วิชาประวัติศาสตร์พุทธศาสนา

* ปิดรับลงทะเบียนแล้ว *

The Cloud School : โรงเรียนวัด คือหลักสูตรพิเศษที่ พระพรหมศากยวงศ์วิสุทธิ์ (อนิลมาน ธมฺมสากิโย) ร่วมกับ The Cloud สอนเรื่องประวัติศาสตร์พุทธศาสนา ผ่านการบรรยาย 5 ครั้ง ใน 5 หัวข้อ ประกอบด้วย

1. ประวัติศาสตร์ของประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา (วันศุกร์ที่ 27 มิถุนายน พ.ศ. 2568) ลงทะเบียนครบแล้ว

2. ประวัติศาสตร์ของพระพุทธเจ้า (วันเสาร์ที่ 28 มิถุนายน พ.ศ. 2568) ลงทะเบียนครบแล้ว

3. ประวัติศาสตร์ของพระธรรม (วันอาทิตย์ที่ 29 มิถุนายน พ.ศ. 2568) ลงทะเบียนครบแล้ว

4. ประวัติศาสตร์พระสงฆ์ (วันเสาร์ที่ 5 กรกฎาคม พ.ศ. 2568) ลงทะเบียนครบแล้ว

5. การสร้างประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนาในปัจจุบัน (วันอาทิตย์ที่ 6 กรกฎาคม พ.ศ. 2568) ลงทะเบียนครบแล้ว

เวลา 14.00 – 18.00 น. ณ ตึกกวีบรรณาลัย วัดบวรนิเวศวิหาร 

ผู้ฟังเลือกเข้าร่วมเฉพาะหัวข้อที่สนใจได้ การบรรยายแต่ละครั้งรับผู้เรียนได้ 50 คน ต้องลงทะเบียนล่วงหน้า โดยไม่มีค่าใช้จ่าย

วิทยากร

พระพรหมศากยวงศ์วิสุทธิ์ เป็นพระชาวเนปาล เชื้อสายศากยวงศ์ เรียนจบปริญญาโทด้านมนุษยวิทยาจากมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ และปริญญาเอกด้านมนุษยวิทยาจากมหาวิทยาลัยบรูเนล ประเทศอังกฤษ เป็นหนึ่งในคลังสมองของสหประชาชาติด้านความยั่งยืน ได้รับรางวัล Guardians of The Planet ของ UNESCO ได้รับเชิญไปบรรยายเรื่อง Sustainable Brand ให้ผู้บริหารระดับสูงของบริษัทขนาดใหญ่กว่า 1,500 แห่งในหลายประเทศ รวมถึงเป็นอาจารย์สอนพุทธศาสนาในมหาวิทยาลัยชั้นนำของสหรัฐอเมริกา และสหราชอาณาจักร ผู้ช่วยเจ้าอาวาสพระอารามหลวงวัดบวรนิเวศวิหาร 

และเป็นผู้ค้นพบหลักฐานสำคัญทางประวัติศาสตร์ทำให้ทราบว่า จุดประสูติของพระพุทธเจ้าที่แต่เดิมเชื่อกันไม่ถูกต้อง 

เนื้อหา

เพื่อให้เข้าใจเนื้อหาและเจตนาของผู้สอน เราจึงขอนำเสนอสิ่งที่ได้จะเรียนใน The Cloud School : โรงเรียนวัด ผ่านบทสนทนากับท่านอนิลมาน 

พระอาจารย์จะสอนวิชาประวัติศาสตร์พุทธศาสนาอย่างไรครับ

คงไม่ใช่ประวัติศาสตร์ที่จะมานั่งเล่าไทม์ไลน์ เพราะหาดูได้ทั่วไป สิ่งที่อาจารย์จะสอนคือการตีความว่าประวัติศาสตร์คืออะไร บ้านเราตีความว่าประวัติศาสตร์คือข้อเท็จจริงที่ต้องบันทึกไว้ สิ่งที่อาจารย์สนใจมากกว่า คือเมื่อเราวิเคราะห์ศึกษาแล้ว มันเชื่อมโยงยังไงได้บ้าง เวลาเราศึกษาพุทธประวัติ พระพุทธเจ้าเป็นคนในอดีตเมื่อ 2,500 ปีที่แล้ว อยู่ที่อินเดีย ไม่น่าจะเกี่ยวอะไรกับเรา และหลายคนมองว่าท่านเป็นศาสดาในแง่ของความศักดิ์สิทธิ์ แต่ในความหมายของพระพุทธเจ้า เรียกศาสดาได้ เพราะแปลว่า ครูสอนเฉย ๆ ท่านไม่ได้เป็นเทพเจ้า ท่านเป็นคน สิ่งแวดล้อมของคนยุคนั้นกับยุคนี้ต่างกัน แต่วิธีคิดไม่ได้ต่างกัน ถ้าเรามองว่าพระพุทธเจ้ามาเกิดยุคนี้ คำสอนของท่านที่ใช้กับปัญหาที่เราเจออยู่ทุกวันจะเป็นอย่างไร

