนแล้ว เพราะภาพถ่ายที่ทำหน้าที่นั้นไปแล้ว
“มายุคนี้เรามีเครื่อง Digitize มีเครื่องพิมพ์ 3D Printing อันนี้ยิ่งหนักเลย มันทำให้คุณต้องปั้นสิ่งที่สื่อความคิด หรือสื่อวิญญาณ สองสิ่งสำคัญของความเป็นมนุษย์ มันเป็นเรื่องท้าทาย แค่ปั้นให้เหมือนคงไม่ใช่แล้ว นอกจากนี้ตัว Medium ก็คงเปลี่ยนไป เป็นได้ทั้งสำริด พลาสติก กระดาษ หรือแม้แต่แก้ว ในอนาคตอาจจะพิมพ์ 3D ด้วยสิ่งเหล่านี้ก็ได้”
แน่นอนว่าเมื่อประติมากรรมเปลี่ยน การรับรู้ของคนกับประติมากรรมก็ต้องเปลี่ยนไป นี่เป็นเหตุผลหนึ่งที่คุณเสริมคุณตั้งใจสร้างแหล่งเรียนรู้ให้ตั้งอยู่บนพื้นที่โครงการ Bangkok Creative Playground พื้นที่ที่รวบรวมบริษัทและหน่วยงานด้านความคิดสร้างสรรค์ของกลุ่มบริษัท CMO. แปลว่าประติมากรรมชิ้นเอกเหล่านี้ ต้องอยู่ในพื้นที่เดียวกับพนักงานกว่า 100 ชิ้น เป็นทั้งบรรยากาศและแรงบันดาลใจให้กับพวกเขาและคนที่แวะมาเยี่ยมเยียน จนเรียกได้ว่า ประติมากรรมและคนในพื้นที่นี้เป็นสิ่งสะท้อนของกันและกัน นอกจากนี้ ที่นี่ยังสร้างโปรแกรมการเรียนรู้สำหรับหมู่คณะต่างๆ มากมาย ตั้งแต่นักเรียนอนุบาลไปจนถึงผู้ป่วยจิตเวช
ก่อนกลับบ้าน เรายืนมองประติมากรรมชื่อ ‘อาทิตย์’ โดย ณภัทร ธรรมนิยา อยู่นานมาก พลางครุ่นคิดถึงคำถามแรกที่เราตั้งไว้ “ประติมากรรมคืออะไร” บทสนทนากับคุณเสริมคุณอาจจะช่วยไขกระจ่างลักษณะและบทบาทของศิลปะแขนงนี้ได้พอสมควร แต่ท้ายที่สุด มวลความรู้สึกอันเป็นเอกลักษณ์ที่พวกมันส่งมากระทบใจเรา อาจจะเขียนบรรยายเป็นตัวหนังสือไม่ได้อยู่ดี
ที่อยู่และเบอร์ติดต่อ
เลขที่ 4/18-19 ซอยนวลจันทร์ 56 แขวงคลองกุ่ม เขตบึงกุ่ม กรุงเทพฯ 10230
โทรศัพท์ : 0 2088 3888 ต่อ 1303, 1314
โทรสาร : 0 2088 3868
เว็บไซต์ : www.bangkoksculpturecenter.org
อีเมล : [email protected]
วันและเวลาทำการ
วันอังคาร-วันเสาร์ 10.00 – 16.00 น. (ปิดวันอาทิตย์ วันจันทร์ และวันหยุดราชการ)
ไม่มีค่าเข้าชม
