ยุคนี้ที่ใคร ๆ ต่างหันมาสนใจเรื่องคุณภาพชีวิตกันมากขึ้น ประเด็นการพัฒนาเมืองให้กลายเป็นเมืองที่ ‘อยู่ได้’ และ ‘อยู่ดี’ มี ‘สุขภาวะ’ เป็นเรื่องสำคัญที่ถูกหยิบขึ้นมาพูดเป็นประจำ เพราะปัญหาของเมืองไม่เคยอยู่ไกลตัว และส่งผลกระทบโดยตรงกับเราเสมอ
แล้วพื้นที่แบบไหนที่ทำให้คนในเมืองอยู่ดีมีสุขได้
คำตอบคงมีหลากหลาย แต่ในครั้งนี้ เราอยากจะพูดถึง ‘Public Space’ หรือ ‘พื้นที่สาธารณะ’
แท้จริงแล้ว พื้นที่สาธารณะคืออะไร
การมีพื้นที่สาธารณะดี ๆ ใกล้บ้าน จะทำให้ชีวิตคุณดีขึ้นอย่างไร
พื้นที่สาธารณะในรูปแบบใดบ้างที่ผู้คนต้องการ
แล้วเราจะทำให้พื้นที่สาธารณะในฝันเกิดขึ้นได้อย่างไร
The Cloud ร่วมกับ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และสถาบันอาศรมศิลป์ ร่วมกันจัดงาน ‘Talk of The Cloud 08 : Public Space Age’ ในวันพฤหัสบดีที่ 12 พฤษภาคม 2565 เวลา 13.00 – 15.30 น.
เพื่อเล่าถึงพื้นที่สาธารณะในแง่มุมต่าง ๆ ผ่านเรื่องราวของ 7 โครงการ โดยสถาปนิกทั้ง 10 ท่าน จะเล่าตั้งแต่โจทย์ที่ได้รับ การสำรวจบริบทของปัญหา กระบวนการพูดคุยกับคนที่เกี่ยวข้อง สู่การออกแบบและผลักดันโครงการให้เกิดขึ้นจริง ปิดท้ายด้วยสิ่งที่แต่ละโครงการได้สร้างความเปลี่ยนแปลง
งานนี้เราจะได้ฟังเรื่องราวของ
- โรงพยาบาลบางบัวทอง 2 โดย คุณวิลาสินี ยมสาร และ คุณทิพยสุดา ใจเป็นใหญ่ สถาบันอาศรมศิลป์
- โรงพยาบาลราชพฤกษ์ โดย คุณนันทพงศ์ เลิศมณีทวีทรัพย์ สถาบันอาศรมศิลป์
- ห้องสมุดเก๋งเรือลอยฟ้าท่าฉลอม โดย คุณอิสริยา ปุณโณปถัมภ์ และ คุณนฤมล พลดงนอก สถาบันอาศรมศิลป์
- สวนวัดหัวลำโพงรุกขนิเวศน์ โดย คุณยศพล บุญสม we!park
- เพชรบุรี โดย คุณรชา ถาวระ สถาบันอาศรมศิลป์
- สวนผักคนเมืองเชียงใหม่ โดย คุณศุภวุฒิ บุญมหาธนากร ใจบ้านสตูดิโอ
- สวนเบญจกิติ โดย อาจารย์ขวัญสรวง อติโพธิ และ คุณชัชนิล ซัง สถาบันอาศรมศิลป์
ดำเนินรายการโดย แก๊ป-ธนเวทย์ สิริวัฒน์ธนกุล พิธีกรรายการทางช่องยูทูบ Gapthanavate และ คุ้ง-ยิ่งยง ปุณโณปถัมภ์ สถาปนิก สถาบันอาศรมศิลป์
เสวนาครั้งนี้จะจัดแบบ Live ในเฟซบุ๊ก The Cloud และเปิดให้ถกถามข้อสงสัยกันแบบเรียลไทม์
