หลังจากที่มิชลินประกาศว่า เมืองที่จะให้รางวัลจังหวัดล่าสุดคือจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ถึงแม้ว่าจะยังไม่มีดาวไปลงที่กรุงเก่า ก็ทำให้ความคิดที่ผมเคยคิดไว้ว่า อยุธยาคงมีศักยภาพบางอย่างในการกลายเป็นเมืองแห่งอาหารการกินชัดเจนยิ่งขึ้น

ก่อนหน้านี้อยุธยาเป็นเมืองท่องเที่ยวที่นิยมของชาวไทยและชาวต่างชาติ เหตุผลเพราะมีสถานที่ท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมอยู่มาก และสาเหตุสำคัญคืออยู่ใกล้เมืองหลวงแบบสามารถวางแผนท่องเที่ยวแบบไปกลับได้ในวันเดียว และใช้เวลาเดินทางไม่นาน

แม้แต่ช่วงที่นักท่องเที่ยวต่างชาติเดินทางเข้าประเทศไทยไม่ได้ แต่อยุธยาก็ยังเป็นที่นิยมในหมู่นักท่องเที่ยวคนไทย โดยเฉพาะภาพของร้านอาหารและคาเฟ่ ที่เริ่มเห็นมากขึ้นเทียบเท่าการท่องเที่ยวโบราณสถาน และเข้าวัดเพื่อไหว้พระ ร้านอาหารและคาเฟ่ใหม่ ๆ รวมถึงโรงแรมหรู ห้างใหญ่ก็เริ่มผุดขึ้นพร้อม ๆ กันอย่างมีนัยยะ

หากลองดูในโซเชียลมีเดีย อยุธยาก็จะมีภาพวัดเก่า สลับกับรูปโรงแรม คาเฟ่และอาหารเสมอ นั่นคือภาพลักษณ์ที่นักท่องเที่ยวนึกถึงและเป็นกิจกรรมหลักเมื่อมาเที่ยวอยุธยา ยังไม่รวมรูปกุ้งเผาที่กลายเป็นเมนูที่ขาดไปไม่ได้แล้วเมื่อมาเยือน 

ทำเลที่ตั้งและภูมิประเทศทำให้อยุธยากลายเป็นอู่ข้าวอู่น้ำ ผู้คนมีวิถีชีวิตกับสายน้ำ มีแม่น้ำสำคัญหลายสายไหลมารวมกัน รวมกันในระดับที่ท่วมหนักบ้างเบาบ้างทุกปีตามประวัติศาสตร์ แต่ชาวอยุธยาก็อยู่ร่วมกับแม่น้ำได้ (อย่างน้อยก็ในอดีต) ที่น้ำท่วมไม่เป็นปัญหานักหากเทียบกับปัจจุบัน น้ำท่วมเป็นโอกาสหาปลากินได้อย่างเหลือเฟือโดยแทบไม่ต้องลงจากเรือน

อยุธยากับความเป็นไปได้ในการเป็นเมืองแห่งอาหารแห่งใหม่ของไทย
อยุธยากับความเป็นไปได้ในการเป็นเมืองแห่งอาหารแห่งใหม่ของไทย

การกินกุ้งเผาเมื่อมาอยุธยาจึงไม่ได้เป็นเมนูที่เกิดขึ้นมาลอย ๆ เพียงแต่ว่าการจับกุ้งแม่น้ำตามหัวเสาเรือน เสาสะพานแบบในสมัยก่อนนั้น น้อยลงจนแทบจะหาไม่ได้อีกแล้ว ความต้องการกินกุ้งในปริมาณมหาศาลทำให้กุ้งนั้นกลายเป็นกุ้งเลี้ยงในแหล่งอื่น ๆ ในประเทศและจังหวัดรอบข้าง หรือไม่ก็เป็นกุ้งนำเข้าจากต่างประเทศ มากกว่ากุ้งจากแม่น้ำธรรมชาติที่หาความแน่นอนในจำนวนแต่ละวันไม่ได้เลย ตรงนี้อาจจะกลายเป็นปัญหาต่อไปในเรื่องความยั่งยืนของอาหารที่จำเป็นต้องหาทางแก้ไขต่อไป

แต่อยุธยายังมีความหลากหลายทางอาหารมากกว่ากุ้งเผา น่าดีใจที่หากดูในลิสต์รายชื่ออาหารที่มิชลินแนะนำในมิลลิน ไกด์ ร้านอาหารในอยุธยาเป็นร้านอาหารแบบบ้าน ๆ ที่เป็นตัวแทนทั้งเรื่องการกินแบบพื้นบ้าน ความผูกพันกับสายน้ำ และความหลากหลายของเชื้อชาติ และวัฒนธรรมในอยุธยาได้ดี ถึงแม้จะไม่ใช่เนื้อสะเต๊ะ แต่สะเต๊ะกับโรตีสายไหม เป็นร้านอาหารที่ยังบอกว่า มีวัฒนธรรมอาหารมุสลิมในจังหวัดนี้ ร้านอาหารพื้นบ้านที่ได้รางวัล ก็เป็นอาหารที่บางเมนูก็มีพื้นมาจากการกินของคนอยุธยา ที่กินอาหารง่าย ๆ กินปลาแม่น้ำ รสเผ็ดปร่า และใช้สมุนไพรรอบตัว 