หมายความว่าเราจะไม่ได้เรียนแค่เรื่องของอดีต 

หลักฐานเกี่ยวกับพุทธศาสนาเก่าที่สุดที่พบ คือการบันทึกเมื่อพุทธศาสนาผ่านไปแล้ว 400 ปี ที่ศรีลังกาซึ่งอยู่ห่างจากอินเดียตอนเหนือที่พระพุทธเจ้าประทับออกไปประมาณ 1,000 กิโลเมตร สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ผู้แต่งหนังสือพุทธประวัติที่เราใช้กันอยู่ทุกวันนี้ ท่านเขียนไว้ในคำนำชัดเจนว่า สิ่งที่ท่านเขียนเกิดขึ้นเมื่อ 2,500 ปีที่แล้ว ไม่มีอะไรที่พิสูจน์ได้ แต่สิ่งที่พิสูจน์ได้ก็คือธรรมะของพระองค์ ซึ่งเราพิสูจน์ได้ด้วยตัวของเราเองว่าคำสอนนั้นผิดหรือถูก การศึกษาของเรามันพังเพราะมัวยึดติดกับอดีต ไม่ได้สอนปัจจุบัน และไม่ได้เตรียมรับอนาคต เราต้องพูดถึงปัจจุบัน เอาคุณค่าที่มีมาใช้กับปัจจุบัน ตอนเชื่อมกับอดีตข้อเท็จจริงจะใช่ไม่ใช่ไม่รู้ แต่พิสูจน์ได้ด้วยปัจจุบัน 

สิ่งที่พระอาจารย์สอนอาจจะไม่ตรงกับเรื่องราวที่เราเคยเรียนกัน

อาจารย์ไม่ได้สอนเพื่อให้จำไปสอบ แต่สอนเพื่อกระตุ้นความคิด สอนให้เอาไปใช้ในชีวิตประจำวัน อีกแง่ตำราก็ต้องพัฒนาตลอดเวลา ก่อนพระมหาสมณเจ้าฯ จะเขียนหนังสือพุทธประวัติ เมื่อร้อยปีก่อนสังเวชนียสถานมีความหมายต่อชาวพุทธไหม สถานที่เหล่านี้ไม่มีใครรู้จัก ชาวพุทธทั่วโลกก็ไม่ได้มีปัญหาอะไร แต่ตอนนี้กลายเป็นต้องไปครั้งหนึ่งในชีวิต 

พุทธศักราชก็เริ่มต้นใช้เมื่อรัชกาลที่ 6 นี่เอง เพราะชาวตะวันตกเข้าไปในอินเดียแล้วอยากรู้ว่าพระพุทธเจ้าอยู่ในยุคไหนก็เลยพยายามเทียบเคียงจากหลักฐานที่พบเลยได้ พ.ศ. ที่เราใช้ แต่เมื่อ 10 กว่าปีที่แล้ว มีการค้นพบหลักฐานใหม่ที่ลุมพินี ซึ่งบอกเราว่า พุทธศาสนามีอายุเก่ากว่าที่เราเข้าใจมาโดยตลอด เวลาพระอาจารย์เขียน พ.ศ. ในงานวิจัย เลยต้องเขียนต่อท้ายว่า ตามความเชื่อของชาวพุทธ

แล้ววิชานี้ก็ไม่ใช่การสอนธรรมะ

ถ้าคาดหวังว่าจะได้เรียนธรรมะ ก็แนะนำให้ไปเรียนคอร์สสอนธรรมะ นี่คือคอร์สประวัติศาสตร์พุทธศาสนา ถ้าจะพูดถึงธรรมะ ก็อยากจะให้เข้าใจแก่นแท้ของคำสอน เพราะทุกวันนี้ในการตีความมีการเอาวัฒนธรรมเข้ามาปนด้วย เลยผิดเพี้ยนไป เช่น ศีลข้อสาม ที่บอกว่า กาเมสุ มิจฉาจารา เวรมณี ทำไมถึงแปลว่า ห้ามผิดลูกเมียคนอื่น เพราะมันมากับวัฒนธรรมผัวเดียวเมียเดียวที่เพิ่งมีในช่วงหลัง กาเมสุ มิจฉาจารา แปลว่า การประพฤติผิดทางกามทั้งหลาย เป็นพหูพจน์ กาม คือ กามคุณทั้งห้า ไม่ใช่แค่เรื่องทางเพศ สุ แปลว่า ทั้งหลาย คือไม่ให้ล่วงเกินทางตา หู จมูก ลิ้น กาย อย่าไปล่วงเกินสิทธิคนอื่น มันคือสิทธิมนุษยชน ฝรั่งนิยาม Human Rights ตามกฎหมายอย่างเดียว เพิ่งจะตั้งกันช่วงทศวรรษ 1940 แต่พุทธศาสนาสอนมาตั้งแต่พุทธกาลแล้วว่า อย่าล่วงเกินสิทธิ์ส่วนบุคคลของชาวบ้าน

พระอาจารย์จะสอนประวัติศาตร์ที่เชื่อมโยงกับปัจจุบัน มองพระพุทธเจ้าเป็นคนที่ไม่มีอิทธิฤทธิ์ปาฏิหาริย์ แล้วศาสนาล่ะครับ พระอาจารย์อยากให้พวกเรามองศาสนาในมุมไหน

คำว่า ศาสนา ที่เราแปลว่า ความเชื่อ เป็นการแปลที่คลาดเคลื่อน เพราะเป็นการแปลที่ถอดจากรากศัพท์ในภาษาอังกฤษ แต่ในภาษาบาลี คำว่า ศาสนา หมายถึง คำสั่งสอนที่เบียดเบียนกิเลส ความเชื่อไม่ใช่ความรู้ และไม่ใช่ความจริง เมื่อไหร่ก็ตามที่เราเชื่อ เราจะหยุดค้นหา หยุดเรียนรู้ ความเชื่อคือสิ่งที่ทำลายความรู้ พุทธะ คือการเปลี่ยนแปลงจากผู้เชื่อเป็นผู้รู้ สิ่งที่เราจะเรียนกัน จะไม่ใช่การสอนให้ท่องจำหรือสอนให้เชื่อ แต่จะสอนให้คิด เพื่อให้เป็นผู้รู้ และนำไปใช้ได้ในชีวิตประจำวันยุคนี้