7 โครงการ 10 นักออกแบบ
โรงพยาบาลบางบัวทอง 2
เจ้าของโครงการ : สถาบันอาศรมศิลป์
วิทยากร : คุณวิลาสินี ยมสาร สถาปนิกชุมชน
เมื่อชุมชนโดยรอบขาดแคลนพื้นที่สาธารณะ ไม่มีที่ให้ชาวบ้านยืดเส้นยืดสาย ไร้ที่ทำกิจกรรมชุมชน โรงพยาบาลบางบัวทอง 2 ที่กำลังจะขยายเป็นศูนย์ฟื้นฟูสุขภาพของจังหวัดนนทบุรี จึงรับหน้าที่เป็นพื้นที่สาธารณะให้ชุมชน
วิลาสินี ยมสาร สถาปนิกชุมชนจากสถาบันอาศรมศิลป์ จะย้อนเล่าให้ฟังตั้งแต่บริบทดั้งเดิม ที่ชุมชนกับโรงพยาบาลยัง ‘ไม่สนิท’ กันเท่าไหร่ มาจนถึงจุดที่โรงพยาบาลกลายเป็นพื้นที่ที่ชาวบ้านรู้สึกสบายใจที่จะเข้ามาใช้เหมือนเป็นบ้านของตัวเอง
สมชื่อ ‘โรงพยาบ้าน’ ที่ทุกคนเรียก
โรงพยาบาลราชพฤกษ์
เจ้าของโครงการ : สถาบันอาศรมศิลป์
วิทยากร : คุณนันทพงศ์ เลิศมณีทวีทรัพย์ สถาปนิกชุมชน
โรงพยาบาลราชพฤกษ์เปิดให้บริการตั้งแต่ พ.ศ. 2536 โดยมี นายแพทย์ธีระวัฒน์ ศรีนัครินทร์ เป็นผู้ก่อตั้ง วันเวลาผ่านไป 55 เตียงก็ไม่เพียงพอต่อความต้องการของคนไข้ยุคใหม่ จึงได้มีการย้ายไปสร้างใหม่ที่อื่น
จะออกแบบใหม่ทั้งที คุณหมอธีรวัฒน์ก็คิดว่าราชพฤกษ์จะต้องพิเศษ เป็นโรงพยาบาลในฝันของทุกคน ซึ่งข้อธรรมของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ป. อ. ปยุตฺโต ‘ถึงกายป่วย แต่ใจไม่ป่วย’ ที่ติดไว้บนผนังอาคารหลังเก่า ก็ถูกนักออกแบบตีความออกมาเป็นกายภาพของโรงพยาบาลแห่งใหม่
นันทพงศ์ เลิศมณีทวีทรัพย์ จากสถาบันอาศรมศิลป์ จะมาเล่ากระบวนการทำงาน ทั้งการศึกษาบริบทวัฒนธรรมเดิม ศึกษาการพัดของลมในภูมิภาค และการออกแบบที่ทำให้โรงพยาบาลกลายเป็นที่ที่ร่มรื่นไปด้วยธรรมชาติ อยู่แล้วสุขใจ
ห้องสมุดเก๋งเรือลอยฟ้าท่าฉลอม
เจ้าของโครงการ : สถาบันอาศรมศิลป์
วิทยากร : คุณอิสริยา ปุณโณปถัมภ์ และ คุณนฤมล พลดงนอก สถาปนิกชุมชน
‘ท่าฉลอม’ เมืองประมงแห่งสมุทรสาครได้เปลี่ยนไป กลายเป็นเมืองอุตสาหกรรมที่แม้แต่ลูกหลานก็ไม่รู้จักที่มา ทั้งยังประสบปัญหาขาดแคลนพื้นที่สาธารณะให้ชาวเมืองใช้ทำกิจกรรมทางกาย
ด้วยโอกาสอันดีที่ สสส. นำ ‘โครงการลานกีฬาวัฒนธรรม’ มาต่อยอดอีกครั้งในพื้นที่ภาคกลางตอนล่าง ท่าฉลอมจึงเป็น 1 ใน 8 พื้นที่ที่ได้รับเลือกมาพัฒนา