ร้านที่ยังไม่ได้ถูกแนะนำแต่ก็เป็นที่นิยมของนักท่องเที่ยว ก็มีอาหารไทยโบราณเป็นเมนูแนะนำของร้าน จะรวมไปถึงคาเฟ่ที่เกิดขึ้นมาในช่วงสองสามปี กลายเป็นปรากฏการณ์คาเฟ่ขนมไทยก็อยู่ในอยุธยา ตามที่มีการอ้างอิงและกล่าวถึงที่มาที่ไปถึงท้าวทองกีบม้าตามประวัติศาสตร์

อยุธยากับความเป็นไปได้ในการเป็นเมืองแห่งอาหารแห่งใหม่ของไทย
อยุธยากับความเป็นไปได้ในการเป็นเมืองแห่งอาหารแห่งใหม่ของไทย

ข้อดีของความเป็นเมืองหลวงเก่าแก่ของอยุธยา ทำให้เกิดอาหารขึ้นจำนวนมาก ทั้งอาหารแบบชาวบ้านหรือจากในรั้วในวัง รวมถึงการกล้าเปิดรับวัฒนธรรมการกินจากต่างชาติ ทำให้อยุธยากลายเป็นหม้อหลอมวัฒนธรรมอาหารที่น่าทึ่งในยุครุ่งเรือง หากนำประวัติศาสตร์ตรงนี้มาพัฒนาต่อได้ จะถือเป็นจุดแข็งและเป็นขุมทรัพย์ ในการเอามาพัฒนาทิศทางของเมืองแห่งอาหารการกินได้อย่างแข็งแรง และไม่เกิดขึ้นอย่างไร้ที่มาที่ไป

ความคิดเห็นส่วนตัว ผมคิดว่าอยุธยาน่าจะกลายเป็นเมืองอาหารได้ ไม่แพ้เมืองอาหารที่ได้รับรางวัลจากเมืองสร้างสรรค์ด้านวิทยาการอาหารจาก UNESCO แบบภูเก็ต เพราะมีมรดกทางวัฒนธรรมที่ยังสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน นักท่องเที่ยวก็พร้อมจะตกอยู่ในภวังค์ของความเก่าแก่ ดั้งเดิม และความแท้ จนเปิดใจรับอาหารตำรับโบราณ อาหารพื้นบ้านได้ง่าย

มองความเป็นไปได้ข้างหน้าของอาหารอยุธยา จากการมองไปข้างหลัง

แต่ไม่ใช่ว่าอยุธยาจะต้องขายแต่ประวัติศาสตร์และของเก่าเท่านั้น จิตวิญญาณความเป็นเมืองที่พร้อมเปิดรับอะไรใหม่ ๆ โดยเฉพาะความร่วมสมัยของวัฒนธรรมอื่น ยังคงเป็นดีเอ็นเอที่น่าสนใจ ไม่แปลกใจเลยที่จะเกิดธุรกิจร้านกาแฟ ร้านขนม หรืออาหารที่ไม่ใช่ของพื้นบ้านและดั้งเดิมในอยุธยาได้ และเป็นที่นิยมของทั้งคนอยุธยาเองและนักท่องเที่ยว และน่าจะมีศักยภาพที่จะสร้างสรรค์อาหารใหม่ ๆ ได้

มาถึงวันนี้เหมือนรางวัลมิชลินส่องสปอตไลต์มาที่อยุธยาแล้ว นักลงทุนก็เหมือนจะมองเห็นทรัพย์สินอันมีค่าของเมืองนี้อยู่แล้วและพร้อมที่พัฒนา แต่สิ่งที่ยังเห็นไม่มากนัก คือความแข็งแรงจากภายในจังหวัดที่จะชูเรื่องเมืองแห่งอาหารนี้ได้จริงจังไปในทิศทางไหน 

มองความเป็นไปได้ข้างหน้าของอาหารอยุธยา จากการมองไปข้างหลัง

เท่าที่ผ่านมาผมพอได้เห็นแรงขับเคลื่อนจากกลุ่มเจ้าของกิจการรุ่นใหม่ ๆ ของร้านอาหารและคาเฟ่ในอยุธยา พยายามผลักดันให้อาหารของอยุธยากลายเป็นจุดหมายใหม่ของนักท่องเที่ยว แต่ก็ต้องการความร่วมมือกันจากหลายฝ่าย โดยเฉพาะผู้กำหนดนโยบายของเมือง ซึ่งจะคว้าโอกาสนี้ไว้และสร้างให้แข็งแรงมาจากภายใน

เชื่อว่าหลังจากปีนี้ ภาพของอาหารของอยุธยาจะเป็นที่สนใจมากยิ่งขึ้น เราจะได้รู้จักอยุธยาได้ลึกกว่ากุ้งเผาและโรตีสายไหมแน่นอนครับ

Writer

Avatar

จิรณรงค์ วงษ์สุนทร

Art Director และนักวาดภาพประกอบ สนใจเรียนรู้เรื่องราวเบื้องหน้าเบื้องหลังของอาหารกับกาแฟ รวบรวมทั้งร้านที่คิดว่าอร่อย และความรู้เรื่องอาหารไว้ที่เพจถนัดหมี และรวมร้านกาแฟที่ชอบไปไว้ใน IG : jiranarong2