ในทอล์กนี้ อิสริยา ปุณโณปถัมภ์ และ นฤมล พลดงนอก จากสถาบันอาศรมศิลป์ จะเล่าถึงกระบวนการปรับปรุงพื้นที่ในสถานีอนามัยขนาด 2 ไร่ ให้เป็นพื้นที่สาธารณะที่มีประสิทธิภาพ และรีโนเวตหอเก็บน้ำเก่าสมัย ร.5 ให้เป็นห้องสมุดเก๋งเรือลอยฟ้า แลนด์มาร์กแห่งใหม่ที่บอกเล่าเรื่องราวของท่าฉลอมให้ลูกหลานฟัง
สวนวัดหัวลำโพงรุกขนิเวศน์
เจ้าของโครงการ : we!park
วิทยากร : คุณยศพล บุญสม ภูมิสถาปนิกและกรรมการผู้จัดการบริษัท Shma
เมื่อ ยศพล บุญสม ภูมิสถาปนิกจาก Shma ได้รู้ว่า เหตุผลสำคัญที่ประเทศไทยไม่ค่อยมีพื้นที่สาธารณะดี ๆ เกิดขึ้น คือไม่มีการบูรณาการร่วมกันระหว่างภาครัฐ-ภาคเอกชน-นักออกแบบ ต่างฝ่ายต่างทำงาน ไอเดียในการก่อตั้ง we!park จึงเกิดขึ้น
we!park คือแพลตฟอร์มที่เชื่อมแต่ละภาคส่วนเข้าด้วยกัน เพื่อสร้างพื้นที่สาธารณะที่ตอบสนองความต้องการของคนเมือง โดยยึดหลัก Win-Win Solution หรือการทำให้ทุกฝ่ายได้รับผลประโยชน์ถ้วนหน้า
สวนวัดหัวลำโพงรุกขนิเวศน์ หรือ ‘สวนข้างบ้าน’ ของผู้คนในชุมชนหลังวัดหัวลำโพง ก็เป็นอีกหนึ่ง we!park ที่บริจาคพื้นที่โดยประชาชน สวนนี้ได้ออกแบบผ่านกระบวนการมีส่วนร่วม รับฟังความเห็นจากผู้มีส่วนได้ส่วนเสียอย่างเต็มที่ จากเดิมที่ขาดแคลนพื้นที่สาธารณะในย่าน ผู้คนก็ได้มีสวนสำหรับพักผ่อนกายใจ และทำกิจกรรมต่าง ๆ ร่วมกัน
ยศจะมาแชร์แนวคิดเกี่ยวกับ we!park และสวนวัดหัวลำโพงรุกขนิเวศน์ พื้นที่สาธารณะเล็ก ๆ กลางเมืองนี้
เพชรบุรี
เจ้าของโครงการ : สถาบันอาศรมศิลป์
วิทยากร : คุณรชา ถาวระ สถาปนิกชุมชน
จากโจทย์ที่ สสส. ให้ นั่นคือการสร้างสุขภาวะด้วยต้นทุนวัฒนธรรมในพื้นที่ รชา ถาวระ จากสถาบันอาศรมศิลป์ เริ่มต้นจากการลงสำรวจเพชรบุรีร่วมกับกลุ่มเยาวชนในพื้นที่ มองหา ‘คุณค่าใกล้ตัว’ ที่คนเพชรไม่ได้สังเกตเห็นแล้วเก็บรวมรวมไว้
ตลอดระยะเวลาร่วม 10 ปีที่ดิวใช้เวลากับเพชรบุรี เขาทดลองใช้หลากหลายเครื่องมือในการทำความรู้จักเมือง และลงมือจัดหลากหลายกิจกรรมทางวัฒนธรรมที่เปลี่ยนเพชรบุรีไปไม่น้อย ทุกวันนี้เมืองที่เงียบเหงากลับดูมีชีวิตชีวาขึ้น ผู้คนในเมืองต่างก็เริ่มเห็นคุณค่าของสิ่งเล็ก ๆ น้อย ๆ ใกล้ตัว และรู้จักนำมาต่อยอดในแบบของตัวเอง
รชาทำอะไรกับเมืองเพชรบุรีบ้าง มาฟังเขาเล่าเต็ม ๆ ได้ที่นี่
สวนผักคนเมืองเชียงใหม่
เจ้าของโครงการ : ใจบ้านสตูดิโอ
วิทยากร : คุณศุภวุฒิ บุญมหาธนากร สถาปนิกและผู้ร่วมก่อตั้งใจบ้านสตูดิโอ
สวนผักคนเมืองเชียงใหม่ เกิดจากกลุ่ม ‘คณะผู้ก่อการ’ โดยมีสถาปนิกจากใจบ้านสตูดิโอ เครือข่ายภาคประชาชน และภาครัฐ เป็นทีมงาน
ด้วยปัญหาความมั่นคงทางอาหารที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน โดยเฉพาะในสถานการณ์โควิด-19 ไอเดีย Urban Farm ปลูกผักเลี้ยงไก่ในสเกลเล็ก ๆ จึงถูกนำมาใช้ ซึ่งนอกจากจะแก้ปัญหาเรื่องอาหารได้ ให้ความรู้ด้านเกษตรกรรมกับคนเมืองได้ ยังทำให้มีการจ้างงานเพิ่มขึ้น ส่วนที่ดินที่รกร้างอยู่ก็ได้ใช้ประโยชน์ กลายเป็นพื้นที่ที่ผู้คนที่ไม่ว่าจะมีสถานะทางสังคมแบบไหนก็เข้ามาใช้ได้โดยเท่าเทียมกัน
ศุภวุฒิ บุญมหาธนากร จากใจบ้านสตูดิโอ พร้อมแล้วที่จะถ่ายทอดประสบการณ์ที่ได้จากโปรเจกต์นี้ให้ทุกคนฟัง
สวนเบญจกิติ
เจ้าของโครงการ : สถาบันอาศรมศิลป์
วิทยากร : อาจารย์ขวัญสรวง อติโพธิ อาจารย์พิเศษสถาบันอาศรมศิลป์ และคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และ คุณชัชนิล ซัง ภูมิสถาปนิก
จากพื้นที่เดิมของสวนเบญจกิติทั้งหมด 130 ไร่ มาขยายต่อในส่วนพื้นที่โรงงานยาสูบเดิม เป็น ‘สวนป่า’ ระยะที่ 2 และ 3 โดยผู้ออกแบบตั้งใจว่าที่นี่จะไม่ใช่แค่สวนที่คนเข้าไปวิ่ง แต่เป็นสวนที่ให้อะไรกับคนกรุงเทพฯ มากกว่านั้น อาจารย์ขวัญสรวง อติโพธิ และ ชัชนิล ซัง จากสถาบันอาศรมศิลป์ ทีมออกแบบของโปรเจกต์นี้ จะมาเล่าถึงบทบาทของสวนเบญจกิติระยะใหม่ ในการเป็น Biological Infrastructure ให้กับเมือง อธิบายแนวคิดในการออกแบบสวน หรือสิ่งที่สวนนี้ให้เมืองได้ ไม่ว่าจะเป็นการเป็นพื้นที่รับน้ำเมื่อมีน้ำท่วม การบำบัดน้ำ การผลิตออกซิเจน ผลิตอาหารให้สิ่งมีชีวิตต่าง ๆ รวมไปถึงอธิบายหน้าที่ของสกายวอล์กเชื่อมสวนลุมพินีเข้ามาที่อาคารพิพิธภัณฑ์ ที่รีโนเวตมาจากอาคารเก่าของโรงงานยาสูบด้วย
